Adam (Abram) Wizel (urodzony 3 października 1865 w Warszawie, zmarł 15 listopada 1928 w tym samym mieście) był polskim lekarzem psychiatrią oraz psychoanalitykiem, a także aktywnym działaczem społecznym.
Życiorys
Wizel przyszedł na świat w żydowskiej rodzinie Maurycego i Salomei Wizlów. Po ukończeniu V Gimnazjum w Warszawie, podjął studia z zakresu nauk przyrodniczych, a następnie medycyny na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. Po uzyskaniu dyplomu w 1889 roku, otrzymał zapomogę z Kasy im. Józefa Mianowskiego, co umożliwiło mu ośmiomiesięczny staż w klinice Salpêtrière, prowadzonej przez Jeana Martina Charcota w Paryżu. Od 1890 roku pracował w oddziale neurologii Starego Szpitala Starozakonnych przy ulicy Pokornej, pod kierownictwem Władysława Gajkiewicza. W 1896 roku został asystentem w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Warszawskiego w Szpitalu św. Jana Bożego, kierowanej przez Aleksandra Szczerbaka. W 1898 roku objął stanowisko etatowego ordynatora oddziału chorób umysłowych w Szpitalu Starozakonnych na Czystem, które piastował aż do swojej śmierci.
Wizel brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej, gdzie najpierw pełnił funkcję lekarza w lazarecie psychiatrycznym w Czycie, a następnie kierował szpitalem psychiatrycznym w Harbinie. W trakcie I wojny światowej był ordynatorem oddziału psychiatrycznego w Szpitalu Ujazdowskim, który później został ewakuowany do Moskwy.
Był autorem wielu prac naukowych w języku polskim, francuskim oraz niemieckim. Tłumaczył na polski dzieła Forela i Hirscha dotyczące hipnozy. W 1926 roku opublikował fragmenty dziennika swojej pacjentki, zatytułowane „Pamiętnik pacjentki”, która zyskała uznanie dzięki walorom literackim. Książka ta została wznowiona w 2001 roku z przedmową Danuty Danek.
W 1906 roku był jednym z założycieli Towarzystwa Opieki nad Ubogimi, Nerwowo i Umysłowo Chorymi Żydami, z inicjatywy którego powstał Zakład dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Żydów Zofiówka w Otwocku. W 1913 roku, wspólnie z Gustawem Krukowskim i Henrykiem Higierem, założył Zakład Dietetyczno-Przyrodoleczniczy „Martów” w Otwocku. Był również stałym konsultantem zakładu „Marjówka” w Warszawie przy ul. Dolnej 17. W 1927 roku współtworzył Towarzystwo Opieki nad Psychicznie Chorymi Pozazakładowymi. Należał do Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego od chwili jego założenia, a w 1925 roku pełnił funkcję prezesa oddziału warszawskiego. Był także członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego od 1894 roku.
Wśród jego asystentów i uczniów byli Roman Markuszewicz oraz Władysław Matecki. Pod jego kierunkiem w zakresie psychoanalizy kształcił się Janusz Lech Jakubowski.
Wizel był żonaty z Jadwigą z domu Blumental (1873–1956), przyrodnią siostrą Leo Belmonta. Mieli córkę Martę (1897–1978), która pracowała jako pediatra i wyszła za mąż za adwokata Józefa Stopnickiego.
Zmarł 15 listopada 1928 w Warszawie. Wspomnienia pośmiertne o nim napisali m.in. Bornsztajn, Handelsman, Władysław Matecki, Markuszewicz oraz Collin. Pochowany jest w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kwatera R, rząd 6, grób 22/23). Nad jego grobem przemawiali Józef Luxenburg oraz Markuszewicz.
