Administrator diecezji

W Kościele katolickim administratorem diecezji jest biskup lub prezbiter, który tymczasowo zarządza diecezją w czasie wakatu (sediswakancji) lub trwałej przeszkody w pełnieniu władzy przez biskupa diecezjalnego. Administrator jest wybierany przez diecezjalne kolegium konsultorów. Należy jednak odróżnić tę funkcję od administratora apostolskiego, który ma podobne zadania, lecz jest mianowany przez Stolicę Apostolską.

Powoływanie

Sede vacante

Gdy na stolicy biskupiej występuje sede vacante (łac. sede vacante), na przykład w wyniku śmierci, rezygnacji lub przejścia na emeryturę biskupa diecezjalnego, rządy w diecezji tymczasowo przejmuje biskup pomocniczy. Jeśli jest ich kilku, władzę sprawuje najstarszy stażem biskupim spośród nich. W sytuacji, gdy w diecezji nie ma biskupa pomocniczego, rolę tymczasowego zwierzchnika pełni kolegium konsultorów. W obu przypadkach kolegium ma obowiązek powołać administratora diecezji w ciągu ośmiu dni. Administrator musi być kapłanem, który ukończył 35 lat i posiada „wiedzę oraz roztropność”. W prawie kanonicznym nie ma wymogu, aby administratorem został biskup pomocniczy lub wikariusz generalny diecezji, jednak są to zazwyczaj osoby posiadające doświadczenie w zarządzaniu diecezją, ponieważ wspierają na co dzień biskupa diecezjalnego. Gdy administratorem zostaje prezbiter, a w diecezji istnieje biskup pomocniczy, ten ostatni, mimo że jest biskupem, musi uznać władzę kanoniczną administratora.

Jeśli kolegium nie wskaże administratora w ciągu ośmiu dni lub uczyni to w sposób sprzeczny z prawem kanonicznym, wówczas administratora wyznacza metropolita nadzorujący diecezję. W przypadku, gdy wakująca diecezja ma status metropolitalny, uprawnienie to przechodzi na najstarszego biskupa sufragana.

Administrator diecezji obejmuje rządy natychmiast po wyborze, nie wymaga to akceptacji Stolicy Apostolskiej. Ma jednak obowiązek bezzwłocznie poinformować papieża o swojej nominacji.

Sede plena

W przypadku sede plena, czyli gdy diecezja ma urzędującego biskupa diecezjalnego, administrator diecezji może być powołany w sytuacji, gdy występuje przeszkoda w działaniu stolicy biskupiej, co dokładniej określa kan. 412. Zazwyczaj chodzi o długotrwałą chorobę biskupa diecezjalnego, rzadziej o jego dłuższą nieobecność lub uwięzienie. Administratora powołuje się jedynie wtedy, gdy:

diecezja nie ma biskupa koadiutora,
przed wystąpieniem przeszkody biskup diecezjalny nie sporządził tajnego wykazu osób, które miałyby go zastąpić (brak takiego wykazu narusza kan. 413 § 1).

Jeżeli obie przesłanki są spełnione, kolegium konsultorów powołuje administratora w sposób analogiczny do sytuacji sede vacante.

Odwołanie

Administrator diecezji może zostać odwołany jedynie na mocy decyzji papieża, który jest zobowiązany powiadomić kolegium konsultorów o tym fakcie. W takiej sytuacji kolegium ma obowiązek wybrać nowego administratora. Władza administratora wygasa z chwilą kanonicznego objęcia rządów przez nowego biskupa diecezjalnego lub (w przypadku sede plena) powrotu do obowiązków dotychczasowego biskupa. Papież ma także prawo w każdej chwili mianować administratora apostolskiego, który przejmuje rządy od administratora diecezji.

Kompetencje

Administrator diecezji dysponuje tymi samymi uprawnieniami i obowiązkami co biskup diecezjalny. Jedynym konkretnym ograniczeniem, wymienionym w kodeksie prawa kanonicznego, jest zakaz wynoszenia z kurii dokumentów, ich niszczenia lub modyfikowania. Ponadto, pełnienie funkcji administratora nie upoważnia prezbitera do wykonywania czynności pontyfikalnych, takich jak udzielanie sakramentu bierzmowania czy święceń kapłańskich, które zarezerwowane są dla biskupów.