Adamów-Wieś to wieś w Polsce, znajdująca się w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim, w gminie Radziejowice. Ma status sołectwa.
Wieś usytuowana jest nad rzeką Pisią Tuczną oraz strugą Ruczaj, które wspólnie kształtują interesującą rzeźbę terenu, typową dla Wysoczyzny Rawskiej. Region ten charakteryzuje się dwiema głębokimi dolinami, które powstały w wyniku działania lodowca oraz obu rzek, łączących się na początku miejscowości. Po obu stronach dolin wznoszą się strome skarpy, których wysokość waha się od 4 do 8 metrów.
Adamów zyskał na znaczeniu po roku 1864, kiedy to nastąpiło wycięcie Puszczy Jaktorowskiej oraz przeprowadzono komasację wsi Wólka Brzozokalska, istniejącej już w 1579 roku, znanej wcześniej jako Wola Brzozokolowa. Od początku XIX wieku Adamów przynależał do parafii św. Rocha w Radziejowicach, a od lat 50. XX wieku należy do parafii MB Częstochowskiej w Kuklówce.
Do 1975 roku miejscowość była częścią powiatu Grodzisk Mazowiecki w województwie warszawskim, a w latach 1975–1998 przynależała do województwa skierniewickiego. Obecnie znajduje się w powiecie Żyrardów.
W czasie I wojny światowej miały miejsce wycofania wojsk rosyjskich oraz przemarsze armii niemieckiej i austriackiej (jesień 1914 i lato 1915). Podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku wieś była miejscem rozbrajania żołnierzy „Armii 'Łódź'”. W latach 1939–1945 na tym terenie działała Armia Krajowa, której dowódcą plutonu był plut. rez. Kazimierz Bratman.
W pobliskim zagajniku, niedaleko ul. Pepika, znajduje się grób czechosłowackiego partyzanta Jerzego Nedoszyńskiego, pseudonim „Pepik”, który prawdopodobnie był uciekinierem z Wehrmachtu. Nedoszyński utworzył niewielki lewicowy oddział, który, pozbawiony zaplecza, nie odniósł większych sukcesów bojowych, ale stwarzał zagrożenie dla lokalnej społeczności. Został zaskoczony i zlikwidowany przez niemieckie wojsko, a „Pepik” zginął w trakcie walki. W okresie PRL przypisywano mu część osiągnięć lokalnej AK.
W czasie okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1943 roku, w gospodarstwie Jana Siwca, przy obecnej ul. Brzozokalskiej 2 (wcześniej nr 7), w ramach akcji „Neon 4”, przyjęto, ukryto i przetransportowano do Warszawy sześć zasobników z bronią, amunicją, środkami łączności oraz pieniędzmi, a także trzech oficerów – skoczków spadochronowych (9/10 IX 1943), w tym dowódcę kpt. naw. Stanisława Króla oraz ekipę XXIX: por. Bolesława Polończyka „Kryształ”, ppor. Fryderyka Serafińskiego „Drabina” i kpt. Elżbietę Zawacką „Zo”, jedyną kobietę w Wojskowej Służbie Kobiet cichociemnych, która brała udział w powstaniu warszawskim na placówkę „Solnica”.
Wzdłuż ul. Nowiny i Przeciwczołgowej znajdują się resztki niemieckich rowów przeciwczołgowych, wykopanych przez okolicznych mieszkańców pod przymusem niemieckich żołnierzy w 1944 roku. W 1945 roku przez wieś przeszły oddziały karne 61. rosyjskiej Armii Uderzeniowej, które rabowały mieszkańców. Na końcu miejscowości stoi oryginalna drewniana rosyjska „dacza” z końca XIX wieku oraz ruiny zabudowań gospodarczych z 1909 roku, posiadające zegar słoneczny na szczycie elewacji (istniejące w 2008 roku). Kompleks ten był własnością rosyjskiego sędziego, który otrzymał go w nagrodę za tłumienie powstania styczniowego. Na terenie wsi, przy ul. Brzozokalskiej 2, znajdują się pomniki przyrody: dąb „Maciej” o obwodzie pnia około 4,5 m, pod którym siadał malarz Józef Chełmoński z pobliskiej Kuklówki, oraz dąb „Kazimierz”. Dodatkowo istnieje zabytkowa aleja lipowa z początku XX wieku. Trzy pomniki przyrody, w tym buk, dąb piramidalny i glediczja trójcierniowa, posadzone w 1929 roku, to dary prezydenta prof. Ignacego Mościckiego dla Jana Siwca, który ofiarował również cisa o średnicy korony około 12 metrów. Kilka pomnikowych dębów rośnie na krawędzi wąwozu strugi Ruczaj (na terenach działek wzdłuż ulic Sadowej i Leśnej). To miejsce urodzenia i życia Jana Siwca, posła do Sejmu II RP i działacza społecznego. W latach 70. XX wieku, z inicjatywy Andrzeja Siwca, wprowadzono nazewnictwo ulic, które nawiązuje do historii wsi. Numeracja domów wprowadzona została pod koniec lat 50. XX wieku i odbywa się od wschodu na zachód oraz od południa na północ. Wcześniejsza numeracja zaczynała się od zabudowań oddalonych na południe od ul. Brzozokalskiej i dopiero później wzdłuż tej ulicy. Na przykład obecny numer 2 na początku wsi był wcześniej nr 7. Aktualnie miejscowość ma charakter rekreacyjny, z działkami rekreacyjnymi, które można przekształcić na działki budowlane. W Adamowie, przy ul. Leśnej, przez wiele lat posiadał działkę Tadeusz Lutoborski, ekonomista i były prezes Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Warszawie, który zginął 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie smoleńskiej. Wieś dysponuje gazociągiem, wodociągiem oraz siecią telefoniczną.
27 czerwca 2021 roku, w 60. rocznicę śmierci, w Adamowie Wsi (Wólce Brzozokalskiej) odsłonięto tablicę poświęconą Janowi Siwcowi. Uroczystego odsłonięcia dokonał bp. Piotr Jarecki oraz Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik.
Tablica została ufundowana przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego pod dyrekcją Janusza Gmitruka. Uroczystość została zorganizowana przez byłego wójta gminy Radziejowice Kazimierza Drążkiewicza. W obchodach uczestniczyli również przedstawiciele władz samorządowych, posłowie PSL, członkowie ludowców, potomkowie Jana Siwca oraz okoliczni mieszkańcy.
Szlaki piesze
Radziejowice – Adamów – Wólka Brzozokalska – Kuklówka Zarzeczna – Adamowizna – Grodzisk Maz. (początek szlaku Radziejowice – Głosków)
Szlak został wytyczony w 1957 roku przez architekta krajowego Andrzeja Siwca.
Skuł do Jaktorowa, szczególnie atrakcyjny wczesną wiosną.
Szlak wytyczył w 1957 roku architekt krajowy Andrzej Siwiec.
Przypisy