Adile Sultan
Adile (ur. 23 maja 1826, zm. 12 lutego 1899 w Stambule) była osmańską księżniczką, turecką poetką oraz filantropką. Była córką sułtana Mahmuda II i przyrodnią siostrą sułtanów Abdülmecida I oraz Abdulaziza.
Życiorys
Adile przyszła na świat 23 maja 1826 roku. Jej ojciec, sułtan Mahmud II, miał czwartą żonę, Zernigâr, która była jej matką. To ojciec nadał jej imię. Po utracie matki w 1830 roku, czteroletnia Adile trafiła pod opiekę Nevfidan, pierwszej żony Mahmuda II, która nie miała własnych dzieci. Adile, podobnie jak jej rodzeństwo, otrzymała edukację w pałacu, gdzie uczyła się Koranu, języka arabskiego i perskiego, muzyki oraz kaligrafii. Lekcje kaligrafii prowadził Ebubekir Mümtaz Efendi, znany kaligraf tamtej epoki. W miarę zbliżania się końca edukacji, zaczęła pisać własne wiersze.
Po śmierci ojca w 1839 roku, Adile, mając trzynaście lat, została pod opieką swojego starszego przyrodniego brata, nowego sułtana Abdulmecida I. W 1845 roku sułtan zaaranżował małżeństwo Adile z Mehmetem Alim Paszą, który pełnił funkcję doradcy w cesarskim arsenale. Inne źródła opisują go jako komendanta arsenału.
Przygotowania do ślubu rozpoczęły się 24 marca 1845 roku, a umowa małżeńska została podpisana 27 kwietnia w Pałacu Topkapı. Główne uroczystości weselne przełożono na lato następnego roku. Ślub miał miejsce 7 czerwca 1845 roku i trwał przez cały tydzień. Ostatniego dnia obchodów Adile została przewieziona do pałacu Neşatabad, znajdującego się w Defterdarburnu, który był wcześniej siedzibą Hatice, córki sułtana Mustafy III.
Po zawarciu małżeństwa, Mehmet Ali Pasza piastował funkcję dowódcy osmańskiej floty, pełniąc ją pięciokrotnie. W okresie rządów Abdulmecida raz był także wielkim wezyrem. W małżeństwie Adile i Mehmeta Alego przyszło na świat czworo dzieci: syn Ismail Bey oraz trzy córki: Hayriye, Sıdıka i Aliye; jedynie Hayriye dożyła dorosłości (zmarła w 1869 roku w wieku 23 lat). W 1868 roku zmarł Mehmet Ali Pasza, a Adile została wdową. Po jego śmierci zrezygnowała z dostatniego życia, które wcześniej prowadziła. Wówczas sułtanem był już Abdulaziz, również jej przyrodni brat.
Adile Sultan była osobą głęboko religijną. Około 1845 roku przyjęła nauki szejka Szunmulu Alego Efendiego i dołączyła do bractwa Nakszbandijja. Organizowała spotkania szejków i derwiszów w Pałacu Neşetabad, a także przyjmowała ubogich, którzy mogli prosić ją o różne formy wsparcia. Na cele charytatywne przeznaczała znaczne kwoty, które otrzymywała od sułtana Abdülhamida II, panującego od 1876 roku.
Posiadała letnią rezydencję w Validebağ oraz pałac w Kandilli, oba w azjatyckiej części Stambułu. Po śmierci męża opuściła pałac w Kandilli i przeniosła się do Pałacu Nadbrzeżnego w Fındıklı. Przekazała państwu pałac, w którym mieszkała z mężem, pod warunkiem, że zostanie przekształcony w pierwszą średnią szkołę dla dziewcząt w Imperium Osmańskim. Jej życzenie zostało zrealizowane dopiero w 1916 roku, kiedy to działacz ruchu młodotureckiego, polityk i pedagog Ahmed Rıza otworzył w tym miejscu szkołę średnią dla dziewcząt, nadając jej imię Adile. Była to jednak nie pierwsza, a druga szkoła średnia dla dziewcząt w imperium. Szkoła przeniosła się do nowego budynku w 1969 roku, a pałac Adile spłonął w 1986 roku z powodu zwarcia elektrycznego. W odbudowanym obiekcie w 2006 roku otwarto lokalne centrum edukacji i kultury.
Adile zmarła w wieku siedemdziesięciu trzech lat jako ostatnia z potomków sułtana Mahmuda II. Została pochowana w mauzoleum w Eyüp w Stambule obok męża i dzieci.
Poezja
Poezja Adile była utrzymana w klasycznym stylu. Choć miała wystarczająco dużo czasu, by zaznać nowoczesnej poezji osmańskiej, pozostała wierna tradycji, która wciąż była silna, zwłaszcza w pałacu. Znała również poezję suficką. Jej twórczość nie wyróżniała się jednak ani pod względem językowym, ani pod względem siły emocji i wyrazu. Wiersze były pisane znacznie prostszym językiem niż u innych autorów jej epoki. Wiele współczesnych jej poetek, takich jak Leyla Hanım, Fitnat Hanım i Leyla Gülefşan Hanim, osiągnęło większy sukces w poezji.
Tematyka jej wierszy miała przede wszystkim charakter religijny. Po śmierci męża pisała elegie, a jej wiersze były także poświęcone matce, przybranej matce Nevfidan, zmarłym dzieciom oraz zamordowanemu sułtanowi Abdulazizowi.
Dywan poetycki autorstwa Adile, stanowiący pierwszy taki zbiór stworzony przez osmańską poetkę, został opublikowany w 1996 roku.