Karl Ernst Adolf Anderssen
Karl Ernst Adolf Anderssen (urodzony 6 lipca 1818 we Wrocławiu, zmarły 13 marca 1879 tamże) był niemieckim szachistą, uznawanym za nieoficjalnego mistrza świata w latach 1851–1858.
Życiorys
Ukończył Gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu, a następnie studiował matematykę i filozofię na Uniwersytecie Wrocławskim. Po zakończeniu studiów rozpoczął pracę jako nauczyciel w różnych szkołach w Niemczech, ucząc matematyki i języka niemieckiego. W 1851 roku powrócił do Wrocławia, gdzie nauczał w Gimnazjum im. Króla Fryderyka II, a w 1856 roku został tam profesorem.
Pomimo że zasady gry w szachy poznał w wieku dziewięciu lat, nie odniósł większych sukcesów w młodości. Jego talent zaczął się ujawniać w 1842 roku, kiedy to opublikował kilka krótkich problemów szachowych. Cztery lata później został zatrudniony przez wydawcę magazynu Schachzeitung, który później przemianowano na Deutsche Schachzeitung (Niemiecka Gazeta Szachowa).
W 1848 roku Anderssen zremisował mecz z profesjonalnym szachistą Danielem Harrwitzem. Ten remis oraz jego praca jako szachowego żurnalisty, wysoko oceniana przez profesjonalistów, zaowocowały zaproszeniem do reprezentowania Niemiec na pierwszym międzynarodowym turnieju szachowym w 1851 roku w Londynie. Początkowo Anderssen był niechętny, z obawy przed dużymi kosztami podróży. Jednak Howard Staunton, organizator turnieju, zaoferował zwrot kosztów podróży, co przekonało Anderssena do wyjazdu. W Londynie zaskoczył wszystkich, pokonując łatwo wszystkich rywali w systemie pucharowym.
Anderssen zdobył uznanie nie tylko dzięki zwycięstwu, lecz także stylowi gry. Szczególnie podziwiano jego niezwykłą partię przeciwko Lionelowi Kieseritzky’emu, w której poświęcił gońca, dwie wieże i na koniec hetmana. Ta partia, rozegrana w kuluarach turnieju, została nazwana nieśmiertelną i jest jedną z najsłynniejszych partii w historii szachów. Rok później, w Berlinie, Anderssen zagrał kolejną znaną partię przeciwko Jeanowi Dufresne, w której poświęcił hetmana i lekką figurę, a partia ta przeszła do historii jako wiecznozielona.
W ciągu następnych kilku lat Anderssen był uważany za najsilniejszego szachistę na świecie. Jednak w 1858 roku napotkał na swojego pogromcę – Paula Morphy’ego, który w słynnym meczu w Paryżu wygrał siedem partii, przy dwóch przegranych i dwóch remisach. Anderssen, grając białymi, zastosował nietypowe otwarcie 1.a3, które później nazwano jego imieniem, jednak nie przyniosło mu sukcesu i rzadko było używane w poważnych rozgrywkach.
Trzy lata po przegranym meczu z Morphym Anderssen przypomniał się światu, wygrywając w Londynie pierwszy międzynarodowy turniej rozegrany systemem kołowym. Wygrał dwanaście z trzynastu partii, pokonując między innymi przyszłego mistrza świata Wilhelma Steinitza. W 1866 roku rozegrał prestiżowy mecz ze Steinitzem. Mecz ten nie zakończył się żadnym remisem, Anderssen przegrał osiem partii i wygrał sześć. Uznawany jest za ważny z perspektywy rozwoju teorii szachowej, chociaż ani przed, ani podczas meczu nie ogłoszono, że jest to mecz o tytuł mistrza świata.
Anderssen odnosił wielkie sukcesy turniejowe nawet w starszym wieku. Serię udanych turniejów w latach sześćdziesiątych zwieńczył zwycięstwem w mocno obsadzonym turnieju w Baden-Baden w 1870 roku, gdzie wyprzedził między innymi mistrza świata Steinitza. Siedem lat później, w wieku pięćdziesięciu dziewięciu lat, zajął drugie miejsce na turnieju w Lipsku, ustępując jedynie Louisowi Paulsenowi, wyprzedzając natomiast Johannes Zukertorta i Szymona Winawera. Zmarł dwa lata później i został pochowany na cmentarzu przy ul. Ślężnej. Po likwidacji cmentarza, grób Anderssena przeniesiono do alei głównej Cmentarza Osobowickiego, gdzie znajduje się do dziś. W 2003 roku na jego nagrobku umieszczono tablicę upamiętniającą jego zasługi.
Zgodnie z systemem Chessmetrics, w sierpniu 1870 roku z wynikiem 2744 punktów zajmował pierwsze miejsce na świecie.
Od 1992 roku we Wrocławiu odbywa się turniej poświęcony jego pamięci.
Poniżej przedstawiamy przykład kompozycji szachowej autorstwa Anderssena.
Rozwiązanie: [1.Gh5! K:h5 2.Kg7 h6 3.Kf6!! Kh4 4.Kg6 mat](zaznacz tekst pomiędzy nawiasami, aby zobaczyć rozwiązanie)
Przypisy
Bibliografia
Stanisław Gawlikowski: Szachy. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1976.
Władysław Litmanowicz, Jerzy Giżycki: Szachy od A do Z, tom I. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1986, s. 34-36.
Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2021. Tłum. z angielskiego: Jerzy J. Malinowski.
Biografia: Adolf Anderssen. anderssen.dzszach.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-07)].
