Adolf Kaschny

Adolf Kaschny

Adolf Kaschny (urodzony 30 maja 1881 roku w Kobeřicach, zmarły 16 września 1951 w Monachium) był adwokatem, notariuszem, politykiem związanym ze Śląskiem oraz działaczem Katholische Volkspartei, górnośląskiego odłamu partii Centrum. Do 1933 roku pełnił funkcję nadburmistrza Raciborza, a w latach 1927–1933 był przewodniczącym Zjednoczonych Związków Górnoślązaków Wiernych Ojczyźnie (VVHO). W latach 1933–1944 działał w podziemnej opozycji antynazistowskiej, a od 1944 roku był więźniem nazistowskiego obozu koncentracyjnego. W 1945 roku zorganizował struktury CDU, a od 1950 roku z ramienia tej partii był posłem sejmu krajowego Północnej Nadrenii-Westfalii.

Biografia polityczna

Adolf Kaschny był aktywnym członkiem Katolickiej Partii Ludowej (Katholische Volkspartei), z której wywodzili się kluczowi działacze na rzecz niepodległości Górnego Śląska, tacy jak Ewald Latacz, Józef Musioł oraz Heinrich Skowronek. W jej ramach sprawował urząd nadburmistrza Raciborza, mając znaczący wpływ na politykę całej Prowincji Górnośląskiej. Jego nazwisko często łączono z nazwiskami nadprezydenta Prowincji Górnośląskiej, Alfonsa Proskego, oraz górnośląskiego starosty krajowego, Hansa Piontka, w gronie górnośląskich „arcyksiążąt”, w tym lidera górnośląskiego Centrum, ks. Carla Ulitzki, określanego przez niemiecką prasę mianem „króla” Górnego Śląska. Z inicjału tych czterech polityków Prowincję Górnośląską żartobliwie nazywano „Provinz Propiulka” (PROske, PIontek, ULitzka, KAschny). W 1926 roku Hans Lukaschek był kandydatem na przewodniczącego Zjednoczonych Związków Górnoślązaków Wiernych Ojczyźnie, jednak Polacy domagali się sprawiedliwego podziału stanowisk w Komisji Mieszanej.

Ostatecznie w lipcu 1927 roku na czoło VVHO stanął Adolf Kaschny, wieloletni członek tej organizacji. W celu zminimalizowania wpływów prawicowych nacjonalistów, Kaschny znacząco zwiększył swoją kontrolę nad organizacją, chociaż nie udało mu się zapobiec uroczystościom, które gloryfikowały nacjonalistyczne ekscesy. 11 marca 1930 roku, przewodniczący frakcji Polsko-Katolickiej Partii Ludowej w Sejmiku Prowincji Górnośląskiej, Arkadiusz Bożek, na posiedzeniu komory rolniczej w Opolu, poinformował, że blok niemieckiej prawicy, socjaldemokraci (SPD) oraz Polacy (PKPL) odrzucą kandydaturę Franza Erhardta na starostę krajowego. Jednocześnie podkreślono, że nie mają nic przeciwko kandydaturze raciborskiego nadburmistrza, Kaschnego. W dniu 16 marca 1930 roku „Schlesische Zeitung” informowała o niecodziennej koalicji interesów, która powstała między niemiecką prawicą narodową a SPD wspierającą kandydaturę Kaschnego, który był wcześniej zdecydowanie zwalczany przez stronę narodowo-polską. Ostatecznie starostą został Theophil Woschek.

Do momentu przejęcia władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera, 23 maja 1933 roku, Adolf Kaschny został odwołany z urzędu nadburmistrza Raciborza i przeszedł do podziemnej opozycji. Po nieudanym zamachu na Hitlera, który miał miejsce 20 lipca 1944 roku w kwaterze głównej „Wilczy Szaniec” w Prusach Wschodnich, gestapo rozpoczęło brutalne represje wobec organizatorów zamachu oraz innych opozycjonistów. Kaschny był przez długi czas przesłuchiwany przez nazistowską Służbę Bezpieczeństwa (SD) w Raciborzu, a następnie trafił do obozu koncentracyjnego. W lutym 1945 roku został zwolniony i osiedlił się w Kłodzku. Po wojnie wrócił do Raciborza, oferując współpracę polskim władzom, jednak spotkał się z odmową i postanowił wrócić do rodzinnych Kobeřic.

W Hlučínie objął stanowisko honorowego przewodniczącego Komitetu ds. Uciekinierów z okolic Koźla, Raciborza i Głubczyc. Komitet prowadził szeroką działalność polityczną oraz kulturalną, domagając się m.in. przyłączenia regionu Koźla, Raciborza i Głubczyc do Czechosłowacji. Władze czechosłowackie, dążąc do polepszenia relacji z Polską, postanowiły odwołać Kaschnego z komitetu. W połowie 1946 roku został wysiedlony do Niemiec, gdzie dzięki wsparciu Konrada Adenauera osiedlił się w Westfalii.

W styczniu 1947 roku, wierząc, że sprawa Śląska nie jest jeszcze całkowicie przesądzona, wysłał do przyszłego kanclerza Niemiec, Konrada Adenauera, list, w którym zasugerował, aby spróbować uczynić ze Śląska drugą Szwajcarię. W jego wiadomości dostrzegalny był powrót do idei, którą lansował Związek Górnoślązaków-Bund der Oberschlesier oraz jego patron, książę pszczyński Jan Henryk XV, dotyczącej utworzenia niepodległego państwa śląskiego wzorowanego na Szwajcarii. W liście do Carla Ulitzki z 23 maja 1947 roku, Kaschny zauważył, że jest na bliższej stopie z Adenauerem, z którym współpracował w pruskiej Radzie Państwa i w zarządzie Związku Niemieckich Miast, niż z innymi osobami w zachodnich Niemczech. Zastanawiał się jednak, czy Adenauer byłby gotowy na ustępstwa dotyczące interesów Zachodnich Niemiec, jeśli miałoby to dotyczyć np. oddania Zagłębia Ruhry pod rosyjską kontrolę w zamian za kompromis w sprawie międzynarodowej kontroli nad Śląskiem. W 1950 roku Adolf Kaschny uzyskał mandat posła w Landtagu Północnej Nadrenii-Westfalii z ramienia CDU. Niestety, 16 września 1951 roku, w drodze na Kongres Śląski, zginął w wypadku drogowym w Monachium, osiągając wiek 70 lat.

Przypisy

Bibliografia

DariuszD. Jerczyński, Orędownicy niepodległości Śląska, Zabrze: Narodowa Oficyna Śląska, 2005, ISBN 83-919589-4-9, OCLC 749595039. Brak numerów stron w książce.