Adam z Krakowa (znany także jako Adam z Lublina lub Monogramista „A”) (data urodzenia nieznana, zmarł około 1518) był anonimowym malarzem działającym w Małopolsce, przede wszystkim w Krakowie, w ostatnich latach XV wieku oraz w pierwszej części XVI wieku.
Życie i twórczość
Najprawdopodobniej pochodził z Lublina; w tym mieście występował w 1481 roku, kiedy to uzyskał prawa miejskie Krakowa. Jego poręczycielami byli Stanisław Stary oraz malarz Wincenty (Vicens). Pierwsze wzmianki o artyście znaleźć można w aktach miejskich Krakowa, gdzie jego imię pojawia się wielokrotnie w latach 1481–1510. W latach 1491, 1493, 1497, 1499 oraz kilkakrotnie w okresie 1504–1510 pełnił funkcję starszego cechu malarzy. W 1493 roku wystąpił jako poręczyciel przy staraniach o obywatelstwo Krakowa dla miniaturzysty Jana Żernickiego, autora miniatur do tzw. Kodeksu Baltazara Behema, a w 1496 roku dla malarza Wincentego Berga. W 1497 roku otrzymał wynagrodzenie w wysokości 49 florenów za stworzenie obrazów do kościoła w Książu Wielkim. Jeszcze w 1965 roku, polski historyk sztuki Michał Walicki przypisywał mu wykonanie Tryptyku św. Mikołaja z kościoła parafialnego w Więcławicach, który mógł powstać w jednej z krakowskich pracowni. Dzieło to miało na tarczy herbowej literę „A” oraz datę 1477. Atrybucja ta została jednak podważona, ponieważ wykazano, że herb został domalowany w pierwszej ćwierci XVI wieku, a znak nie jest literą, lecz symbolem o cechach heraldycznych.
Kolejne informacje o malarzu można znaleźć w dwóch kontraktach zawartych z radą miasta Olkusza w 1486 i 1487 roku. Zgodnie z pierwszym kontraktem, podpisanym 22 marca 1486 roku, pomiędzy radą miejską Olkusza, reprezentowaną przez przeora Tomasza z krakowskiego konwentu augustianów, a Adamem z Lublina oraz snycerzem ojcem N z krakowskiego klasztoru zakonu augustianów, malarz zobowiązał się do wykonania dla klasztoru augustiańskiego w Olkuszu poliptyku, „obrazów podwójnie zamykanych”, a snycerz miał wykonać w kwaterze środkowej rzeźbioną scenę przedstawiającą Wniebowzięcie Matki Boskiej. Dodatkowo, ołtarz miał być wykonany na wzór poliptyku z kościoła farnego św. Andrzeja, stworzonego przez Jana Wielkiego. Wartość całego zamówienia wynosiła 180 dukatów węgierskich. W kwietniu 1487 roku Adam z Lublina zawarł drugą umowę, w której, z powodu szerszego zakresu prac, domagał się wyższego wynagrodzenia. W marcu tego samego roku zmieniono wykonawcę rzeźb na Jana z Krakowa. Umowa była w kolejnych latach kilkakrotnie modyfikowana. Ostatecznie Adam z Lublina miał otrzymać 180 dukatów, a snycerz 40. Malarz wypełnił umowę, jednak zapłata za wykonaną pracę nie została dokonana na czas, a proces o wypłatę reszty należności trwał do 1492 roku.
W jego warsztacie kształcili się m.in. czeladnik Paweł (1498), Stanisław Kantorek z Chęcin (od 1503-1508), Albert Koza oraz jego syn również Adam. Ostatni wpis z jego imieniem odnotowano 1 marca 1520 roku. W czerwcu pojawiła się wzmianka o Barbarze, wdowie po zmarłym malarzu Adamie.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Michał Walicki: Złoty widnokrąg. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1965. (pol.).
Michał Walicki: Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm. Warszawa: Arugia Oficyna Wydawnicza w Warszawie, 1961, s. 314-316. (pol.).
Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski. T. III. Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11807-5. (pol.).
Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski. T. II. Warszawa: PWN, 1988. ISBN 83-01-05601-0. (pol.).
Polski Słownik Biograficzny. T. I. Warszawa: Polska Akademia Umiejętności, 1935. (pol.). Brak numerów stron w książce.