Adolf Bergel-Opala
Adolf Bergel-Opala znany również jako Adolf Bergel, Opala, Aldon oraz Rudolf (ur. 24 grudnia 1894 w Końskich, zm. 25 października 1971 w Krakowie) był polskim działaczem niepodległościowym, urzędnikiem bankowym, porucznikiem piechoty Wojska Polskiego oraz kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 24 grudnia 1894 roku w Końskich, wówczas mieście powiatowym guberni radomskiej, w rodzinie Józefa i Teofilii z Dulewiczów. Był starszym bratem Władysława (ur. 1899), który pełnił służbę jako starszy sierżant w Wojsku Polskim.
Początkowo uczęszczał do rosyjskiego gimnazjum, a po strajku szkolnym przeniósł się do siedmioklasowej Szkoły Handlowej w Tomaszowie Mazowieckim. Po jej ukończeniu i zaliczeniu wyższego kursu handlowego, rozpoczął praktykę w Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu. W 1911 roku, po zakończeniu praktyki, objął stanowisko korespondenta handlowego oraz kierownika działu w tej samej fabryce. Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz od 1910 roku uczestniczył w tajnym skautingu. W 1914 roku, po wybuchu I wojny światowej, zajął się werbunkiem do Legionów Polskich.
W 1915 roku dołączył do formującego się 6 pułku piechoty Legionów Polskich, gdzie został przydzielony do 2. kompanii jako sanitariusz. Uczestniczył w kampanii wołyńskiej. W październiku 1915 roku został ranny w bitwie pod Kuklami, a w listopadzie tego samego roku leczył się w Zapasowym Szpitalu Wojskowym Czerwonego Krzyża w Karolinenthal. W 1922 roku, generał podporucznik Mieczysław Norwid-Neugebauer, były dowódca 6 pp, złożył wniosek o odznaczenie Orderem Virtuti Militari, w którym zawarł:
6 lipca 1916 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. W wyniku zdrady został ujawniony jako poddany rosyjski i postawiony przed rosyjskim sądem wojskowym, który skazał go na dożywotnią ciężką katorgę. Przebywał w więzieniu na Łukjanowce w Kijowie. W 1917 roku, po wybuchu rewolucji lutowej w Rosji, został uwolniony. W czerwcu 1917 roku zameldował się w Polskiej Organizacji Wojskowej w Białej Cerkwi, gdzie pełnił funkcję oficera Komendy Naczelnej nr 3. Po utworzeniu II Korpusu Polskiego na Ukrainie, pracował w sztabie korpusu w zakresie informacji i wywiadu.
Po wstąpieniu do Wojska Polskiego, został przydzielony do Departamentu II Ministerstwa Spraw Wojskowych. 20 grudnia 1919 roku, jako podoficer byłych Legionów Polskich, uzyskał awans na podporucznika w piechocie z dniem 1 grudnia 1920 roku. 1 czerwca 1921 roku służył w Dowództwie Okręgu Generalnego „Pomorze”, a jego oddziałem macierzystym był 6 pułk piechoty Legionów. Na początku 1922 roku został zdemobilizowany i przydzielony w rezerwie do 6 pułku piechoty Legionów. 8 stycznia 1924 roku uzyskał zatwierdzenie w stopniu porucznika z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 roku i 3637. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty. Wówczas posiadał przydział w rezerwie do 67 pułku piechoty w Brodnicy.
Po zakończeniu służby wojskowej, zajął się dzierżawą majątku ziemskiego w powiecie mławskim, a następnie pracował w firmie eksportowej A. Kovalskiego z Grudziądza oraz w spółce Dom Handlowo-Eksportowy. Od 1930 roku pozostawał bezrobotny. W 1932 roku znalazł zatrudnienie w Banku Gospodarstwa Krajowego w Warszawie jako urzędnik bankowy. W maju 1933 roku mieszkał w Rembertowie przy Alei Piłsudskiego 76. W tym okresie łączył obowiązki zawodowe z działalnością społeczną w Związku Strzeleckim oraz Związku Legionistów Polskich, a także polityczną w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem. W 1934 roku, jako oficer pospolitego ruszenia, pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Zamość, z przydziałem do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr II, gdzie był „przewidziany do użycia w czasie wojny”. 1 stycznia 1935 roku objął stanowisko dyrektora Miejskich Zakładów Opałowych w Warszawie, zastępując Mieczysława Łowińskiego. W czasie II wojny światowej mieszkał w Krakowie, gdzie razem z żoną ukrywał kobietę i jej córkę pochodzenia żydowskiego: Helenę i Julittę Odzynolskie.
Zmarł 25 października 1971 roku w Krakowie i został pochowany na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty (kwatera LXXXII, rząd 13, miejsce 40).
Był żonaty z Pelagią (1900–1987), z którą miał dwie córki: Irenę Aldonę Kopyto (1929–2024) oraz Aleksandrę (ur. 1932).
Ordery i odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 6402 – 17 maja 1922
Krzyż Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
Krzyż Walecznych
Krzyż Pamiątkowy 6 pułku piechoty Legionów Polskich
Srebrny Medal Waleczności 2 klasy
Przypisy
Bibliografia
IV Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Departamentu Wojskowego NKN, 1916-01-01.
V Lista strat Legionów Polskich. Piotrków: Centralny Urząd Ewidencyjny Departamentu Wojskowego NKN, 1916-04-01.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Jan Kazimierz Ciastoń, Adam Lisiewicz, Edward Skarbek, Edward Wojciechowski: Historia 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego. T. 1: Tradycja. Warszawa: Komenda Koła 6 Pułku Piechoty Legionów Polskich i Dowództwo 6 Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego, 1939.