Adolf Małyszko

Adolf Małyszko (ur. 1 stycznia 1886 w Niemczynie, zm. 22 lutego 1963 w Piasecznie) był polskim politykiem, działaczem PSL „Wyzwolenie” oraz pułkownikiem artylerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Adolf Małyszko przyszedł na świat 1 stycznia 1886 roku w Niemczynie, w powiecie sokólskim, w rodzinie Adama i Rozalii z Bielawskich. Przez rok uczęszczał do szkoły ludowej w Czarnej Wsi, a od 1896 roku kontynuował naukę w dwuklasowej szkole powiatowej w Sokółce. W 1898 roku rozpoczął prywatne lekcje w Wilnie. W 1903 roku w Carskim Siole uzyskał maturę z ośmiu klas gimnazjalnych. W 1905 roku zapoczątkował studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, jednak w tym samym roku został wydalony z uczelni z powodu udziału w strajku szkolnym.

W 1906 roku przeniósł się do Petersburga, gdzie wstąpił do Konstantynowskiej Szkoły Artylerii. Po ukończeniu szkoły w 1909 roku awansował na podporucznika i został przydzielony do 18 Brygady Artylerii stacjonującej w Lublinie, wchodzącej w skład 18 Dywizji Piechoty. Od 1910 roku służył w 14 dywizjonie moździerzy jako młodszy oficer, a w 1911 roku awansował na porucznika. W 1913 roku, na własną prośbę, został odkomenderowany do 23 dywizjonu moździerzy w Górze Kalwarii, gdzie pełnił funkcję starszego oficera baterii przez dwa lata. W 1915 roku objął dowództwo parku artyleryjskiego i brał udział w walkach w Prusach Wschodnich. 15 marca 1915 roku, podczas działań pod Nakłem, odniósł kontuzję głowy. W tym samym roku awansował na sztabskapitana, a w 1916 roku na kapitana. W lutym 1917 roku został przeniesiony do 123 Brygady Artylerii, gdzie dowodził baterią na froncie rosyjsko-tureckim w Kaukazie, a w tym samym roku awansował na podpułkownika.

W 1917 roku był jednym z założycieli i pierwszym prezesem Związku Wojskowych Polaków w Tyflisie (obecnie Tbilisi) oraz delegatem na I Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. W trakcie zjazdu został powołany do Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego, jednak z powodu nieporozumień z prezesem Naczpolu, Władysławem Raczkiewiczem, powrócił na front kaukaski, gdzie objął dowództwo 1 baterii haubic lekkich 9 Dywizjonu Moździerzy. W grudniu 1917 roku opuścił baterię i udał się do Tyflisu, gdzie rozpoczął organizację Dywizji Polskiej na Kaukazie, która później przekształciła się w Polską Oddzielną Brygadę. Od 25 grudnia 1917 roku do 8 stycznia 1918 roku oraz od 30 czerwca do 26 lipca 1918 roku pełnił funkcję oficera sztabu brygady, a od 8 stycznia do 30 czerwca 1918 roku dowodził 1 Polską Baterią. W 1918 roku został mianowany pułkownikiem przez tymczasowy rząd Republiki Zakaukaskiej, a po rozwiązaniu brygady wrócił do Polski.

W październiku 1918 roku, po powrocie do kraju, objął dowództwo Straży Gospodarczo-Wojskowej, która podlegała Ministerstwu Aprowizacji. 18 grudnia 1918 roku objął także dowództwo Straży Granicznej, nowej formacji składającej się z odkomenderowanych oddziałów wojskowych, odpowiedzialnej za specjalne zadania przy Ministrze Aprowizacji.

26 stycznia 1919 roku został posłem na Sejm Ustawodawczy, uzyskując mandat w okręgu wyborczym nr 33 (Białystok) z listy nr 1 (Blok Narodowy – wiejski) oraz nr 2 (PSL „Wyzwolenie” i Stronnictwo Niezawisłości Narodowej).

W marcu 1919 roku objął stanowisko Inspektora Wojskowej Straży Granicznej, nowo utworzonej formacji podporządkowanej Ministerstwu Spraw Wojskowych. 18 lipca 1919 roku, na mocy decyzji Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, został zwolniony z tego stanowiska z podziękowaniem za dotychczasową pracę. Tego samego dnia, na własną prośbę, przeszedł do I Rezerwy armii.

Od 25 lipca 1919 roku był przewodniczącym Komisji Kwalifikacyjnej Wojskowej Straży Granicznej, a od 6 marca 1919 roku miał przydział do Tymczasowych Kursów Pedagogicznych przy Departamencie Szkolnictwa Wojskowego.

