Admirał Nachimow (1885)

Admirał Nachimow

Admirał Nachimow (Адмирал Нахимов) to rosyjski krążownik pancerny z przełomu XIX wieku, który brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, gdzie został zatopiony w pobliżu Cuszimy. Był to jedyny okręt tego typu w rosyjskiej flocie. Jego nazwę nadano na cześć admirała Pawła Nachimowa, a inne rosyjskie okręty również nosiły to imię.

Historia

„Admirał Nachimow” stanowił jeden z pierwszych przedstawicieli nowo kształtującej się klasy krążowników pancernych w tym okresie. Jego projekt oparty był na nowoczesnych brytyjskich krążownikach typu Imperieuse, takich jak „Imperieuse” i „Warspite”, których budowę rozpoczęto w 1881 roku. W szczególności, charakterystyczne dla tych okrętów było rozmieszczenie czterech barbete dział kal. 234 mm artylerii głównej na planie rombu, inspirowane konstrukcjami francuskimi.

Plany budowy „Admirała Nachimowa”, stworzone przez Morski Komitet Techniczny (MTK), zostały zatwierdzone 19 listopada 1882 roku. W przeciwieństwie do brytyjskich okrętów, które uważano za nieudane ze względu na ich obciążenie, „Admirał Nachimow” został oceniony jako stosunkowo udany projekt. Zastosowanie lżejszych i szybkostrzelnych dział 203 mm wz.1884 (po raz pierwszy w rosyjskiej flocie) umożliwiło zwiększenie ich liczby. Działa te rozmieszczono w czterech barbete: na dziobie, rufie i po obu burtach. Salwa burtowa składała się z 6 działań ze 8. To zwiększyło ciężar salwy burtowej w porównaniu do „Imperieuse”, a „Nachimow” przez dłuższy okres dysponował największą wagą salwy burtowej wśród krążowników pancernych na świecie. Podobnie jak angielskie jednostki, oprócz maszyn parowych, „Admirał Nachimow” otrzymał pomocnicze ożaglowanie typu bryg, z dwoma masztami i bukszprytem (powierzchnia żagli 2000 m²), co okazało się niepraktyczne, a ożaglowanie zdemontowano w latach 1898–1899. Koszt budowy wraz z uzbrojeniem wyniósł 6 milionów rubli.

Budowę rozpoczęto 7 grudnia 1883 roku w Zakładach Bałtyckich w Sankt Petersburgu, a 2 kwietnia 1884 roku okręt został wpisany na listę floty pod nazwą „Admirał Nachimow”. Oficjalne położenie stępki z udziałem cara Aleksandra III miało miejsce dopiero w lipcu 1884 roku (brak bliższych dat). Okręt wodowano 21 października 1885 roku (daty według kalendarza juliańskiego). W 1888 roku rozpoczęto próby morskie, a w październiku tego samego roku wszedł do służby w rosyjskiej flocie. Na początku klasyfikowano go jako fregatę, później jako krążownik pancerny, a od 1892 roku jako krążownik I rangi.

Początkowo „Admirał Nachimow” był nowoczesnym i potężnym okrętem, który wzbudzał zainteresowanie za granicą. Jednak z biegiem lat, w miarę rozwoju konstrukcji okrętów i technologii wojny morskiej, na początku XX wieku stał się przestarzały i nie był w stanie konkurować z nowymi krążownikami. Jego główną wadą była niewystarczająca ochrona przed eksplozjami podwodnymi, chociaż jako pierwszy w rosyjskiej flocie wprowadzono na nim podłużną przegrodę w siłowni oraz sieci przeciwtorpedowe, które mogły być używane tylko na postoju lub przy minimalnej prędkości. W obliczu pojawiających się szybkostrzelnych dział średniego kalibru, istotnym problemem była także mała powierzchnia opancerzenia burt (pas na śródokręciu), co oznaczało, że znaczna część nie była chroniona. Wkrótce jego napęd okazał się przestarzały, co nie pozwalało na osiąganie większych prędkości. Działa również szybko stały się przestarzałe, ponadto używały prochu dymnego. Rozważano wymianę artylerii na nowe szybkie działa 152 mm, jednak ostatecznie nie doszło do realizacji tego pomysłu (w takim przypadku okręt dysponowałby silną salwą burtową z 11 dział 152 mm).

