Adolf Kazimierz Hyła (urodzony 2 maja 1897 w Białej koło Bielska, zmarły 24 grudnia 1965 w Krakowie) był polskim artystą malarzem, znanym przede wszystkim z najbardziej rozpoznawalnego wizerunku Jezusa Miłosiernego.
Biografia
Był najstarszym z dziewięciorga dzieci Józefa oraz Salomei z Szałkiewiczów, a także bratem Antoniego, rzeźbiarza (1908–1975).
W latach 1903–1912 uczęszczał do gimnazjum w Krakowie, a następnie w Chyrowie, gdzie w 1917 roku zdał maturę. Wstąpił do zakonu jezuitów, przyjął niższe święcenia, jednak w 1918 roku opuścił zakon. W 1922 roku rozpoczął studia z zakresu historii sztuki i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Rysunku i malarstwa uczył się pod okiem Jacka Malczewskiego. W 1930 roku złożył egzamin na nauczyciela rysunku na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a w 1936 roku zdobył kwalifikacje nauczyciela prac ręcznych w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie.
W latach 1918–1920 służył w Wojsku Polskim. Od 1920 do 1936 roku uczył rysunku w gimnazjach w Będzinie, a w latach 1936–1939 oraz 1945–1948 prowadził zajęcia praktyczne w gimnazjach w Krakowie.
W swojej twórczości skupiał się głównie na tematyce religijnej. Kopiował obrazy takich mistrzów jak Rafael, Leonardo da Vinci, Carlo Dolci i innych. Do jego najważniejszych dzieł należą obrazy: Serce Jezusa (do głównego ołtarza) oraz Święty Józef dla kościoła jezuitów w Poznaniu, Święty Józef z Dzieciątkiem oraz Święta Teresa dla kościoła Świętego Krzyża w Warszawie, Dusza Chrystusowa dla sióstr Duszy Chrystusowej w Krakowie oraz Święty Hieronim dla księdza prof. Jana Czuja w Warszawie (1946).
Najbardziej znanym dziełem Adolfa Hyły jest obraz Jezu ufam Tobie, który namalował w 1944 roku dla Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Krakowie Łagiewnikach.
Pierwszy wizerunek Jezusa Miłosiernego, stworzony przy współpracy siostry Faustyny przez Eugeniusza Kazimirowskiego przed II wojną światową, po wojnie znalazł się na terytorium ZSRR i przez długie lata był ukrywany. W 1943 roku Adolf Hyła namalował drugi wizerunek, pięć lat po śmierci siostry Faustyny, jako wotum dziękczynne dla sióstr w Łagiewnikach za uratowanie rodziny z wypadków wojennych. Mimo że korzystał z reprodukcji dzieła Kazimirowskiego oraz opisu z „Dzienniczka”, stworzył swoją własną wersję. Jednakże obraz ten nie pasował rozmiarem do ołtarza w kaplicy sióstr, dlatego Matka Irena Krzyżanowska zleciła mu namalowanie drugiego obrazu, który był gotowy w 1944 roku. Po poświęceniu znalazł się w kaplicy zakonnej w Krakowie, gdzie jest czczony do dziś. Z biegiem czasu, wraz z rosnącym kultem Bożego Miłosierdzia, kopie tej trzeciej wersji obrazu, opatrzone słowami „Jezu ufam Tobie”, zyskały popularność na całym świecie.
Sam artysta powtórzył ten temat 260 razy, malując obrazy dla kościołów zarówno w Polsce, jak i za granicą.
Adolf Hyła wykonał również wiele portretów (w tym m.in. Brata Alberta Chmielowskiego, Józefa Piłsudskiego oraz prowincjałów kapucyńskich: Kazimierza Niczyńskiego) oraz szereg pejzaży (takich jak Forum Romanum 1931, Kościółek na Obidowej 1934, Zbocze Świnicy z Czarnym Stawem Gąsienicowym 1936, Czarny Dunajec w Witowie 1937, Wąwóz Kraków w Dolinie Kościeliskiej 1947, Pejzaż morski w Orłowie 1947 oraz Wybrzeże Sopockie 1958).
W 2017 roku, z okazji 120. rocznicy urodzin artysty, powstało Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe im. Adolfa Hyły. Na prośbę stowarzyszenia, Sejmik Województwa Małopolskiego uhonorował postać Adolfa Hyły, a stowarzyszenie prowadzi m.in. projekt „Adolf Hyła nieznany”.
Życie prywatne
27 czerwca 1929 roku ożenił się z Marią Katarzyną Zalipską, urzędniczką bankową, córką Tomasza i Klementyny z domu Rozmani. Ślub miał miejsce w kościele św. Mikołaja w Krakowie. Małżeństwo nie doczekało się dzieci. W czasie II wojny światowej małżonkowie zostali wysiedleni przez Niemców z centrum Krakowa do Łagiewnik. Najmłodszy brat Adolfa, Jerzy, który ukończył studia z zakresu matematyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, służył jako podchorąży w 82. Pułku Piechoty i poległ 24 września 1939 roku w walkach z Sowietami na stacji kolejowej w Iwanyczach, w powiecie Włodzimierz Wołyński. Inny z braci, Michał (1908-1979) jako sanitariusz II Korpusu Polskiego walczył w bitwie o Monte Cassino (1944). Adolf Hyła miał szerokie zainteresowania poza malarstwem, obejmujące turystykę pieszą i motocyklową, kajakarstwo, narciarstwo oraz fotografię. Został pochowany w grobowcu rodziny Zalipskich na cmentarzu Rakowickim (kwatera BC zachodnia, grób 9).
Przypisy
Bibliografia
Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979.
Piotr Szweda MS: Adolf Hyła – malarz w służbie Bożego Miłosierdzia, Warszawa–Kraków: Wydawnictwo AA, 2009.
Piotr Szweda MS: Adolf Hyła – malarz z Łagiewnik, Kraków: Wydawnictwo AA, 2014.
Piotr Szweda MS: Adolf Hyła. Malarz Bożego Miłosierdzia. Życie i twórczość (1897-1965), Kraków: Instytut Studiów Franciszkańskich, 2022.