Adenowirusy

Adenowirusy

Adenowirusy (łac. Adenoviridae) to rodzina wirusów DNA, które posiadają następujące cechy:

  • Symetria: adenowirusy mają symetrię ikozaedralną.
  • Kapsyd: ikozaedralny, zbudowany z 252 kapsomerów.
  • Otoczka lipidowa: brak.
  • Kwas nukleinowy: dsDNA (dwuniciowy DNA).
  • Replikacja: odbywa się w jądrze komórkowym.
  • Wielkość: od 80 do 100 nm.
  • Gospodarz: komórka zwierzęca kręgowców.
  • Cechy dodatkowe: z wierzchołków kapsydu wystają włókna białkowe, co nadaje wirionowi wygląd sztucznego satelity.

Adenowirusy zostały po raz pierwszy zidentyfikowane w 1953 roku w tkance migdałków gardłowych (tkance adenoidalnej), co przyczyniło się do nadania im nazwy. Obecnie znanych jest 49 serotypów, które zostały pogrupowane w poniższym przeglądzie systematyki, oznaczone literami od A do F. Dwie główne grupy w obrębie tej rodziny to adenowirusy ssacze oraz ptasie:

  • Rodzina: Adenoviridae (adenowirusy)
  • Rodzaj: Mastadenovirus (adenowirusy ssaków)
    • ludzki adenowirus A (HAdV-A)
    • ludzki adenowirus B (HAdV-B)
    • ludzki adenowirus C (HAdV-C)
    • ludzki adenowirus D (HAdV-D)
    • ludzki adenowirus E (HAdV-E)
    • ludzki adenowirus F (HAdV-F)
  • Rodzaj: Aviadenovirus (adenowirusy ptaków)

Patogeneza

Adenowirusy mają szczególne powinowactwo do układu chłonnego, co prowadzi do przerostu tkanki adenoidalnej (limfoidalnej). Mogą wywoływać zmiany degeneracyjne oraz martwicę nabłonka w drogach oddechowych, przewodzie pokarmowym i spojówkach. W poważnych przypadkach może wystąpić uogólnienie zakażenia.

Chorobotwórczość

Infekcje wywołane przez adenowirusy dotyczą głównie oczu, układu oddechowego oraz przewodu pokarmowego:

  • Zakażenia dróg oddechowych u dzieci: często bezobjawowe, zwłaszcza w przypadku adenowirusa 2, przy czym występuje zależność od wieku: małe dzieci zazwyczaj mają nieżyt nosa, natomiast starsze dzieci mogą cierpieć na zapalenie gardła.
  • Zakażenie oddechowe u rekrutów: pojawia się w dużych skupiskach ludzi, takich jak koszary.
  • Oko stoczniowca: jest to choroba oczu przenoszona przez niesterylne narzędzia medyczne.
  • Choroby jelit: występujące u niemowląt, mogą obejmować zapalenia jelit lub wgłobienie jelit.
  • Ostre zapalenia pęcherza moczowego: występują u niemowląt.
  • Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych: również występuje u niemowląt.

Dodatkowo, u osób otyłych zaobserwowano wyższą częstotliwość infekcji niektórymi adenowirusami, w tym adenowirusem Ad-36.

Przypisy

Bibliografia

A.H.A.H. Kidd A.H.A.H., D.D. Garwicz D.D., M.M. Oberg M.M., Human and simian adenoviruses: phylogenetic inferences from analysis of VA RNA genes, „Virology”, 207 (1), 1995, s. 32–45, DOI: 10.1006/viro.1995.1049, PMID: 7871747 (ang.).

Zdzisław Z. Dziubek Zdzisław Z. (red.), Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, ISBN 978-83-200-3768-5. Brak numerów stron w książce.