Ludolf Karl Adelbert von Chamisso, znany również jako Louis Charles Adélaïde de Chamisso de Boncourt (ur. 30 stycznia 1781 na zamku Boncourt w Châlons-en-Champagne we Francji, zm. 21 sierpnia 1838 w Berlinie) był niemieckim poetą, przyrodnikiem i podróżnikiem.
Życiorys
Adelbert von Chamisso przyszedł na świat 30 stycznia 1781 roku na zamku Boncourt w Châlons-en-Champagne we Francji. W dzieciństwie mieszkał w rodzinnym zamku, jednak w 1790 roku jego rodzina musiała uciekać przed rewolucjonistami. Udało im się najpierw dotrzeć do Belgii i Holandii, a następnie do Niemiec, przechodząc przez Düsseldorf, Würzburg i Bayreuth, aż w końcu osiedli w Berlinie.
W 1796 roku królowa Luiza Pruska przyjęła von Chamisso do swojej służby jako giermka. W latach 1798–1807 pełnił służbę w armii pruskiej, a w 1801 roku awansował na stopień lejtnanta. W tym samym roku jego rodzice wrócili do Francji, podczas gdy on pozostał na emigracji.
Rozpoczął studia z zakresu filozofii oraz literatury niemieckiej. W tym czasie nawiązał przyjaźń z Juliusem Eduardem Hitzigiem (1780–1849), a także z Karlem Augustem Varnhagen von Ense (1785–1858), Davidem Ferdinandem Koreffem (1783–1851), Wilhelmem Neumannem (1781–1834) oraz Friedrichem de la Motte Fouqué (1777–1843). W latach 1803/1804 von Chamisso, wspólnie z Varnhagenem von Ense, stworzył romantyczną grupę literacką – Nordsternbund. Jego pierwsze utwory poetyckie odzwierciedlały osobiste doświadczenia oraz spekulacje filozoficzne, a jego twórczość była pod wpływem dzieła Immanuela Kanta „Krytyka czystego rozumu”. W bajce „Adelberts Fabel” poruszył temat wolnej woli. W ocalałym fragmencie księgi ludowej „Fortunati Glückssäckel und Wunschhütlein” połączył elementy tragiczne z komicznymi, a stylistycznie wzorował się na „Kaiser Octavianus” Ludwiga Tiecka (1773–1853).
Później von Chamisso przebywał we Francji, a następnie znów w Berlinie. Niemiecka pisarka Helmina von Chézy (1783–1856) wprowadziła go do kręgu intelektualistów, w którym przewodziła powieściopisarka Madame de Staël (1766–1817). Latem 1810 roku Madame de Staël zaprosiła von Chamisso do swoich zamków Chaumont i Fossé, gdzie zainspirował się botaniką, w odpowiedzi na list francuskiego przyrodnika Louisa de La Foye (1781–1847). Von Chamisso rozpoczął studia przyrodnicze w Berlinie, jednak musiał je przerwać w 1813 roku z powodu wojny antyfrancuskiej. W tym okresie powstało jego najsłynniejsze dzieło poetyckie – „Przedziwna historia Piotra Schlemihla” (niem. „Peter Schlemihls wundersame Geschichte”).
Po wojnie ponownie wrócił do studiów botanicznych, które znów przerwał, by wziąć udział w wyprawie dookoła świata pod dowództwem Otto Kotzebue (1788–1846). W trakcie tej wyprawy, odbywającej się w latach 1815–1818, odkrył wraz z Johannem Friedrichem von Eschscholtzem (1793–1831) cykl przemiany pokoleń sprzągli, co stanowiło pierwszy dowód na ten temat w historii zoologii. Jego badania dotyczące powstawania raf koralowych również zdobyły uznanie. Opisał swoją podróż w pamiętniku „Beschreibung einer Reise um die Welt”. Po powrocie przez 17 lat współpracował z Diederichem Franzem Leonhardem von Schlechtendal (1794–1866), dokumentując przywiezione okazy botaniczne i zoologiczne. W 1819 roku von Chamisso objął stanowisko dyrektora herbarium i ogrodu botanicznego w Schönebergu oraz napisał podręcznik do nauki botaniki.
Von Chamisso był również członkiem wolnomularstwa.
Zmarł 21 sierpnia 1838 roku w Berlinie.
Publikacje
Poniżej znajduje się lista publikacji, według Neue Deutsche Biographie (NDB):
- pierwsze artykuły w Berliner Musenalmanach, 1804–06
- Adelberts Fabel, 1807
- Peter Schlemihls wundersame Geschichte, 1814
- Gedichte, 1831
- Fortunati Glückseckel und Wunschhütlein, 1895
- Peter Schlemiels Schicksale, 1922
- De Salpa, 1819
- Bemerkungen und Ansichten auf einer Entdeckungsreise, 1821
- Übersicht der nutzbarsten und der schädlichsten Gewächse, welche wild oder angebaut in Norddeutschland vorkommen, 1827
- Reise um die Welt, 1836
- Über die hawaiische Sprache, 1837
- Werke, 1836
Członkostwa
- 1829 – wybrany na członka Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina (niem. Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina)
- 1835 – członek Berlińsko-Brandenburskiej Akademii Nauk
Upamiętnienie
Wyspa w Cieśninie Beringa została nazwana imieniem Chamisso podczas pierwszej wyprawy Kotzebue dookoła świata. Jego przyjaciel, entomolog na statku Rurik – Johann Friedrich von Eschscholtz, nazwał rodzaj roślin Camissonia z rodziny wiesiołkowatych na cześć Chamisso. W ramach rewanżu, Chamisso nadał nazwę innej roślinie na cześć Eschsoltza, nazywając ją Eschscholtzia, rodzajem pozłotka z rodziny makowatych.
W 1991 roku planetoida z grupy pasa głównego asteroid została nazwana jego imieniem – (24711) Chamisso.