Adamaszkowy bębenek

Adamaszkowy bębenek (jap. 綾鼓 Aya no tsuzumi) to dramat stworzony w 1951 roku przez Yukio Mishimę (prawdziwe nazwisko: Hiraoka Kimitake). Sztuka ta odwołuje się do estetyki klasycznego teatru nō. Główne motywy przedstawione w utworze to miłość oraz śmierć, które są potężnymi siłami towarzyszącymi człowiekowi przez całe jego życie, ukazane w ramach klasycyzmu.

Fabuła

W centrum opowieści znajdują się dwie postacie: piękna, próżna i kapryśna Hanako oraz 70-letni starzec Iwakichi, który jest dozorcem. Kluczowy konflikt sztuki nie rozgrywa się jedynie między tymi dwiema postaciami, ale przede wszystkim w ich wnętrzach.

Iwakichi jest zakochany w Hanako, jednak jego uczucia są bez wzajemności. Nie zna nawet jej imienia, nazywając ją Księżycową Władczynią Drzew Cynamonowych. Codziennie wyczekuje jej w oknie, w miejscu, gdzie po raz pierwszy ją zobaczył, i pisze do niej listy miłosne.

Początkowo Iwakichi pali swoje wyznania, ale w końcu postanawia wysłać jedną z wiadomości. Niestety, list trafia w ręce innego mężczyzny. Okazuje się, że urzędniczka, która miała dostarczyć list do wybranki, postanawia, że to nie ma sensu. Uważa, że miłosne uniesienia staruszka są żałosne i śmieszne. Wraz z przyjaciółmi wpadają na złośliwy pomysł, aby przekazać Hanako obity adamaszkiem bębenek z liścikiem: „Jeśli głos bębenka będzie donośniejszy niż hałas ulicy i dotrze tutaj, spełnię pana pragnienia…”

Iwakichi jest bardzo podekscytowany, jednak po uderzeniu w bębenek okazuje się, że nie wydaje on żadnego dźwięku. W ten sposób zostaje ośmieszony i upokorzony. Wkrótce umiera, a tydzień po jego śmierci, Hanako zaczyna być nawiedzana przez jego ducha. Uświadamia sobie, jak bardzo zraniła uczucia nieszczęśliwego starca.

Realizacje teatralne w Polsce

Sztuka miała swoją premierę w Polsce w 1965 roku w warszawskim Teatrze Współczesnym. Reżyserią zajął się Tadeusz Łomnicki, który zagrał także rolę Iwakichiego. W przedstawieniu wzięli udział m.in.: Irena Eichlerówna (jako Pani Tsukioka), Marta Lipińska (jako Sayoko), Damian Damięcki (jako Fujima), Tadeusz Surowa (jako Kaneko) oraz Barbara Drapińska (jako Madame).

Następnie, w 1994 roku, Andrzej Wajda zrealizował tę sztukę w Starym Teatrze w Krakowie, obok innych japońskich jednoaktówek, a później w 1997 roku dla Teatru Telewizji. W tej wersji wystąpili: Beata Fudalej (jako Hanako), Andrzej Hudziak (jako Iwakichi), Anna Polony (jako Madame), Ewa Kolasińska (jako Urzędniczka), Marek Kalita (jako Toyama), Piotr Skiba (jako Fujima) oraz Aleksander Fabisiak (jako Kaneko).