Adaś Miauczyński

Adam Miauczyński

Adam Miauczyński (znany również jako Michał Miauczyński) to postać z oryginalnego cyklu stworzonego przez Marka Koterskiego, który obejmuje filmy oraz utwory sceniczne. Jest on przedstawiany jako sfrustrowany i przegrany polski inteligent, a krytyka opisuje go jako „żywą emanację ciemnej strony i podświadomości przeciętnego Polaka”.

Adam Miauczyński zagościł w takich filmach jak: Dom wariatów, Życie wewnętrzne (tutaj występuje jako Michał), Porno (również jako Michał), Nic śmiesznego, Ajlawju, Dzień świra, Wszyscy jesteśmy Chrystusami, Baby są jakieś inne oraz 7 uczuć. Najczęściej postać tę odgrywał Marek Kondrat, który wcielił się w nią trzykrotnie.

Postać

Adam Miauczyński jest osobą z wykształceniem wyższym, zazwyczaj humanistycznym (polonista, kulturoznawca, reżyser filmowy). To wulgarny, neurotyczny i sfrustrowany inteligent. Mieszka samodzielnie lub z byłą żoną, a czasami także z dziećmi (synem Sylwusiem oraz córką). Jego język jest charakterystyczny, z powtórzeniami, rozbitym szykiem i poprawianiem samego siebie.

Wcielenia w filmie i teatrze

Dom wariatów

Pierwszy film Koterskiego, w którym występuje Adam, to Dom wariatów z 1984 roku. 33-letni Miauczyński, po dłuższej nieobecności, postanawia odwiedzić swoich rodziców, co prowadzi go do konfrontacji z koszmarem codzienności rodzinnej, w której zatarły się granice między serdecznością a nienawiścią.

W tę rolę wcielił się Marek Kondrat, który zyskał uznanie za swoją grę. Krzysztof Demidowicz w „Filmie” pisał, że jako wszechstronny aktor teatralny, nie miał trudności w odnalezieniu się w konwencji łączącej fantazję z żelazną dyscypliną.

Film ten był także wystawiany w teatrze; premiera odbyła się w marcu 1998 roku w warszawskim Ateneum, gdzie rolę Adama zagrał Bartosz Opania.

Życie wewnętrzne

W książkowej wersji Życia wewnętrznego główny bohater i narrator przedstawia się jako „Ja”, a jego prawdziwe imię (Michał Miauczyński) ujawnia się dopiero w sytuacji legitymowania przez milicję.

W filmie tę postać zagrał Wojciech Wysocki, a bohater mieszka w wieżowcu w Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w Łodzi.

Premiera Życia wewnętrznego miała miejsce 14 maja 1987 roku w Teatrze Współczesnym w Warszawie, a rolę Miauczyńskiego (Męża) zagrał Krzysztof Kowalewski. Spektakl odniósł sukces, grano go blisko 200 razy, a Kowalewski otrzymał za tę rolę Nagrodę Prezydenta m.st. Warszawy.

Porno

Bohater książki i filmu Porno nosi imię Michał, chociaż także ta postać wpisuje się w cykl związany z Adamem Miauczyńskim.

W filmie Michała zagrał Zbigniew Rola.

Nic śmiesznego

W filmie Nic śmiesznego Miauczyński jest nieżyjącym reżyserem filmowym, który w prosektorium wspomina swoje czterdziestoletnie życie. Mieszka w Łodzi od 20 lat, a jego matka pragnęła, by był dziewczynką, co skutkowało tym, że w dzieciństwie ubierała go w sukienki. Ukończył dwa fakultety, w tym reżyserię filmową, jednak nie odniósł sukcesu: zawsze był drugim reżyserem i został zwolniony z pracy przy czterech filmach. Gdy w końcu próbuje zrealizować własny projekt, komisja wycina kluczowe sceny z filmu.

W życiu prywatnym również ma niepowodzenia – nienawidzi mieszkania, które dzielił z żoną mimo rozwodu. Bezskutecznie poszukuje miłości, a każda z kobiet, które spotyka, była wcześniej „zaliczona” przez jego kolegę Macieja.

W końcu, wracając do domu pod wpływem alkoholu, Adam zostaje obezwładniony przez żonę i córkę. Zamierzony atak tasakiem okazuje się pozorowany, a zamiast ostrym narzędziem, Adam zostaje zaatakowany kaloszem. Niestety, umiera na zawał.

