Adolf Jellinek

Adolf Jellinek (hebr. אהרן ילינק Aharon Jelinek, ur. 26 czerwca 1821 w Drslavicach, obecnie w Republice Czeskiej, zm. 29 grudnia 1893 w Wiedniu) był austriackim naukowcem oraz rabinem. W 1857 roku objął stanowisko rabina w Synagodze Tempelgasse w Wiedniu.

Życiorys

Adolf Jellinek przyszedł na świat w 1821 roku w wiosce niedaleko Uherskiego Brodu. Uczył się w jesziwie w Prościejowie, a w 1838 roku przeniósł się do Pragi, gdzie nawiązał znajomości z takimi postaciami jak Solomon Judah Rapoport, Michael Sachs oraz Wolfgang Wessely. W 1842 roku przeprowadził się do Lipska, gdzie rozpoczął studia z zakresu filozofii oraz semitologii. W latach 1845–1856 pełnił funkcję homiletyka w nowej synagodze założonej przez Zachariasa Frankla. W 1857 roku został kaznodzieją w synagodze Tempelgasse w dzielnicy Leopoldstadt w Wiedniu, gdzie pracował do 1865 roku, kiedy to przeszedł do wiedeńskiej synagogi miejskiej (Stadttempel).

W 1862 roku Adolf Jellinek założył Akademię Beit ha-Midrash.

Jako jeden z nielicznych w swoim czasie, wykazywał zainteresowanie studiowaniem Kabały, a w 1844 roku przetłumaczył na język niemiecki m.in. „La Cabbale” Adolphe Francka.

W kilku mniejszych publikacjach (1877–1884) Jellinek poruszał zagadnienia historyczne, filozoficzne, komentarze do Talmudu, a także tematy bibliograficzne, związane z wydarzeniami takimi jak prześladowania podczas pierwszej krucjaty czy dysputa Nachmanidesa z dominikanami w Barcelonie w 1263 roku, oraz wiele innych. Jego dorobek badawczy koncentrował się głównie na trzech dziedzinach: midraszach, homiletyce oraz psychologii.

Opublikował sześć tomów Beit ha-Midrash (1853–1878, 1938), a także liczne mniejsze midrasze oraz starożytne i średniowieczne homilie, które przyczyniły się do ożywienia zainteresowania żydowską literaturą apokaliptyczną.

Jellinek uchodził za jednego z najwybitniejszych kaznodziejów synagogalnych XIX wieku oraz za najbardziej utalentowanego żydowskiego kaznodzieję nowoczesnego judaizmu. Opublikował około 200 kazań, które zostały przetłumaczone na hebrajski i inne języki. Jego obszerna wiedza na temat midraszy pozwalała mu w niezwykły sposób wykorzystywać je w swoich kazaniach, co wyróżniało go na tle jego poprzedników i rówieśników. Był także znakomitym apologetą oraz jednym z najbardziej płodnych autorów homilii swojego czasu. Jednym z jego planów było zainstalowanie organów w synagodze, jednak ostatecznie zrezygnował z tego pomysłu.

Jellinek był całkowicie oddany badaniu psychologii i etnologii, zanim te dziedziny stały się formalnymi naukami. W swoich dwóch esejach: Der jüdische Stamm (1869) oraz Der jüdische Stamm in nicht-jüdischen Sprichwörtern (1881–1882) zawarł wiele wnikliwych spostrzeżeń i analiz oraz oryginalnych koncepcji.

Zmarł 29 grudnia 1893 roku.