Adlocutio
Adlocutio (łac. lm. adlocutiones) to termin odnoszący się do specyficznego wystąpienia cesarza w starożytnym Rzymie, które było skierowane do zgromadzonych wojsk.
Jest to termin używany przez Rzymian, aby opisać uroczystą mowę cesarza, która miała na celu przekazanie ważnych informacji wojskom – można to porównać do współczesnego rozkazu wydawanego przez wodza naczelnego lub proklamacji dla armii. Zazwyczaj takie przemówienia miały miejsce przed rozpoczęciem kampanii wojennej, podczas wizytacji lub w innych kluczowych momentach.
W pełnej formie adlocutio zachowała się jedynie na zabytkach numizmatycznych, gdzie cesarz, stojący na trybunie (suggestus), w towarzystwie prefekta obozu (praefectus castrorum), zwraca się do żołnierzy, którzy przedstawiani są symbolicznie jako chorążowie (signifer). Przykłady można znaleźć m.in. na medalionie Gordiana Piusa, monetach Galby, Trajana oraz na serii sesterców Hadriana, gdzie cesarz często ukazany jest na koniu, a jego adlocutio do wojsk przedstawiana jest w różnych częściach cesarstwa.
Motyw ten w dużej rzeźbie statuarycznej jest szczególnie znany z dwóch zachowanych pomników cesarskich: Augusta z Prima Porta oraz konnego pomnika Marka Aureliusza.
Przypisy
Bibliografia
Seth W. Stevenson, C. Roach Smith, Frederic W. Madden: A Dictionary of Roman Coins, Republican and Imperial. London: G. Bell and Sons, s. 364-367
William Smith, William Wayte, G.E. Marindin: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. London: John Murray, 1870