Admiral Cowan (M 313)
Admiral Cowan (M 313), wcześniej znany jako HMS Sandown, to brytyjski, a następnie estoński niszczyciel min typu Sandown. Okręt służył w brytyjskiej Royal Navy jako HMS „Sandown” (M 101) od 1989 do 2004 roku, po czym został sprzedany Estonii. W 2007 roku wszedł do służby w Estońskiej Marynarce Wojennej (Eesti Merevägi) pod nazwą „Admiral Cowan”, z numerem burtowym M 313.
Budowa
Okręt był główną jednostką brytyjskiego typu niszczycieli min Sandown, który został opracowany na początku lat 80. XX wieku jako tańsza i mniejsza alternatywa dla niszczycieli min typu Hunt, pozbawiona zdolności do trałowania min. Budowę prototypowego okrętu „Sandown” zamówiono w sierpniu 1985 roku w stoczni Vosper Thornycroft w Woolston, która stworzyła projekt. Okręt został wodowany 16 kwietnia 1988 roku, a budowę zakończono i przekazano marynarce 9 czerwca 1989 roku.
Opis
Okręty typu Sandown miały kadłub wykonany z plastiku wzmocnionego włóknem szklanym (GRP). Wyporność standardowa wynosiła 450 ts, a pełna 482 ts (457/492 ton metrycznych). Długość całkowita wynosiła 52,5 m, szerokość 10,5 m, a zanurzenie 2,3 m. Załoga składała się z 34 osób, w tym pięciu oficerów, a także przewidziano rezerwowe koje dla sześciu osób.
Uzbrojenie przeznaczone było jedynie do samoobrony i początkowo składało się z automatycznej armaty przeciwlotniczej kal. 30 mm DS 30B o długości lufy L/75 (75 kalibrów). W służbie estońskiej uzbrojenie zostało zmienione na dwa sprzężone działka przeciwlotnicze kal. 23 mm L/87 fińskiej firmy SAKO (wersja pochodna ZU-23-2), a także trzy karabiny maszynowe kal. 12,7 mm.
Napęd okrętu stanowiły dwa silniki wysokoprężne Paxman-Valenta 6RP200E/M o łącznej mocy 1523 hp, które napędzały pędniki cykloidalne Voith-Schneider, umożliwiające osiąganie maksymalnej prędkości 13 węzłów. Dodatkowo okręt miał elektryczny napęd pomocniczy, który pozwalał na osiąganie prędkości do 6,5 węzła. Na dziobie zainstalowano dwa stery strumieniowe Schottel. Zasięg wynosił 2500 mil morskich przy prędkości 12 węzłów.
Wyposażenie nawigacyjne obejmowało radar nawigacyjny Kelvin Hughes Type 1007 (pasmo I). Do poszukiwania min wykorzystywano wielofunkcyjny sonar Marconi Type 2093 z pięcioma antenami. Nowsze źródła wskazują również na sonar obserwacji bocznej Klein 5000 z holowaną anteną. Okręty miały też system informacji bojowej Nautis M. W 2018 roku sonar kadłubowy został wymieniony na Thales typ 2193, a także zainstalowano nowy system dowodzenia i kierowania (C2) operacjami przeciwminowymi Thales M-CUBE.
Początkowo okręty przenosiły dwa zdalnie kierowane pojazdy podwodne PAP-104 Mk 5 do zwalczania min. W służbie estońskiej otrzymały pojazdy podwodne Seafox C.
Służba
W Wielkiej Brytanii
HMS „Sandown” (numer burtowy M 101) został przyjęty do służby w brytyjskiej Royal Navy 9 czerwca 1989 roku. Okres testów prototypowego okrętu, przydzielonego początkowo do 1 Dywizjonu Niszczycieli Min (MCM 1) w Rosyth, przedłużył się co najmniej do połowy 1990 roku.
Następnie włączono go do 3 Dywizjonu Niszczycieli Min (MCM 3), bazując w Rosyth do zamknięcia tej bazy 7 listopada 1995 roku, po czym przeniesiono do Faslane (HMNB Clyde).
W 2004 roku brytyjska marynarka podjęła decyzję o wycofaniu okrętu ze służby, w ramach programu oszczędności, wraz z bliźniaczymi HMS „Inverness” i „Bridport”.
W Estonii
Pod koniec 2005 roku Estonia rozpoczęła negocjacje z Wielką Brytanią w sprawie zakupu trzech wycofanych w 2004 roku niszczycieli min typu Sandown, co zakończyło się podpisaniem umowy 14 września 2006 roku. Okręty poddano remontowi i modernizacji przed przekazaniem. Jako pierwszy został przekazany okręt „Sandown”, który podniósł banderę Estonii 26 kwietnia 2007 roku w stoczni Babcock w Rosyth. Wszedł do służby w Eesti Merevägi jako „Admiral Cowan”, upamiętniając brytyjskiego admirała Waltera Cowana, a jego numer burtowy to M 313. Okręt dołączył do Dywizjonu Okrętów Przeciwminowych (Miinilaevade Divisjon).
W czerwcu 2010 roku „Admiral Cowan” uczestniczył w manewrach BALTOPS oraz odwiedził Gdynię. W 2012 roku ponownie brał udział w manewrach BALTOPS i przebywał w Gdyni od 1 do 4 czerwca. W drugiej połowie 2013 roku, od sierpnia, wchodził w skład Stałego Zespołu Przeciwminowego NATO SNMCMG-1, z polskim okrętem dowodzenia ORP „Kadm. X. Czernicki”.
Od lipca do grudnia 2018 roku przeprowadzono remont oraz modernizację okrętu w stoczni Babcock w Rosyth, co obejmowało wymianę sonaru kadłubowego na typ 2193 oraz montaż nowych modułów nawigacji satelitarnej oraz systemu dowodzenia i kierowania operacjami przeciwminowymi Thales M-CUBE.
W drugiej połowie 2020 roku „Admiral Cowan” wchodził w skład stałego zespołu przeciwminowego NATO Mine Countermeasures Group 1 (SNMCMG1), prowadząc działania usuwania min z II wojny światowej w cieśninie Kattegat w dniach 21–24 września.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Marcin Chała, Dariusz Czajkowski. Siły morskie krajów bałtyckich. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 12/2011 (118), s. 25, 2011. Warszawa: Magnum X. ISSN 1426-529X.
Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).
IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).