Służba

W czasie pokoju

Po wejściu do służby, „Admirał Nachimow” natychmiast został skierowany z Kronsztadu na Daleki Wschód, opływając Afrykę, i w maju 1889 roku dotarł do bazy we Władywostoku, stając się okrętem flagowym Eskadry Oceanu Spokojnego. W lipcu, po uszkodzeniu dna na mieliźnie, był dokowany w Yokosuka w Japonii. Zimę 1889/1890 spędził z Eskadrą w Nagasaki w Japonii. We wrześniu 1891 roku powrócił przez Kanał Sueski na Bałtyk, gdzie do czerwca 1892 roku przeszedł remont.

W lipcu 1893 roku krążownik odwiedził Nowy Jork w USA, a następnie, w składzie zespołu rosyjskich okrętów, zawinął do Tulonu we Francji. Po drodze, w Kadyksie, stracił bukszpryt w kolizji z krążownikiem „Pamiat´ Azowa”. Następnie „Nachimow” udał się ponownie na Daleki Wschód, przez Kanał Sueski, i w maju 1894 roku dotarł do Władywostoku, gdzie do lutego 1895 roku był okrętem flagowym Eskadry. Uczestniczył w szkoleniach oraz reprezentacji rosyjskich interesów na wodach Japonii, Chin i Korei. W grudniu 1897 roku „Nachimow” z zespołem okrętów udał się dla zabezpieczenia rosyjskiej obecności w porcie Artur, który następnie został wydzierżawiony od Chin. W maju 1898 roku, po powrocie przez Kanał Sueski na Bałtyk, przeszedł remont i modernizację, połączoną ze zdjęciem ożaglowania. Niższe maszty zostały wyposażone w platformy dla karabinów maszynowych. Wymieniono stare działa 87 mm i 37 mm na 12 dział 47 mm oraz 6 dział 37 mm systemu Hotchkissa, a także zmodernizowano część wyposażenia.

W listopadzie 1899 roku „Admirał Nachimow” po raz trzeci został skierowany na Daleki Wschód, bazując w porcie Artur. Od połowy 1902 roku na okręcie pływał wielki książę Cyryl Romanow. W kwietniu 1903 roku krążownik powrócił na Bałtyk. Wówczas rozważano modernizację okrętu, polegającą na wymianie artylerii i napędu na nowoczesne kotły wodnorurkowe oraz maszyny potrójnego rozprężania, jednak z powodu obciążenia rosyjskiego przemysłu budową nowych okrętów, w związku z napiętą sytuacją na Dalekim Wschodzie, do tego nie doszło.

Wojna rosyjsko-japońska

W momencie wybuchu wojny japońsko-rosyjskiej w 1904 roku, „Admirał Nachimow” został włączony do II Eskadry Oceanu Spokojnego, formowanej na Bałtyku w celu wsparcia I Eskadry walczącej w porcie Artur. W październiku 1904 roku okręt wyruszył z eskadrą z Libawy na Daleki Wschód, opływając Afrykę. Z uwagi na swoją moc bojową, przewyższającą inne krążowniki Eskadry, „Nachimow” dopełnił 2. zespół pancerników dowodzony przez kontradmirała D. Felkerzama, składający się głównie ze starszych pancerników.

