Święta Adelajda, znana również jako Adelajda Włoska (ur. 931, zm. 16 grudnia 999 w Seltz), była córką króla Burgundii Rudolfa II oraz Berty Szwabskiej, córki księcia Szwabii Burcharda II. Pełniła rolę królowej rzymskiej (Niemiec), a później została cesarzową Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Życiorys
Około 946 roku Adelajda poślubiła Lotara II (926/928 – 22 listopada 950), syna Hugona Włoskiego i Hildy. To małżeństwo miało na celu zjednoczenie obu rodów, gdyż Lotar był synem przeciwnika jej ojca. Para doczekała się córki, Emmy (ok. 948 – ?), która została żoną króla Franków Zachodnich Lotara.
Lotar zmarł wkrótce po ślubie, około 950 roku. Niektórzy twierdzili, że został otruty przez swojego konkurenta Berengara z Ivrei. Berengar, dążąc do wzmocnienia swojej pozycji we Włoszech, próbował zmusić Adelajdę do małżeństwa z jego synem, Adalbertem. Gdy Adelajda odmówiła, uciekła, lecz została ujęta i uwięziona na cztery miesiące w Como. Ostatecznie udało jej się uciec i znalazła schronienie w Canossie, na dworze hrabiego Adalberta Atto. Miasto zostało szybko otoczone przez Berengara, więc Adelajda wysłała prośbę o pomoc do króla Niemiec Ottona I (23 listopada 912 – 7 maja 973), syna króla Henryka I Ptasznika i Matyldy von Ringelheim, córki hrabiego Dietricha.
Otton szybko zorganizował armię i wyruszył do Italii. W 951 roku spotkał się z Adelajdą w Pawii i pojął ją za żonę. Para miała czworo dzieci, z których dwoje dożyło dorosłości:
- Henryk (952/953 – 7 kwietnia po 954)
- Bruno (953/954 – 8 września 957)
- Matylda (grudzień 954 – 2 lipca 999), ksieni w Quedlinburgu
- Otton II (955 – 7 grudnia 983), cesarz rzymski
Berengar szybko został pokonany i w 952 roku musiał złożyć hołd Ottonowi. W 960 roku Berengar wraz z synem wszczął wojnę z papieżem Janem XII. Papież zwrócił się o pomoc do Ottona, który ponownie wyruszył do Italii, a w 963 roku uwięził Berengara i zabrał go ze sobą do Niemiec. W trakcie tej wyprawy, 2 lutego 962 roku w Rzymie, papież Jan koronował Ottona i Adelajdę na cesarza i cesarzową. Adelajda umocniła swoją pozycję na dworze w 953 roku, kiedy to syn Ottona z pierwszego małżeństwa, Ludolf, zbuntował się przeciwko ojcu. Jego nagła śmierć otworzyła drogę do tronu potomkom Adelajdy. W 966 roku wyruszyła z mężem na jego trzecią wyprawę za Alpy, towarzysząc mu przez następne sześć lat.
Otton I zmarł w 973 roku, a tron objął jego i Adelajdy syn, Otton II. Cesarzowa-wdowa miała jeszcze przez kilka lat silne wpływy na dworze. Jej pozycja stała się jednak problematyczna dla jej synowej, bizantyjskiej księżniczki Teofano. Na skutek jej działań, Adelajda została zmuszona w 978 roku do opuszczenia dworu syna. Kolejne lata spędziła w Italii lub na dworze swojego brata, Konrada Burgundzkiego. Dzięki jego staraniom, relacje Adelajdy z synem uległy poprawie. W 983 roku Otton mianował matkę wicekrólem w Italii, jednak zmarł jeszcze w tym samym roku.
Tron objął nieletni syn Ottona II, Otton III. Regentkami w jego imieniu zostały Adelajda i Teofano. Natychmiast między nimi wybuchł konflikt, co doprowadziło do tego, że Adelajda musiała zrezygnować z pozycji regentki i udać się na wygnanie. Teofano zmarła w 991 roku, co umożliwiło Adelajdzie powrót na stanowisko regentki. Wspierał ją wówczas arcybiskup Moguncji Willigis. W 995 roku Otton osiągnął pełnoletność i Adelajda wycofała się z życia politycznego, koncentrując się na działalności charytatywnej.
Adelajda utrzymywała bliskie relacje z opactwem Cluny, które było centrum reform kościelnych, szczególnie z opatami Majolusem i Odilem. Pod koniec swojego życia osiedliła się w ufundowanym przez siebie klasztorze w Seltz niedaleko Kolonii. Całe dnie spędzała na modlitwie, nie będąc jednak zakonnicą. W 999 roku wyruszyła do Burgundii, aby wesprzeć swojego bratanka, Rudolfa III, w walce z buntownikami. Zmarła w trakcie podróży 16 grudnia 999 roku w klasztorze w Seltz w Alzacji, na kilka dni przed rokiem 1000, w którym oczekiwała powtórnego przyjścia Chrystusa.
Została kanonizowana w 1097 roku przez papieża Urbana II. Jest patronką osób znieważanych, panien młodych, księżniczek, cesarzowych, rodziców, rodziców z licznym potomstwem, ojczymów i macoch, wygnańców, więźniów, wdów oraz osób w powtórnych małżeństwach. W ikonografii ukazywana jest, gdy rozdaje jedzenie ubogim, z miniaturą kościoła w ręku oraz z insygniami władzy królewskiej, często na pokładzie statku. Jej święto obchodzone jest 16 grudnia.
W ikonografii przedstawiana jest w stroju cesarskim z insygniami władzy. Jej atrybuty to księga, symbolizująca życie według wartości ewangelicznych, model opactwa nawiązujący do fundacji klasztoru oraz lilia, będąca symbolem czystości po wybraniu życia zakonnego.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 1: A-C. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 36. ISBN 83-7097-271-3.
Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.).