W marcu 1920 roku, po rezygnacji z mandatu poselskiego, objął stanowisko komendanta Centralnego Obozu Podoficerskich Szkół Artylerii w Toruniu. Od 26 listopada 1921 roku do 19 maja 1922 roku pełnił funkcję zastępcy szefa Oddziału III Sztabu Generalnego. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku, zajmując 56. lokatę w korpusie oficerów artylerii. W listopadzie 1922 roku został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Artylerii, gdzie pełnił rolę oficera inspekcyjnego odpowiedzialnego za kontrolę wyszkolenia chemicznego. Służbę w Inspektoracie zakończył w lutym 1926 roku, pozostając oficerem nadetatowym 30 pułku artylerii polowej we Włodawie. Od 1 czerwca 1925 roku był słuchaczem czteromiesięcznego kursu dowódców pułków w Szkole Strzeleckiej Artylerii w Toruniu.

11 października 1924 roku ożenił się z Zofią Ludwiką z Zalewskich (1896–1941), z którą miał syna Piotra Witolda (1928–1992).

4 lutego 1926 roku został przeniesiony do 6 pułku artylerii ciężkiej we Lwowie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. 23 września 1926 roku został ukarany dyscyplinarnie 28 dniami aresztu domowego za opublikowanie bez zezwolenia książki pt. „Uwagi oficera polskiego o «Roku 1920»”. 31 marca 1927 roku zwolniono go z zajmowanego stanowiska, a następnie przeniesiono do Powiatowej Komendy Uzupełnień w Sosnowcu na praktykę poborową. 26 września 1927 roku został komendantem Powiatowej Komendy Uzupełnień w Sarnach. W kwietniu 1928 roku zwolniono go z zajmowanego stanowiska, a on został oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr II. Z dniem 31 października 1928 roku przeszedł w stan spoczynku.

Po przejściu w stan spoczynku, założył w Piasecznie Kasę Bezprocentową dla najuboższych. Był członkiem Zarządu Spółdzielni „Odrodzenie” w Piasecznie, a później prezesem jej rady nadzorczej. W 1934 roku został wybrany do Rady Miejskiej w Piasecznie oraz do Rady Powiatowej w Warszawie. Z jego inicjatywy powstało w Piasecznie Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej, w którym pełnił rolę wiceprezesa. Był także założycielem miejscowej Ligi Obrony Powietrznej Państwa, która w 1928 roku połączyła się z Towarzystwem Obrony Przeciwgazowej w Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.

W 1936 roku zaangażował się w działalność Syndykatu Emigracyjnego. Jako kierownik Oddziału Kulturalno-Oświatowego zajmował się przygotowaniem emigrantów do życia w wybranym kraju w Ameryce Południowej. W tym czasie był związany z Polskim Związkiem Ludowców i Polskim Stronnictwem Ludowym „Piast”, a w latach 30. XX wieku z Chłopskim Stronnictwem Rolniczym. Wybuch II wojny światowej zastał go w Piasecznie. W styczniu 1941 roku został aresztowany, następnie zwolniony i inwigilowany. Okres wojny spędził w fabryce gilz „Dzwon” w Warszawie.

W kwietniu 1945 roku został powołany do służby czynnej i objął stanowisko kierownika wyszkolenia chemicznego w 1 Szkolnej Dywizji Piechoty. W lipcu 1945 roku został kierownikiem wyszkolenia bojowego w Departamencie Chemicznym Ministerstwa Obrony Narodowej, a we wrześniu 1945 roku stanął na czele tego departamentu. W grudniu 1945 roku został zwolniony z czynnej służby wojskowej. Na podstawie rozkazu personalnego Ministra Obrony Narodowej z dnia 1 lutego 1950 roku przeszedł w stan spoczynku z dniem 31 grudnia 1945 roku. Od stycznia 1946 roku pełnił rolę kierownika Wydziału Organizacyjno-Propagandowego w Państwowych Zakładach Zbożowych. W styczniu 1949 roku objął stanowisko kierownika sprzedaży w wytwórni chemicznej „Bolbar”. Zmarł 22 lutego 1963 roku w Piasecznie koło Warszawy i został pochowany na cmentarzu parafialnym.

Wybrana bibliografia

W sierpniu 1907 roku rozpoczął współpracę z prasą ludową, debiutując artykułem „Do braci gospodarzy” opublikowanym w „Przyjacielu Ludu”. Od 1928 roku publikował wiele artykułów o tematyce wiejskiej w czasopiśmie „Posiew”.

cykl biblioteczki ludowej
„O tem co widzimy na niebie”
„Wiatr, deszcz i piorun”
„Motyle”
„Muchy”
„Żuki”
„Robaki”
„Precz z tytoniem”
„Listy z okopów”, Druk. i Lit. p. f. „Jan Cotty”, Warszawa 1925, wyd. III
„Wojna współczesna”
„Wojna chemiczna”
„Historia pracy człowieka”
„O naszym gospodarstwie”
„Samoloty”
„Zabobony i strachy”
„Uwagi oficera polskiego o «Roku 1920»”
artykuły m.in. we „Froncie Ludowym”, „Gazecie Warszawskiej”, „Tygodniku Ilustrowanym”, „Wiarusie”
„Dwadzieścia osiem lat pracy oświatowej wśród ludu polskiego 1907-1922-1935”, „Nasz Przyjaciel” nr 35 z 1 września 1935 roku.