Administracja Sił Zbrojnych (II RP)
Administracja Sił Zbrojnych w II Rzeczypospolitej Polskiej to instytucja stworzona w celu zaspokajania materialnych potrzeb Wojska Polskiego.
Głównym zadaniem administracji sił zbrojnych II RP było zapewnienie wszelkich niezbędnych potrzeb materialnych dla wojska. Sprawami ogólnymi administracji przemysłu wojennego oraz zakupami zajmowało się Szefostwo Administracji w Ministerstwie Spraw Wojskowych.
Podległe Służby
- Służba uzbrojenia – odpowiedzialna za zaopatrzenie sił zbrojnych w broń, amunicję, środki gazowe oraz sprzęt uzbrojenia i ich konserwację.
- Służba intendentury – zajmowała się dostarczaniem artykułów żywnościowych, umundurowania, ekwipunku, sprzętu gospodarczego i koszarowego, oświetlenia, opału, artykułów kancelaryjnych oraz administrowaniem kredytami.
- Służba zdrowia – odpowiedzialna za dostarczanie sprzętu szpitalnego, leków i przyborów medycznych.
- Służba weterynaryjna – zajmowała się dostarczaniem sprzętu weterynaryjnego, leków i przyborów z tej dziedziny.
- Służba inżynieryjno-saperska – odpowiedzialna za zaopatrzenie w sprzęt inżynieryjny oraz saperski, przeprowadzanie fortyfikacji, budowę dróg wojskowych i mostów oraz zabezpieczanie terenów i instalacji.
- Służba komunikacyjna – zapewniała komunikację dla celów wojskowych, a jej działalność koordynował Wydział IV Komunikacyjny Sztabu Generalnego. Na tę służbę składały się m.in.:
- Służba kolejowa – zaopatrywała wojsko w materiały kolejowe oraz instalowała urządzenia kolejowe dla celów wojskowych.
- Służba żeglugi śródlądowej – zajmowała się żeglugą oraz spławem na rzekach, kanałach, jeziorach i innych wodach wewnętrznych.
- Służba drogowa
- Służba samochodowa – odpowiedzialna za dostarczanie samochodów, sprzętu samochodowego oraz materiałów pędnych.
- Służba taborowa – dostarczała uprząż, siodła, wozy oraz inne materiały taborowe.
- Służba łączności – zaopatrywała w urządzenia telegraficzne, telefoniczne, radiowe i inne niezbędne do komunikacji.
- Służba lotnictwa – odpowiedzialna za zaopatrzenie w przyrządy i materiały lotnicze.
- Służba duszpasterska – zaspokajała potrzeby religijne sił zbrojnych.
- Służba sprawiedliwości – zajmowała się wymiarem sprawiedliwości, udzielaniem pomocy prawnej oraz kierownictwem więziennictwa wojskowego.
- Służba geograficzna – prowadziła prace z zakresu geografii.
- Służba remontu – odpowiedzialna za zaopatrzenie Wojska Polskiego II RP w młode konie.
Administracja Centralna
Na czele administracji sił zbrojnych stał minister spraw wojskowych. W związku z terytorialną decentralizacją administracji, dowódcy okręgów korpusów posiadali uprawnienia administracyjne, a kredyty budżetowe były bezpośrednio podległe szefom poszczególnych służb w tych okręgach.
Okręgi Administracyjne
Każdy okręg korpusu był również okręgiem administracyjnym dla wszystkich formacji wojskowych na swoim terytorium. Wyjątek stanowiły centralne instytucje wojskowe, które miały na celu zapewnienie ogólnej obrony kraju lub wsparcie ogólnych potrzeb armii. Szefem administracji wojskowej w okręgu korpusu, odpowiedzialnym przed ministrem spraw wojskowych, był Dowódca Okręgu Korpusu.
Obowiązki Dowódcy Okręgu Korpusu obejmowały:
- Prognozowanie i zgłaszanie Ministrowi Spraw Wojskowych potrzeb wojsk znajdujących się w obszarze okręgu.
- Wydawanie rozkazów dotyczących zaopatrzenia, w zależności od potrzeb i źródeł, zgodnie z regulaminami oraz przepisami, w ramach dotacji przyznanych przez ministra.
- Nadzór nad zaopatrzeniem wojska w obszarze okręgu korpusu zgodnie z ustawami, regulaminami i rozporządzeniami ministra.
- Nadzór nad zaopatrzeniem magazynów w terenie okręgu korpusu.
- Nadzór nad przestrzeganiem ustaw, regulaminów oraz rozporządzeń ministra we wszystkich służbach.
Działalnością administracyjno-techniczną każdej służby w okręgu korpusu kierował szef tej służby, który podlegał dowódcy korpusu. Szef służby okręgu korpusu zarządzał kredytami budżetowymi oraz ich wydatkowaniem. Okręgi korpusów dzieliły się na rejony administracyjne służb.
Administracja Wewnętrzna Formacji Wojskowych
Poszczególne formacje wojskowe otrzymywały niezbędne zasoby od właściwych służb administracyjnych i zarządzały nimi samodzielnie.
Kontrola Administracji Sił Zbrojnych
Specjalny personel, podległy jedynie ministrowi, pełnił w imieniu Ministra Spraw Wojskowych kontrolę nad administracją sił zbrojnych. Działał na rzecz ochrony interesów skarbu państwa oraz praw osobistych, a także nadzorował stosowanie odpowiednich ustaw, dekretów, regulaminów i rozporządzeń we wszystkich służbach.
Bibliografia
Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.