Adam Żeromski
Adam Żeromski (ur. 8 września 1899 w Warszawie, zm. 30 lipca 1918 w Nałęczowie) – polski skaut, plutonowy I Zakopiańskiej Drużyny Skautowej, syn Stefana.
Życiorys
Urodził się w Królestwie Polskim jako drugi syn Stefana i Oktawii z Radziwiłłowiczów, primo voto Rodkiewiczowej (1865−1928). Miał dwie przyrodnie siostry: Henrykę Rodkiewiczównę (1889–1940, żonę Jana Witkiewicza) oraz Monikę Żeromską.
W 1909 roku, w wyniku wydalenia Żeromskich z terenów zaboru, wyjechał z rodzicami do Paryża. W tym samym roku rozpoczął naukę w humanistycznym liceum Montaigne’a (lycée Montaigne), gdzie szybko opanował język francuski. Jego odwaga podczas morskich wypraw na kanale La Manche w 1910 roku została zauważona przez Henryka Sienkiewicza, który nazywał go Stasiem, nawiązując do postaci z pisanej przez siebie powieści W pustyni i w puszczy. We wrześniu 1912 roku zamieszkał z rodzicami przy ul. Garncarskiej 1 w Krakowie. Został warunkowo przyjęty do klasy trzeciej w I Cesarsko-Królewskiej Wyższej Szkole Realnej, gdzie uczęszczał razem z Janem Axentowiczem. Ostateczny wpis na listę uczniów miał uzyskać po zdaniu egzaminu uzupełniającego z przedmiotów ścisłych. W tym czasie przystąpił do VI Krakowskiej Drużyny Skautowej im. Bartosza Głowackiego, prowadzonej przez Hermana Mojmira, i należał do zastępu „Jaskółek”. W listopadzie 1912 roku przerwał naukę z powodu zapalenia opłucnej. Jego ojciec obarczył skauting winą za chorobę syna, podczas gdy Bolesław Leonhard doszukiwał się przyczyn w incydencie, do którego doszło w tym samym miesiącu, kiedy Adam sprzeciwił się romansowi ojca z Anną Zawadzką, co doprowadziło do awantury.
Po połowie grudnia tego roku, na zalecenie lekarzy, zamieszkał z rodzicami w Zakopanem. Gdy jego stan zdrowia się poprawił, wiosną 1913 roku wstąpił do I Zakopiańskiej Drużyny Skautowej im. ks. Józefa Poniatowskiego, założonej przez Adama Ciołkosza, który w lipcu tego roku przekazał ją Andrzejowi Małkowskiemu. We wrześniu zdał egzamin do trzeciej klasy prywatnego gimnazjum w Zakopanem, gdzie został patrolowym (zastępowym) patrolu „Górali”, do którego należał również przybyły z Krakowa Jan Axentowicz. Mimo początkowego oporu ojca przed złożeniem przez syna przyrzeczenia, Adam zdobył stopień młodzika.
Kilkanaście miesięcy po wybuchu I wojny światowej zajął się organizowaniem tajnych składów broni i żywności dla Rzeczypospolitej Zakopiańskiej, za co 21 lutego 1915 roku otrzymał dyplom uznania od Andrzeja Małkowskiego za swoją pracę w czasie wojny 1914 i 1915, szczególnie za prowadzenie patrolu. Małkowski określał Żeromskiego mianem „złotego skauta”. W październiku 1915 roku został mianowany plutonowym I Zakopiańskiej Drużyny Skautowej.
Schyłek życia i śmierć
W styczniu 1918 roku zamieszkał w Krakowie przy ul. Siemiradzkiego 17. Jednakże ze względu na pogarszający się stan zdrowia, w połowie czerwca 1918 roku został przewieziony do Nałęczowa na zalecenie lekarza. Wkrótce jego stan znacznie się pogorszył. Zmarł w 1918 roku w chacie-pracowni Stefana Żeromskiego przy ul. Armatnia Góra. Przyczyną jego śmierci była gruźlica.
Różne źródła akademickie podawały datę jego śmierci jako 31 lipca, podczas gdy inne sugerowały dzień wcześniejszy. Inskrypcja na nagrobku Żeromskiego wskazuje datę 30 lipca. Jego ojciec pisał:
Został pochowany na nałęczowskim cmentarzu parafialnym w grobowcu babki Oktawii Chmielewskiej. Jego ciało przeniesiono do pobliskiego kamiennego mauzoleum po zakończeniu jego budowy 19 marca 1922 roku.
Upamiętnienie
Stefan Żeromski poświęcił mu tekst publicystyczny o tematyce społeczno-politycznej pt. Początek świata pracy oraz wydany w 55 egzemplarzach tren pt. O Adamie Żeromskim wspomnienie. Został patronem m.in. XXIII Drużyny im. Adama Żeromskiego, powstałej w 1933 roku w Krakowie, oraz kieleckiej 29 Drużyny Harcerskiej „Ogniki” im. Adasia Żeromskiego.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Adam Żeromski (1899-1918). W: Bolesław Leonhard: Krakowski Rocznik Historii Harcerstwa. Janusz Wojtycza (red.) i inni. T. 13. Kraków: Zarząd Okręgu Małopolskiego ZHR, 2017, s. 102–116. ISSN 1895-6319.
Bolesław Leonhard: Harcerski słownik biograficzny. T. 4. Warszawa: Muzeum Harcerstwa, 2016, s. 249–252. ISBN 978-83-923571-0-0.