Adolf Morawski

Adolf Jan Morawski

Adolf Jan Morawski (urodzony 17 czerwca 1895 w Krzynowłodze Wielkiej, zmarły 21 kwietnia 1940 w Katyniu) był polskim inżynierem elektrykiem, ekspertem w dziedzinie elektryfikacji oraz urządzeń elektrycznych, profesorem nadzwyczajnym na Politechnice Warszawskiej, porucznikiem rezerwy łączności w Wojsku Polskim i ofiarą zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się w Krzynowłodze Wielkiej w powiecie przasnyskim jako syn ziemianina Apolinarego oraz Zofii z Bogdaszewskich. W 1915 roku rozpoczął naukę na Wydziale Elektrotechnicznym Politechniki Warszawskiej, kończąc studia w 1922 roku jako jeden z pierwszych absolwentów tego kierunku. Przez pewien czas był związany z wojskiem jako oficer łączności, a na stopień porucznika został mianowany z datą starszeństwa 19 marca 1939, zajmując 1. lokatę w korpusie oficerów rezerwy łączności. Miał przydział do Pułku Radiotelegraficznego w Warszawie.

Następnie przez kilkanaście lat pracował w elektrowni Siersza Wodna w Małopolsce, gdzie przeszedł drogę od inżyniera ruchu i eksploatacji do stanowiska zastępcy dyrektora. Prowadził badania naukowe dotyczące elektryfikacji w aspektach gospodarczych, obronnych i technicznych, kierując projektami elektryfikacyjnymi w wielu miejscowościach oraz zakładach przemysłowych w Zagłębiu Krakowskim. Wprowadzał rozwiązania, które wcześniej stosowane były w różnych krajach europejskich. W 1933 roku rozpoczął współpracę z Politechniką Warszawską jako wykładowca kursów dokształcających, a od 1935 roku prowadził stałe zajęcia z urządzeń elektrycznych. W 1937 roku został profesorem nadzwyczajnym i objął Katedrę Urządzeń Elektrycznych.

W 1938 roku został kierownikiem Komisji Technicznej budowy elektrowni w Nisku, a w roku następnym stanął na czele podkomisji Polskiego Komitetu Energetycznego, zajmującej się opracowaniem planu generalnej elektryfikacji Polski. Prace te zostały przerwane na skutek wybuchu II wojny światowej.

Brał udział w walkach podczas kampanii wrześniowej 1939 na wschodnich terenach Polski. Po inwazji Armii Czerwonej został wzięty do niewoli przez Sowietów i przetrzymywany w obozie jenieckim w Kozielsku. 20 kwietnia 1940 roku został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego – na liście wywózkowej 036/2 z 16 kwietnia 1940. Dnia 21 kwietnia 1940 roku został zamordowany w Katyniu przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy, na podstawie decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 roku znajduje się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu. Na tym terenie przeprowadzano ekshumacje oraz prace archeologiczne. Został zidentyfikowany podczas ekshumacji nadzorowanych przez Niemców w 1943 roku pod numerem 3704 (zgodnie z raportem dziennym z 1 czerwca 1943). Przy jego szczątkach odkryto: wizytówki, wizytówki „Maria Morawska”, listy, dwie fotografie oraz bursztynowe serduszko i amulet. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 03704 jako „por. inż. elektr. profesor Polit. Warsz., zam. W-wa, Al. Grójecka 45 m. 14a”. W Archiwum Robla (pakiet 0867-04, 06) był wymieniony we wpisach z 15 marca i 20 kwietnia 1940 roku w materiałach znalezionych przy szczątkach Józefa Trepiaka.

Życie prywatne

Adolf Jan Morawski był dwukrotnie żonaty i miał trzy córki: Barbarę, Krystynę oraz Teresę.

Stanowiska

1935-1939 – wykładowca urządzeń elektrycznych na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej

1937-1939 – kierownik Katedry Urządzeń Elektrycznych

Członkostwa

członek komisji specjalistycznych Stowarzyszenia Elektryków Polskich

Ważne publikacje

Sieci elektryczne i współpraca elektrowni, Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Warszawa, 1931

Upamiętnienie

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło pośmiertnie mianował go na stopień kapitana. Awans ogłoszono 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Na ścianie kościoła św. Karola Boromeusza na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie znajduje się tablica epitafijna z jego nazwiskiem.

13 kwietnia 2016 roku, w ramach akcji „Katyń… pamiętamy” / „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego zasadzono Dąb Pamięci poświęcony wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, z certyfikatem o numerze 1.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.

Jerzy Kubiatowski (oprac.): Sylwetki profesorów Politechniki Warszawskiej. Adolf Jan Morawski (1895-1940). Warszawa: Pracownia Historyczna BGPW, 1989. Brak numerów stron w książce.

Józef Czmut: Zbrodnia katyńska: dokumenty i publicystyka. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 1990, s. 367.

Józef Piłatowicz: Profesorowie Politechniki Warszawskiej w dwudziestoleciu międzywojennym. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1999, s. 59, 68, 215, 296. ISBN 83-7207-131-4.

Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.

Polski Słownik Biograficzny. T. 21. 1976. Brak numerów stron w książce.

Elżbieta Zielińska: Wpisani w historię; Słownik biograficzny województwa ostrołęckiego. Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 1990. Brak numerów stron w książce.

Karol Kulczyński: Adolf Jan Morawski. „elektro.info”. 9, 2015. brak numeru strony.

Убиты в Катыни: Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.