Adam Wodziczko

Adam Marcin Jakub Wodziczko, (ur. 8 sierpnia 1887 w Słotwinie, zm. 1 sierpnia 1948 w Poznaniu) – był polskim biologiem botaniką oraz profesorem Uniwersytetu Poznańskiego.

Życiorys

Był synem Feliksa, inżyniera kolejowego, oraz Ludmiły z rodziny Spisów. W 1899 roku ukończył pierwszą klasę w C. K. Gimnazjum w Sanoku, a następnie kontynuował naukę w Tarnowie, Krakowie i Jaśle, gdzie w 1906 roku zdobył świadectwo dojrzałości z odznaczeniem. W latach 1906–1910 studiował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1912 roku rozpoczął pracę jako asystent w Katedrze Anatomii i Fizjologii Roślin Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie prowadził badania nad grzybami i śluzowcami oraz wykładał botanikę ogólną. W 1913 roku wziął ślub z Janiną Tomkiewicz, z którą miał córkę.

Kariera naukowa

W 1916 roku uzyskał tytuł doktora za pracę na temat pewnej reakcji chemicznej żywych komórek śródskórnych. W latach 1915–1918 służył jako mikrobiolog w armii austriackiej. W grudniu 1919 roku został zastępcą profesora anatomii i fizjologii roślin w Akademii Rolniczej w Bydgoszczy, gdzie pracował do 1922 roku. Od jesieni 1920 roku pełnił funkcję zastępcy profesora oraz kierownika Instytutu Botanicznego Uniwersytetu Poznańskiego. W 1921 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezentując badania nad rozmieszczeniem fermentów utleniających u roślin.

Od 1924 do 1948 roku (z przerwą na czas II wojny światowej) kierował Szkolnym Ogrodem Botanicznym w Poznaniu. W 1925 roku został profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego, a w latach 1930-1931 pełnił funkcję dziekana. W 1931 roku został wybrany na prorektora Uniwersytetu Poznańskiego, jednakże nie przyjął tej funkcji. W sierpniu 1936 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego anatomii i fizjologii roślin.

II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej, razem z rodziną, został przymusowo wywieziony do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie pracował jako nauczyciel przedmiotów przyrodniczych i rolniczych w Szkole Handlowej oraz w Państwowej Szkole Melioracyjnej w Krakowie. Angażował się także w tajne nauczanie na Uniwersytecie Ziem Zachodnich. W połowie marca 1945 roku wrócił do Poznania.

Po II wojnie światowej

Dzięki jego staraniom, w 1945 roku powstał w Katedrze Botaniki Ogólnej Uniwersytetu Poznańskiego pierwszy w Polsce samodzielny Zakład Ochrony Przyrody i Uprawy Krajobrazu.

Zmarł w Poznaniu, gdzie został pochowany na cmentarzu Jeżyckim.

Osiągnięcia

Był znanym propagatorem ochrony przyrody, podkreślającym znaczenie dbałości o środowisko, obejmującą ochronę zagrożonych roślin, zwierząt oraz form geologicznych, a także ochronę krajobrazu. Opracował pojęcie fizjotaktyki – nauki o relacji człowieka z przyrodą.

Był aktywnym członkiem Tymczasowej Komisji oraz Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Inicjował powstawanie parków narodowych, w tym:

Wielkopolskiego Parku Narodowego,
Wolińskiego Parku Narodowego,
Słowińskiego Parku Narodowego.

Upamiętnienie

Patronuje dwóm obszarom ochrony ścisłej:

Obszar ochrony ścisłej Grabina im. prof. Adama Wodziczki w Wielkopolskim Parku Narodowym,
Obszar ochrony ścisłej im. prof. Adama Wodziczki w Wolińskim Parku Narodowym.

Na jego cześć:

ustawiono głaz w Wielkopolskim Parku Narodowym,
wmurowano dwie tablice pamiątkowe w budynku Dyrekcji i Ośrodka Muzealno-Dydaktycznego Wielkopolskiego Parku Narodowego w Jeziorach.

Jest patronem wielu szkół, w tym:

Szkoła Podstawowa nr 5 im. prof. Adama Wodziczki w Swarzędzu,
Szkoła Podstawowa nr 12 im. prof. Adama Wodziczki w Gnieźnie,
Społeczna Szkoła Podstawowa nr 4 STO im. prof. Adama Wodziczki w Poznaniu,
Zespół Szkół im. Adama Wodziczki w Mosinie, w skład którego wchodzą: Liceum Ogólnokształcące, Liceum Profilowane, Liceum Handlowe, Zasadnicza Szkoła Zawodowa, Ośrodek Dokształcania Zawodowego oraz Internat,
Szkoła Podstawowa nr 4 im. prof. Adama Wodziczki w Luboniu,
Szkoła Podstawowa im. prof. Adama Wodziczki w Rogalinku,
Liceum Ogólnokształcące i Technikum im. prof. Adama Wodziczki w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Wolinie,
Gimnazjum nr 62 im. Adama Wodziczki w Poznaniu (likwidowane 31 sierpnia 2012),
277 Poznańska Drużyna Harcerska działająca przy Szczepie Łazarz w Hufcu ZHP Poznań-Grunwald.

Na Sołaczu w Poznaniu znajduje się park jego imienia, a w Puszczykowie oraz Międzyzdrojach – ulice jego nazwiskiem.

Przypisy

Bibliografia

Anna Łobarzewska, Adam Wodziczko, Warszawa: Zarząd Główny LOP, 1981 (seria Ochrona Przyrody w Polsce – Twórcy i Działacze).

Materiały Adama Wodziczki, Archiwum Polskiej Akademii Nauk, P. III–7, j. 85, 105, 106, 112, 113.

Czubiński Z., Adam Wodziczko, Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1948, nr 2 (39), s. 316–328.

Dzięczkowski A., Pionier idei ochrony naturalnego środowiska. Pamięci Adama Wodziczki, Gazeta Poznańska, 1973, nr 308.

Wodziczko Adam Marcin Jakub (1887–1948), [w:] Wielkopolski słownik biograficzny, PWN, Warszawa-Poznań 1981, s. 831–832, ISBN 83-01-02722-3.

Dzięczkowski A., Homo fizjocoenoticus — Adam Wodziczko człowiek i uczony, Przegląd Wielkopolski, 1988, nr 1 (3), s. 39–43.

Stanisław Feliksiak Wodziczko Adam (1887–1948) [w:] Słownik biologów polskich. Instytut Historii Nauki, Oświaty i Techniki, Polska Akademia Nauk, Wydaw. PWN, Warszawa 1987; ISBN 83-01-00656-0, s. 583–584 [Praca zbiorowa]

Nauka w Wielkopolsce, pod red. Zdzisława Grota, Poznań 1975, s. 691–694, 696–703, 708–710 i następne.

Szafran H., W dwudziestą rocznicę śmierci Adama Wodziczki, Kronika Miasta Poznania, 1968, nr 4, s. 113–121.