Batylda z Chartres
Batylda z Chartres, znana również jako Bathilde de Chartres, a właściwie Maria Ludwika Adelajda Orleańska (fr. Marie Louise Adélaïde d’Orléans), urodziła się 13 sierpnia 1698 roku w Wersalu, a zmarła 10 lutego 1743 roku w Paryżu. Była to francuska benedyktynka, która w latach 1719–1743 pełniła funkcję ksieni w Chelles.
Życiorys
Adelajda, bo takie imię nosiła w gronie bliskich, była córką Filipa II, księcia Orleanu oraz jego żony Franciszki Marii de Bourbon. Przyszła na świat w czasach panowania Ludwika XIV, który był zarówno jej dziadkiem (ze strony matki), jak i stryjecznym dziadkiem (ze strony ojca). W rodzinie było sześcioro dzieci: starsza siostra Maria Ludwika oraz młodsze siostry: Karolina Aglaią, Ludwika Elżbieta, Filipina Elżbieta, Ludwika Diana i brat Ludwik. Dzieciństwo spędziła w pałacu wersalskim, gdzie już w dniu narodzin otrzymała od króla tytuł honorowy panny z Chartres (fr. Mademoiselle de Chartres), który nosiła do 1710 roku, kiedy to jej starsza siostra wyszła za mąż, a Adelajda zaczęła być nazywana panną orleańską (fr. Mademoiselle d’Orléans).
W młodości zbliżyła się do sióstr Marii Ludwiki i Karoliny Aglai. To jednak Adelajda była uważana za najpiękniejszą i najbardziej urokliwą z córek orleańskich, co czyniło ją ulubienicą babki Elżbiety Karoliny Wittelsbach. Otrzymała staranne wychowanie, typowe dla panien dworskich, wykazując przy tym talent muzyczny i taneczny, a także zainteresowania filozofią, teologią oraz naukami przyrodniczymi. Samodzielnie poszerzała swoją wiedzę z zakresu fizjologii i chirurgii.
Rodzice mieli zamiar wydać ją za mąż za Ludwika Augusta, księcia Dombes, syna Ludwika Augusta, księcia Maine. Jednak pobożna Adelajda nie wzbudziła zainteresowania młodego księcia, który ostatecznie związał się z jej młodszą siostrą Karoliną Aglaią. Inny potencjalny kandydat, Jakub Franciszek Stuart, pretendent do tronu Wielkiej Brytanii, również zrezygnował, gdy zdał sobie sprawę, że Adelajda ma znacznie lepsze wykształcenie.
Zdecydowana na rozwój duchowy i intelektualny, Adelajda postanowiła wstąpić do zakonu. W sierpniu 1718 roku złożyła śluby wieczyste w zgromadzeniu benedyktynek w Paryżu, przyjmując imię zakonne Batylda. Już w wieku 21 lat została wyznaczona na następczynię ksieni Chelles przez regenta Ludwika XV Ukochanego. 6 czerwca 1719 roku objęła koadiuturę nad opactwem, co dawało jej pełne prawa do podejmowania decyzji. W 1720 roku uzyskała podobny urząd w opactwie w Noyon, jednak nigdy go nie objęła. Po śmierci poprzedniczki, Charlotty Agnès de Villars, odbył się ingres do kościoła opackiego w Chelles w marcu 1723 roku. Jako ksieni dbała o poprawę warunków sanitarnych klasztoru oraz miasta, budując ujęcie wody, a także zakładając szkołę klasztorną dla dziewcząt w Nevers.
Batylda była miłośniczką sztuki i mecenasem muzyki. W latach 1720–1721, z okazji ślubu siostry Karoliny Aglai, odbyła podróż do północnych i środkowych Włoch. Jej inicjatywą w latach 1719–1731 na stanowisku kapelmistrza opactwa i „superintendenta komnat ksieni” był Jean-Baptiste Morin.
Zmarła w Paryżu w 1743 roku, w trakcie rekonwalescencji po niepomyślnie przebiegłej ospie. Została pochowana w kościele Val-de-Grâce.
W literaturze
Adelajda Orleańska pojawia się w dwóch utworach literackich. Polskiemu czytelnikowi może być znana jako postać w powieści Córka regenta (1845) autorstwa Aleksandra Dumasa, który przedstawia ją jako piękną i urokliwą kobietę, lecz „osobliwą”, zainteresowaną polowaniem, fechtunkiem, muzyką oraz naukami ścisłymi, takimi jak chemia i medycyna.
Przodkowie
Przypisy
Bibliografia
- Elisabeth Charlotte d’Orleans: Memoirs of Louis XIV and His Court and of the Regency. David Widger (tłum.); Ron Burkey (oprac.). Wyd. 3. Moscow: „Dedo” Press, 2007. ISBN 978-1-4065-5981-1. (ang.).
- Ludwik Saint-Simon: Pamiętniki. Maria Bocheńska, Aleksander Bocheński (tłum.); Aleksander Bocheński (oprac.). Wyd. 2. T. 1–2. Warszawa: PIW, 1984. ISBN 83-06-01025-6.