Adolf Henryk Wiesiołowski (ur. 22 czerwca 1896 w Pryłypczu, zm. 26 listopada 1953 w Los Angeles) – major pilot, obserwator Wojska Polskiego, odznaczony Orderem Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w miejscowości Pryłypcze, która wówczas należała do powiatu kocmańskiego w Księstwie Bukowiny. Pochodził z rodziny Adolfa i Ludwiki z Łukasiewiczów. W latach 1910–1914 uczęszczał do klas V-VIII w Prywatnym Gimnazjum im. Adama Mickiewicza we Lwowie, gdzie 14 czerwca 1914 roku zdobył świadectwo dojrzałości z wyróżnieniem. Dwa lata później, w tym samym gimnazjum, maturę zdał jego młodszy brat Aleksander (ur. 12 stycznia 1898 w Pryłypczu).
Po wybuchu I wojny światowej Adolf został powołany do c. i k. Armii, gdzie został wcielony do Pułku Armat Polowych Nr 40. Walczył na froncie wschodnim i włoskim od kwietnia 1915 roku. W 1916 roku przeszedł szkolenie w oficerskiej szkole artylerii w Czeskich Budziejowicach. Po ukończeniu szkolenia powrócił do 94 pap, a następnie służył w 27 pułku artylerii górskiej. W listopadzie 1917 roku ukończył przeszkolenie jako obserwator lotniczy w Wiener Neustadt oraz kurs pilotażu w Krakowie i Campo Formio. Po zakończeniu szkolenia wrócił do służby.
Jego brat Aleksander został powołany do c. k. Obrony Krajowej jako członek Pułku Artylerii Polowej Nr 143. Został mianowany chorążym z dniem 1 lipca 1917 roku w korpusie oficerów rezerwy artylerii i odznaczony Srebrnym Medalem Waleczności 2 klasy.
Po rozpadzie Austro-Węgier obaj bracia zgłosili się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Adolf, jako przeszkolony obserwator lotniczy, w listopadzie 1918 roku został przydzielony do 2 eskadry bojowej we Lwowie, gdzie brał udział w końcowej fazie bitwy o Lwów. W czerwcu 1919 roku objął stanowisko zastępcy dowódcy 6 eskadry wywiadowczej, a w marcu 1920 roku został jej dowódcą. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej wykonywał loty bojowe przeciwko konnicy Budionnego w rejonie Buska i Poborza. Wyróżnił się odwagą podczas lotów między 16 a 20 sierpnia. Został zatwierdzony na stopień kapitana w wojskach lotniczych z dniem 14 października 1920 roku, począwszy od 1 kwietnia 1920 roku, w grupie oficerów byłej armii austriacko-węgierskiej.
Po zakończeniu działań wojennych, Adolf został mianowany zastępcą kierownika warsztatów lotniczych na krakowskim lotnisku. 21 lipca 1921 roku przeniesiono go do Oficerskiej Szkoły Obserwatorów i Strzelców Lotniczych w Toruniu na stanowisko wykładowcy oraz kierownika działu nauk. 23 marca 1924 roku objął dowództwo 43 eskadry lotniczej. W marcu 1925 roku został zatwierdzony na stanowisku oficera taktycznego 4 pułku lotniczego, a w czerwcu 1927 roku objął dowództwo dywizjonu w tym pułku. Odbył kurs dla oficerów sztabowych lotnictwa i w 1928 roku objął dowództwo dywizjonu szkolnego w 4 pl. W grudniu 1931 roku został mianowany dyrektorem naukowym w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa, a w listopadzie 1933 roku przeniesiono go na stanowisko komendanta bazy. Z dniem 30 września 1934 roku przeszedł w stan spoczynku.
Po zakończeniu kampanii wrześniowej udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie został przyjęty do Polskich Sił Powietrznych z numerem służbowym P-0263. Został uznany za przeciwnika politycznego rządu Władysława Sikorskiego i osadzony w Stacji Zbornej Oficerów Rothesay na wyspie Bute. Po uwolnieniu służył jako obserwator w dywizjonie 300.
Po wojnie nie zdecydował się na powrót do Polski i pozostał na emigracji. Zmarł 26 listopada 1953 roku w Los Angeles.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 219 – 8 kwietnia 1921
Krzyż Walecznych
Medal Lotniczy (trzykrotnie)
Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)
Polowa Odznaka Pilota nr 28
Krzyż Zasługi Wojskowej 3 klasy z dekoracją wojenną i mieczami (Austro-Węgry)
Brązowy Medal Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)
Przypisy
Bibliografia
Wiesiołowski Adolf. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1198 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-09].
Szóste Sprawozdanie Dyrekcyi Gimnazyum im. Mickiewicza we Lwowie za lata szkolne 1913/14. Lwów: Nakładem Dyrekcji, 1914.
Siódme Sprawozdanie Dyrekcyi Wyższego Gimnazyum Realnego im. A. Mickiewicza we Lwowie za lata szkolne 1915/16 i 1916/17. Lwów: Nakładem Dyrekcji, 1917.
Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
Arkadiusz Kaliński. Bydgoskie lotnisko w latach 1916–1939 (cz. 2). „Kronika Bydgoska”. XX, 1999. Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. ISSN 0454-5451. OCLC 68757189.
Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. I, początki, organizacja, personel i sprzęt. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). T. II, Walka i demobilizacja. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.