Adolf Władysław Inlender (Inleander)
(ur. 19 grudnia 1853 w Buczaczu, zm. 27 lutego 1920 we Lwowie) – polski farmaceuta, działacz społeczny oraz socjalistyczny.
Życiorys
Adolf Inlender przyszedł na świat w rodzinie lekarza, a jego bratem był Ludwik Inlender. Uczył się farmacji na Uniwersytecie Lwowskim. W drugiej połowie XIX wieku, w latach 70. i 80., stał się jednym z czołowych liderów ruchów socjalistycznych w Galicji Wschodniej. Literatura socjalistyczna, adresowana do Ludwika Waryńskiego, Stanisława Mendelsona i Kazimierza Dłuskiego, była przesyłana na jego nazwisko. Wraz z Iwanem Franką i Mychajłą Pawlikiem uczestniczył w redagowaniu polskojęzycznej gazety „Praca”. Został aresztowany w związku z procesem Erazma Kobylańskiego, który miał miejsce 21 października 1878, a następnie skazany podczas tzw. „procesu socjalistów”. Został przewieziony do więzienia w Krakowie, gdzie spędził rok. Należał do Komitetu socjalistów związanego z redakcją „Pracy”, który w 1879 przekształcił się w komitet redakcyjny kierujący ruchem robotniczym we Lwowie. Pod wpływem dzieł Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, wspólnie z Iwanem Franką i Bolesławem Czerwieńskim, opracował program pierwszej partii socjalistycznej w Galicji Wschodniej, który został opublikowany w 1881 w Genewie pod tytułem „Program socjalistów galicyjskich”. W 1880 roku oskarżono go o wspólne z Ludwikiem Waryńskim prowadzenie działalności wywrotowej, jednak z braku dowodów został uniewinniony. Po tym incydencie zrezygnował z działalności socjalistycznej, otworzył aptekę w Brodach i dołączył do lokalnej Izby Przemysłowo-Handlowej. Został także korespondentem Dziennika Polskiego oraz Kuriera Lwowskiego, a w jednym z listów do Iwana Franki proponował mu przejęcie swojego miejsca w zawodzie.
Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
Publikacje
- Współautor Wielkiego Słownika Polsko-niemieckiego (1911-1913)
- Współredaktor pierwszego tomu Ilustrowanej historii Polski (1896)
- Wielka wojna 1914-1915: z ilustracjami i ze szczególnym uwzględnieniem walk na ziemiach polskich, oraz dokładną historią działalności Legionów Polskich, tom 1
- Przewodnik „Illustrirter Führer auf den k.k. Österr. Staatsbahnen für die Strecken…”
Przypisy
Bibliografia
Dobrowolski H. Inlender (Inlaender) Adolf Władysław. W Polskim Słowniku Biograficznym. T. X. Wrocław — Warszawa — Kraków: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1962—1964, s. 163—164.