Przypisy
Lista prac
O inteligencyi psa z odczytu Sir Jana Lubbocka wygłoszonego na Zjeździe Stowarzyszenia Bretańskiego w Aberdeen. Wszechświat 5 (1), s. 9–12, 1886
O poddawaniu przestępstw. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych, 1890
Zbłąkana opinia (w sprawie kulparkowskiej). Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 25 (39), s. 450–452, 1890
Suggestya ze stanowiska psychologii. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 25 (46), s. 546–547, 1890
Widzenie umysłowe (szkic). Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 26 (dodatek miesięczny), 1891
Podwójne „ja”. Ateneum 61, s. 56–66, 1891
Z dziedziny histeryi. Gazeta Lekarska 26 (10, 12, 13, 14, 16, 17), s. 155-163, 176-182, 222-228, 246-250, 258-263, 296-300, 322-327, 1891
Lekcye prof. Charcot (Ze wspomnień osobistych). Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 27 (51), s. 576–577, 1892
Drugi kongres międzynarodowy psychologji doświadczalnej. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 27 (42), s. 466–467, 1892
Z notatek psychologa. I. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 27 (3), s. 30–31, 1892
Z notatek psychologa. II. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 27 (8), s. 91–92, 1892
Z notatek psychologa. II. Dokończenie. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 27 (9), s. 107–108, 1892
Najnowsze poglądy na kwestyję agrafii. Gazeta Lekarska 27 (22), s. 479–484, 1892
O t.zw. amnésie rétro-antérorade prawdopodobnie pochodzenia histerycznego (Lekcyja prof. Charcot′a z d. 22 Grudnia 1891). Gazeta Lekarska 28 (24), s. 533–535, 1892
Żyd-Wieczny Tułacz w Salpêtrière. Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 28 (34), s. 368–369, 1893
Przypadek histeryi z obrzękiem histerycznym czerwonym i pewnem szczególnem zaburzeniem pamięci. Gazeta Lekarska 28 (6, 7), s. 141–146, 176-185, 1893
Jan Marcin Charcot (1825–1893). Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych 28 (36), s. 383–384, 1893
Przyczynek do psychologii idei ogólnych. Niwa 22 (3), s. 119–122, 1893
Kwestyonaryusz psychologiczny. Niwa 22 (9/10), s. 388–389, 1893
Wizel A., Rychliński K. Przyczynek do nauki o padaczce Jacksona. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 15(3), s. 749–751, 754–756, 1894
„Przedmowa” W: Max Hirsch: Suggestya i hypnoza. Warszawa: Wydawnictwo Gazety Lekarskiej, 1894
Wizel A., Dydyński L. Chory dotknięty syryngomyelią (Referat). Gazeta Lekarska 30 (15), s. 393–394, 1895
Kilka słów o hypnozie i leczeniu hypnotycznem na zasadzie własnych spostrzeżeń. Medycyna 23 (20, 21), s. 417–421, 435–440, 1895
Un cas de sclérose en plaques à forme d′hémiplégie alterne. Revue neurologique 3, s. 313–316, 1895
Demonstracya chorej z enuresis nocturna leczonej za pomocą hypnozy (Autoreferat). Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 91 (1), s. 207–208, 1895
Borsuk M., Wizel A. Przypadek urazowego wylewu krwi do substancji białej mózgu z następczym zaburzeniem mowy, niedowładem połowicznym i padaczką Jackson′a, wyleczony na drodze chirurgicznej. Przegląd Chirurgiczny 3 (1), s. 1, 1896
Borsuk M., Wizel A. Ein Fall traumatischen Blutextravasats in die weisse Gehirnsubstanz mit darauffolgender Aphasie, Hemiparese und Jackson′scher Epilepsie, auf chirurgischem Wege geheilt. Archiv für klinische Chirurgie 54, s. 207–219, 1897
Wiek nerwowy w świetle krytyki. Warszawa: G. Centnerszwer, 1896
Przyczynek do nauki o obłąkaniu ostrem halucynacyjnem (paranoia acuta hallucinatoria). Medycyna 24 (10, 11, 12), s. 217–221, 241–245, 265–270, 1896
Kilka słów o nowoczesnych odkryciach w dziedzinie histologii układu nerwowego. Medycyna, 1897
Dowcip u obłąkanych oraz parę słów o ich talencie artystycznym. Studyum psychiatryczne. Krytyka Lekarska 3 (2, 3), s. 33–41, 70–79, 1899
Ze spraw szpitalnych. Medycyna 27 (12, 13), s. 274–277, 298–300, 1899
W sprawie przytułków dla obłąkanych żydów. Izraelita 46 (19.11./1.12.1899) s. 509–511
W sprawie sanatoryów dla niezamożnych chorych nerwowych. Krytyka Lekarska 4 (3), s. 69–73, 142-146, 1900
Stosunek psychologii do psychiatryi. Studjum krytyczne. Krytyka Lekarska 4 (10), s. 261–267, 1900
Metoda leczenia w łóżku (Bettbehandlung) chorych umysłowych. Medycyna 28 (3, 4, 5, 6, 7), s. 47–52, 74–78, 100–106, 128–130, 148–151, 1900.
