Adam z Bochenia

Adam z Bochenia, znany również jako Adam Polak, Adamus Polonus, Adam z Bochnia oraz Adam z Łowicza (urodzony w Bocheniu koło Łowicza, zmarł 7 lutego 1514 w Krakowie) był profesorem Akademii Krakowskiej, rektorem w latach 1510-1511, lekarzem, humanistą, pisarzem oraz filozofem.

Życiorys

Jego nazwisko pochodzi od wsi, w której przyszedł na świat. Z pochodzenia prawdopodobnie był mieszczaninem. W 1486 roku rozpoczął studia na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Akademii Krakowskiej, gdzie w 1488 roku uzyskał stopień bakałarza, a cztery lata później magistra. W latach 1492–1493 wykładał na wydziale filozoficznym, a następnie pracował jako pisarz w kancelarii królewskiej. Z upoważnienia króla Jana I Olbrachta brał udział w poszukiwaniach metali na obszarze Polski. W połowie lat 90. XV wieku studiował medycynę we Włoszech, gdzie otrzymał doktorat. Po powrocie stał się nadwornym fizykiem króla Aleksandra Jagiellończyka. W sierpniu 1504 roku, po nostryfikacji swojego dyplomu doktorskiego, dołączył do fakultetu medycznego Akademii Krakowskiej. W międzyczasie pełnił funkcję lekarza nadwornego dla trzech królów: Jana I Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka oraz Zygmunta I. W latach 1510 i 1511 dwukrotnie był wybierany na rektora Akademii Krakowskiej, wspierając rozwój tej instytucji. Jako rektor zniósł tradycję „otrzęsin” oraz wprowadził kary za brak nostryfikacji dyplomów. Był przeciwnikiem dominacji stanu duchownego nad świeckim. Jako myśliciel o niekonwencjonalnych poglądach postawił hipotezę o nieśmiertelności ludzkości jako gatunku.

W Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie znajduje się obraz zatytułowany „Epitafium Doktora Adama”, który pierwotnie był umieszczony w kościele akademickim św. Anny w Krakowie. Przedstawia on zmarłego Profesora klęczącego przed Chrystusem boleściwym w otoczeniu świętych patronów. Jego twarz jest pierwszym realistycznym portretem świeckim w polskim malarstwie.

Adam z Bochenia napisał łącznie pięć rozpraw. W 1964 roku w Bocheniu odsłonięto tablicę pamiątkową ku jego czci.

Twórczość

Fundamentum scienciae nobilissimae secretorum naturae (1489) – praca przyrodnicza i medyczna, Biblioteka Jagiellońska, rękopis nr 5465.
Dialogus de quatuor statuum ob assequendam immortalitatem contentione (1507 lub 1508) – dzieło filozoficzne.
Judicium de scientiis ad Mag. Stobnicensem – dzieło dedykowane Janowi ze Stobnicy, znane tylko z zapisu bibliograficznego w rękopisie Marcina Radymińskiego, Kraków 1515.
Materiały do działalności uniwersyteckiej – w: Conclusiones Universitatis Cracoviensis ab anno 1441 ad annum 1589, wyd. H. Barycz, Kraków 1933.