Adolf Henryk Silberschein

Adolf Henryk Silberschein, znany także jako Abraham Silberschein (ur. 30 marca 1882 we Lwowie, zm. 30 grudnia 1951 w Genewie) – był polsko-żydowskim adwokatem, działaczem Światowego Kongresu Żydów, syjonistą oraz posłem na Sejm I kadencji (1922–1927) z ramienia Bloku Mniejszości Narodowych. Był również członkiem grupy Ładosia, nieformalnej współpracy między żydowskimi organizacjami a polskimi dyplomatami, która zajmowała się fałszowaniem i przemycaniem do okupowanej Polski nielegalnych paszportów latynoamerykańskich, ratujących życie ich posiadaczom oraz ich rodzinom przed wywózką do obozów zagłady.

Życiorys

Urodził się we Lwowie jako syn Jakuba Silberscheina, dentysty, oraz jego żony Anny z domu Polturak. Po ukończeniu studiów prawniczych rozpoczął pracę jako adwokat we Lwowie. Angażował się w działalność organizacji syjonistycznych, pełniąc funkcję wiceprezesa Organizacji Syjonistycznej Małopolski Wschodniej oraz będąc członkiem zarządu Syjonistycznej Partii Pracy „Hitachdut”. W 1922 roku objął mandat posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I kadencji. 9 sierpnia 1939 roku opuścił Lwów, udając się do Genewy.

Podczas Zagłady Silberschein aktywnie uczestniczył w próbach ratowania Żydów przez organizowanie dla nich paszportów państw Ameryki Łacińskiej, działając w ramach Komitetu Pomocy „RELICO”, który został założony w Genewie.

Początkowo jego działania miały charakter incydentalny, jednak w latach 1942–1943 zaczęły przybierać formę masową. Silberschein utrzymywał bliskie kontakty z polskimi dyplomatami, takimi jak Juliusz Kühl, Stefan Ryniewicz oraz Konstanty Rokicki. Przekazywał im przemycane z gett listy osób wraz ze zdjęciami, na podstawie których wypełniali oni fałszywe paszporty zakupione od skorumpowanego konsula honorowego Paragwaju, berneńskiego notariusza Rudolfa Hügglego. Częściowo zdobywał również fundusze na przekupywanie Hügglego, współpracując także z konsulem Peru José Maríą Barreto, który później został uznany za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, a prawdopodobnie również z innymi konsulami z państw Ameryki Łacińskiej.

Jesienią 1943 roku został na krótko aresztowany przez szwajcarską policję. W trakcie przesłuchania zeznał, że działał na zlecenie Ryniewicza i Rokickiego, którzy poinformowali go o mechanizmie paszportowym i poprosili o koordynację działań. Dzięki temu paszporty mogły być kupowane hurtowo, co obniżało ich cenę. „Mieliśmy do czynienia z prawdziwym „czarnym rynkiem” paszportowym. Panowie z Poselstwa wyrazili życzenie, żebym to ja wziął odpowiedzialność za tę sprawę, co też uczyniłem w imieniu „RELICO” – zeznał. Pieniądze na zakup paszportów od Hügglego pochodziły, według jego słów, „z różnych źródeł, w tym od Komitetu Palestyńskiego w Jerozolimie, Światowego Kongresu Żydów w Nowym Jorku, innych organizacji żydowskich z Nowego Jorku i Stambułu oraz od prywatnych osób ze Stanów Zjednoczonych i Szwajcarii”.

Po aresztowaniu Silberscheina, w jego obronie skutecznie interweniował radca Stefan Ryniewicz.

Szacuje się, że działania grupy Ładosia uratowały życie 400 osobom – to Żydzi, którzy przetrwali jako posiadacze paszportów Paragwaju. W przypadku Silberscheina do tej liczby należy doliczyć również część osób, które ocalały dzięki innym paszportom, w tym z Peru.

Po wojnie Silberschein pozostał w Genewie, gdzie ożenił się z swoją sekretarką Fanny Hirsch, również uczestniczącą w akcji ratunkowej. Zmarł w grudniu 1951 roku i został pochowany na żydowskim cmentarzu w Genewie.

Odznaczenia

Medal Virtus et Fraternitas – 2019, pośmiertnie

Przypisy

Bibliografia

Szymon Rudnicki: Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2004, s. 411–419. ISBN 83-70596-39-8.
Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz: Tak polska ambasada ratowała Żydów. System berneński działał jak zegarek. Gazeta Prawna, 2018. [dostęp 2018-03-13].