W filmie Nic śmiesznego rolę Adama zagrał Cezary Pazura, a krytycy porównywali tę postać do Jana Piszczyka z Zezowatego szczęścia Andrzeja Munka.

Ajlawju

W filmie Ajlawju Adam Miauczyński jest krytykiem literackim oraz niespełnionym poetą. Mieszka w Łodzi z byłą żoną i synem. Na weselu spotyka Gosię, znajomą ze studiów, z którą postanawia się związać.

Postać Adama, introwertyka, zagrał Cezary Pazura, a niektórzy porównywali go do postaci granych przez Woody’ego Allena.

Dzień świra

W filmie Dzień świra Adam ma 49 lat i jest nauczycielem języka polskiego, posiadającym własne mieszkanie. Cierpi na nerwicę natręctw, m.in. jest numeromanem. Wiele zdarzeń, takich jak hałasujący robotnicy, głośna muzyka sąsiada czy kłótnia posłów w Sejmie, potęgują jego frustrację. Jest rozwiedziony i ma syna Sylwestra (Sylwunia), w którego rolę wcielił się Michał Koterski, o którego przyszłość się martwi.

Miauczyński marzy o swojej dawnej miłości Eli, dochodząc do wniosku, że nie ma dla niej miejsca w swoim życiu. W opinii Marka Kondrata, który zagrał Adama, to przede wszystkim człowiek samotny.

W filmie rolę Adama zagrał Marek Kondrat, a w wersji teatralnej, która miała swoją prapremierę w 2006 roku w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni – Bogdan Smagacki.

Wszyscy jesteśmy Chrystusami

W filmie Wszyscy jesteśmy Chrystusami Adam jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Łódzkiego, zmagającym się z alkoholizmem, z którego wyciąga go syn Sylwek.

W postać Adama wcielili się Marek Kondrat oraz Andrzej Chyra.

Baby są jakieś inne

Film z 2011 roku, w którym występuje Adam Miauczyński, jest przedstawiany jako „polska odpowiedź na komedię Mike’a Nicholsa Porozmawiajmy o kobietach”, odzwierciedlająca stereotypy dotyczące relacji damsko-męskich. W tej produkcji Adam Miauczyński został zagrany przez Adama Woronowicza.

7 uczuć

W filmie 7 uczuć Adam Miauczyński wraca do czasów swojego dzieciństwa oraz problemów, jakie go wówczas dotykały. W tej produkcji postać Adama zagrał Michał Koterski.

Odtwórcy postaci Miauczyńskiego

W filmie

Marek Kondrat (Dom wariatów 1984, Dzień świra 2002, Wszyscy jesteśmy Chrystusami 2006)
Rafał Zwierz (Dom wariatów 1984 – czas dzieciństwa)
Wojciech Wysocki (Życie wewnętrzne 1986)
Zbigniew Rola (Porno 1990)
Cezary Pazura (Nic śmiesznego 1995, Ajlawju 1999)
Franciszek Barciś (Nic śmiesznego 1995 – czas dzieciństwa)
Andrzej Chyra (Wszyscy jesteśmy Chrystusami 2006)
Kazimierz Łysiak (Wszyscy jesteśmy Chrystusami 2006 – czas dzieciństwa)
Adam Woronowicz (Baby są jakieś inne 2011)
Michał Koterski (7 uczuć 2018)

W teatrze

Krzysztof Kowalewski (Życie wewnętrzne, Teatr Współczesny w Warszawie, 1987)
Bartosz Opania (Dom wariatów, Teatr Ateneum, 1998)
Bogdan Smagacki (Dzień świra, Teatr im. W. Gombrowicza w Gdyni, 2006)

Miauczyński w innych utworach

Postać Adama Miauczyńskiego wykazuje wiele cech wspólnych z nienazwanym bohaterem utworu scenicznego Marka Koterskiego zatytułowanego Nienawidzę (1991). Fragmenty tego tekstu, jak określa autor, wykorzystano w scenariuszach Nic śmiesznego, Ajlawju oraz Dniu świra. Bohater Nienawidzę jest rozwiedzionym polonistą, uczącym w szkole podstawowej, który mieszka w bloku. Źródłem jego frustracji są praca, urzędy oraz niespełnione oczekiwania rodziny (poza brakiem komunistycznych sympathii).

Nawiązania

Wskazuje się na podobieństwa między Miauczyńskim a Tomaszem Płachtą, trzydziestoletnim bohaterem książki Daniela Koziarskiego zatytułowanej Kłopoty to moja specjalność, czyli kroniki socjopaty.