27 maja 1905 roku miała miejsce bitwa pod Cuszimą. „Admirał Nachimow” zajmował ósme, ostatnie miejsce w kolumnie sił głównych. Początkowo nie był ostrzeliwany, jednak pod koniec dnia został trafiony około 30 razy, głównie przez japońskie krążowniki pancerne. Na pokładzie zginęło 25 osób, a 51 zostało rannych; uszkodzeniu uległy nadbudówki oraz część dział, lecz okręt zachował zdolności bojowe. „Nachimow” uszkodził lekko krążownik pancerny „Iwate” trzema pociskami 203 mm (nie wiadomo, czy udało mu się trafić z dział 152 mm). Podczas nocnej próby przebicia się ocalałych sił rosyjskich, „Nachimow” ponownie szedł ostatni. W wyniku ataków japońskich torpedowców i niszczycieli, był dobrze widoczny z powodu używania reflektorów i między 21:30 a 22:00 został trafiony torpedą z nieustalonego okrętu w część dziobową z prawej burty. Mimo prób utrzymania okrętu na wodzie, zaczął on nabierać wody i rano został opuszczony przez załogę w pobliżu wyspy Cuszima. 523 członków załogi zostało uratowanych przez japoński krążownik pomocniczy „Sado Maru”, którego ekipa pryzowa zawiesiła na tonącym „Nachimowie” japońską flagę. Dalszych 101 członków załogi uratowało się na szalupach, po czym również dostali się do niewoli, a 18 osób zginęło podczas ewakuacji. Po odpłynięciu „Sado Maru”, w celu przechwycenia storpedowanego krążownika „Władimir Monomach”, dowódca A. Rodionow i porucznik Wacław Kłoczkowski, którzy pozostali ukryci na pokładzie „Nachimowa”, zerwali japońską banderę, a następnie opuścili okręt i zostali później uratowani przez rybaków. Około godziny 10:00, 28 maja, okręt zatonął na pozycji 34°34′N 129°32′E.

Wrak „Admirała Nachimowa” został zbadany w latach 80., jako jedyny okręt zatopiony pod Cuszimą. Wydobyta z morza lufa działa artylerii głównej znajduje się w zbiorach muzeum morskiego w Tokio.

Dane techniczne

wyporność: projektowa – 7781 t, pełna – 8473 t.
wymiary:
- długość: 103,3 m
- szerokość: 18,6 m
- zanurzenie: 7,7 m
siłownia: dwie 3-cylindrowe maszyny parowe podwójnego rozprężania o mocy łącznej 8000 KM, 12 cylindrycznych kotłów parowych, 2 śruby napędowe
szybkość maksymalna: 16 węzłów
zapas paliwa: 1100-1200 t węgla
zasięg przy prędkości: 4400 mil morskich / 10 w
załoga: 572-650

Uzbrojenie:

8 dział kaliber 203 mm wz.1884 w barbetach nakrytych wieżami (4xII)
długość lufy L/35 (35 kalibrów), kąt podniesienia 15°, masa pocisku 87,7 kg, donośność 9000 m
10 dział 152 mm wz.1884 w stanowiskach burtowych (10xI)
długość lufy L/35, masa pocisku 41,4 kg, donośność 7800 m
4 działa 87 mm wz.1877 (do 1898)
długość lufy L/24, masa pocisku 6,9 kg, donośność 3200 m
10 dział rewolwerowych 37 mm wz.1879 (do 1898)
12 dział 47 mm wz.1896 Hotchkiss (od 1899)
6 dział 37 mm wz.1896 Hotchkiss (od 1899)
4 ckm 7,62 mm Maxim (od 1899)
2 działa 63,5 mm Baranowskiego wz. 1882 dla oddziałów desantowych (na podstawach morskich lub lawetach)
3 stałe nadwodne wyrzutnie torpedowe 381 mm (1 dziobowa, 2 burtowe)
2 parowe kutry torpedowe (długości 13,7 m) z wyrzutnią torped
2 kutry parowe (długości 10,4 m) z miotaczami min i minami wytykowymi
40 min morskich