Adolf Lindstrøm (urodzony 17 maja 1866 w Hammerfest, zmarły 21 września 1939 w Oslo) był norweskim kucharzem oraz polarnikiem, który brał udział w ekspedycji statku Gjøa w latach 1903-1906 oraz w wyprawie Roalda Amundsena na biegun południowy w latach 1910-1912.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodził się 17 maja 1866 roku w Hammerfest, w północnej Norwegii, jako najstarszy z trojga dzieci drwala Johana Hansena Lindstrøma oraz Marie Matilde Johannesdatter Ruonaty, którzy byli z Kemi w północnej Finlandii. Z powodu trudnej sytuacji finansowej rodziny, Lindstrøm musiał rozpocząć pracę w młodym wieku. W wieku 15 lat zaczął pracować na statkach łowców fok. W 1886 roku przeniósł się na Lofoty, gdzie pracował jako mechanik. Następnie pływał na frachtowcu. W 1896 roku został zatrudniony jako kucharz na statku Fram po jego powrocie z Arktyki, gdzie poznał dwóch znanych norweskich polarników: Fridtjofa Nansena oraz Otto Sverdrupa.
W 1898 roku Otto Sverdrup zaproponował mu udział w kolejnej wyprawie statku Fram, mającej na celu badanie północno-zachodniej Grenlandii oraz Archipelagu Arktycznego. Jego główne zadania podczas trwającej do 1902 roku ekspedycji obejmowały nie tylko gotowanie, ale także zbieranie oraz przechowywanie próbek skał i oprawianie skór. Pozostali członkowie wyprawy wspominali go jako osobę pełną humoru, która potrafiła podtrzymywać morale załogi.
Współpraca z Amundsenem
Po powrocie do Norwegii w 1902 roku, Roald Amundsen, na sugestię Sverdrupa, zaprosił Lindstrøma do udziału w ekspedycji statku Gjøa, której celem było odnalezienie Przejścia Północno-Zachodniego. Mimo początkowego braku entuzjazmu i planów wyruszenia do Ameryki Północnej na innym statku, Lindstrøm dołączył do ekipy Amundsena w 1903 roku. Dzięki swojemu doświadczeniu w tego typu wyprawach, potrafił wykorzystać w kuchni mięso z lokalnych zwierząt, takich jak foki, renifery oraz piżmowoły. Do posiłków dodawał też powszechnie występujące na wysokich szerokościach geograficznych maliny moroszki, co zapobiegało występowaniu szkorbutu wśród załogi. Dodatkowo, pełnił rolę pomocnika medycznego. Kiedy w 1905 roku poważnie zachorował Gustav Juel Wiik, Lindstrøm opiekował się nim aż do jego śmierci. W trakcie wyprawy statku Gjøa Lindstrøm zajmował się również zbieraniem okazów roślin i zwierząt na polecenie Uniwersytetu w Oslo.
W 1906 roku, po przekroczeniu Cieśniny Beringa i dotarciu do San Francisco, wrócił do Norwegii. Później jednak powrócił do Ameryki, gdzie przez sześć miesięcy pracował dla US Navy. Następnie zatrudniony był jako palacz na statkach handlowych pływających po Pacyfiku oraz jako kucharz na statkach łowców fok. W 1910 roku wrócił do Europy, gdzie Amundsen zaprosił go do uczestnictwa w kolejnej wyprawie na biegun północny. Lindstrøm przyjął tę propozycję, a we wrześniu 1910 roku, tuż przed opuszczeniem przez statek Fram Madery, dowiedział się o prawdziwym celu wyprawy, którym był biegun południowy.
Podczas pobytu na Antarktydzie, odpowiadał za nadzorowanie bazy Framheim, polowanie na foki i pingwiny oraz przygotowywanie posiłków. Kiedy 15 października 1911 roku część załogi, z Amundsenem na czele, wyruszyła na biegun południowy, a 1 listopada trzech badaczy rozpoczęło wędrówkę na Półwysep Edwarda VII, Lindstrøm został w bazie na dwa miesiące. Po powrocie polarników do bazy w styczniu 1912 roku, razem z całą załogą wyruszył w podróż do Buenos Aires przez Hobart na Tasmanii. Po tym, gdy większość jego towarzyszy wróciła do Norwegii innym statkiem, Lindstrøm pozostał na Framie, który wrócił do jego ojczyzny w 1914 roku.
Dalsze podróże
Po spędzeniu trzech dni w domu, Lindstrøm zapisał się na ekspedycję statku Eclipse organizowaną przez Otto Sverdrupa, mającą na celu odnalezienie zaginionej rosyjskiej ekspedycji na północnym wybrzeżu Syberii. W trakcie tej wyprawy, która trwała od 1914 do 1915 roku, Lindstrøm wraz z towarzyszami odbył długą podróż na psich zaprzęgach na dystansie 275 kilometrów, a po odnalezieniu grupy 60 Rosjan był odpowiedzialny za dostarczenie im pełnowartościowych posiłków. W latach 1915-1916 powrócił na Syberię z ekspedycją dowodzoną przez Jonasa Lieda, mającą na celu dotarcie do dorzecza Jeniseju, gdzie wspólnie z dowódcą chciał pozyskać kilka syberyjskich husky dla Amundsena.
Po powrocie do Norwegii
21 marca 1917 roku ożenił się z młodszą od siebie o 11 lat właścicielką perfumerii, Olgą Johanną Olsen, a następnie zamieszkał z nią w Oslo. W tym samym roku miał wyruszyć z Amundsenem na kolejną wyprawę na Archipelag Arktyczny, ale podczas załadunku sprzętu na statek Maud przeszedł udar mózgu, co spowodowało paraliż lewej nogi i zakończyło jego karierę jako polarnika. Od tego czasu otrzymywał emeryturę w wysokości 2000 koron norweskich rocznie od rządu Norwegii.
W ciągu kolejnych lat prowadził wykłady na temat swoich podróży na biegun południowy. Co roku, 17 maja, w dniu jego urodzin oraz w Dniu Konstytucji, przed jego domem przechodził dziecięcy pochód, który śpiewał pieśni. W 1930 roku zmarła żona Lindstrøma, po czym przeniósł się do domu seniora. W 1936 roku zaproszono go na uroczystości 25. rocznicy dotarcia ekspedycji Amundsena na biegun północny, jednak był zbyt osłabiony, by wziąć w nich udział. W ostatnich latach życia zdiagnozowano u niego cukrzycę. Zmarł 21 września na zawał serca w Szpitalu Uniwersyteckim w Oslo.
Odznaczenia i upamiętnienie
Znaczna część roślin, odłamków roślin i wypchanych ptaków, które zgromadził Lindstrøm, została przekazana Uniwersytetowi w Oslo. Część jego prywatnych pamiątek włączono do kolekcji Norweskiego Muzeum Morskiego.
Lindstrøm został odznaczony krzyżem kawalerskim Orderu Świętego Olafa, Królewskim Medalem Zasługi oraz Złotym Medalem Bieguna Południowego (norw. nynorsk Sydpolsmedaljen), który został ustanowiony przez króla Haakona VII z okazji dotarcia ekspedycji Amundsena do bieguna południowego. Jego imieniem nazwano również Górę Lindstrøma położoną na Antarktydzie.
Uwagi
Przypisy