Adolf Giżyński ps. „Adźko” (ur. 1922 w Kownie, zm. 17 grudnia 1984 we Francji) był czołową postacią harcerstwa polskiego na Litwie w okresie międzywojennym.
Życiorys
Urodził się w 1922 roku w Kownie. Przed wybuchem II wojny światowej angażował się w tworzenie odradzającego się polskiego harcerstwa na Litwie, będąc uczniem polskiego gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Kownie. W 1935 roku brał udział w pierwszym obozie harcerskim w Prepuntach. Był inicjatorem jednej z drużyn harcerskich w Poniewieżu, działającej przy polskim gimnazjum, oraz zastępu harcerskiego we wsi Łopie pod Kownem. W tym okresie A. Giżyński był członkiem II Drużyny im. Księcia Józefa Poniatowskiego i pełnił rolę przybocznego Zbigniewa Skłodowskiego. Pełnił funkcję „Wodza zuchów” dla gromady zuchów w Kownie, a od 1937 roku również drużyny zuchów w Łopiach.
Po wrześniu 1939 roku wraz ze swoimi harcerzami zaangażował się w pomoc uchodźcom z Polski oraz polskim wojskowym, którzy byli internowani. Organizował ucieczki z obozów, dostarczał fałszywe dokumenty i wspierał wyjazdy na Zachód. Brał także udział w działaniach Związku Walki Zbrojnej, prowadzonym w tym rejonie przez rotmistrza Wincentego Chrząszczewskiego. Uczestniczył w zakładaniu Polskiej Organizacji na Litwie (POL).
11 listopada 1942 roku litewska Sauguma aresztowała członków POL-a, w tym Adolfa Giżyńskiego. Po trzech miesiącach brutalnych przesłuchań w więzieniu gestapo w Kownie, został przetransportowany do obozu koncentracyjnego w Prawieniszkach, a w 1944 roku do obozu w Diedenhofen, następnie do Sadirenhausen, Neuengaumuren i Sandbortel, gdzie 29 kwietnia 1945 roku został uwolniony przez Brytyjczyków. Po wyzwoleniu przebywał w polskim obozie w Verden (Aller) oraz Diepholz, gdzie aktywnie uczestniczył w ruchu harcerskim jako komendant hufca.
W lutym 1946 roku rozpoczął naukę w Polskim Seminarium Duchownym w Paryżu. W 1952 roku uzyskał tytuł magistra teologii i został wyświęcony na księdza przez arcybiskupa Angelo Roncalli, przyszłego Papieża Jana XXIII. Dwa lata później zdobył dyplom z Wyższego Instytutu Katechetycznego. W 1956 roku uzyskał Admissibilite au doctorat w Instytucie Katolickim w Paryżu. Następnie objął stanowisko prefekta w Niższym Seminarium Duchownym Polskim w Les Ageny. Przez 12 lat pełnił funkcję kapelana Sióstr Maryi Wspomożycielki „Marie-Ausalietwa” w Paryżu oraz zastępcy kapelana Związku Harcerstwa Polskiego we Francji. Zgodnie z rozkazem naczelnika harcerzy hm. Wojciecha Dłużewskiego, 8 marca 1954 roku został mianowany Podharcmistrzem ZHP poza granicami kraju.
Po 26 latach na emigracji, w 1969 roku powrócił na stałe do Polski. W Szczecinie objął stanowisko profesora w Seminarium oraz wikarego w parafii Pomorzany. W 1970 roku został administratorem parafii św. Trójcy w Szczecinie. Po powrocie był obserwowany przez SB, nękany i więziony. Pod koniec 1980 roku został rezydentem w parafii Najśw. Serca Pana Jezusa w Gryficach, skąd ponownie wyjechał do Francji. Tam nawiązał kontakty z polską emigracją, a w czasie stanu wojennego włączył się w pomoc dla Polski organizowaną przez Polsko-Francuski Komitet Pomocy Polsce. Zmarł we Francji 17 grudnia 1984 roku.
Bibliografia
Krzysztof Bojko, Z dziejów Harcerstwa Polskiego na Litwie – „…ostatnim słowem Boga nie jest krzyż, lecz zmartwychwstanie”, „Magazyn Wileński” 1999, nr 2, s. 10-15