Dowcip u obłąkanych oraz parę słów o ich talencie artystycznym. Studyum psychiatryczne. Część II. Krytyka Lekarska 3, 3, s. 70–79, 17 lutego (1 marca), 1898
Le traitement des aliénés par le repos au lit. Annales médico-psychologiques 13, s. 56–75, 1901
Patogeneza swoistego bredzenia paralityków; przyczynek do badań psychologiczno-doświadczalnych nad bezwładem postępującym. Gazeta Lekarska 37, 1902
Przypadek fenomenalnych zdolności rachunkowych u głuptasa. Medycyna 30 (38, 39, 40, 41, 42), s. 802–807, 823–827, 846–851, 866–871, 882–887, 906–910, 1902
Ś.p. Adolf Rothe. Medycyna 31 (9), s. 182–185, 1903
Ein Fall von phänomenalem Rechentalent bei einem Imbecillen, „Archiv für Psychiatrie und Nervenkrankheiten”, 38 (1), 1903, s. 122–155, DOI: 10.1007/BF02173464.
Ueber die Pathogenese des specifischen Wahns bei Paralytikern. Ein Beitrag zu psychologisch-experimentellen Untersuchungen ueber die Dementia paralytica. Neurologisches Centralblatt 21, s. 668–674, 723–727, 1903
Awtokratow P., Wizel A. Organizacya opieki nad umysłowo chorymi i ich ewakuacyi na Dalekim Wschodzie. Medycyna 33 (41), s. 844–849, 1905
Czas obudzić się! Prawda 27 (24), s. 276–277, 15.6.1907
Trzeci kongres esperantyczny. Wiedza i Praca. Dodatek naukowy do Rodziny i Szkoły 5 (19/20), s. 146–147, 1907
Wizel A, Krukowski G. Idee natrętne u dwóch sióstr bliźniaczek (Przyczynek do kwestyi obłędu bliźniaczego). Medycyna i Kronika Lekarska 43 (14, 15), s. 327–331, 357–360, 1908
Parę słów w sprawie nazwy „obłęd maniakalno-depresyjny”. Medycyna i Kronika Lekarska 43 (13), s. 309–310, 1908
Einige Worte betreffs der Benennung „manisch-depressives Irresein”. Neurologisches Centralblatt 28 (8), s. 368, 1908
O rozpoznaniu różniczkowem pomiędzy otępieniem wczesnem a psychozą maniakalno-depresyjną. Medycyna i Kronika Lekarska 45 (14, 15, 16), s. 299–307, 326–332, 348–353, 1910
„O rozpoznaniu różniczkowem pomiędzy otępieniem wczesnem a psychozą maniakalno-depresyjną”. W: Ciągliński A (red). Prace 1-go Zjazdu neurologów, psychiatrów i psychologów polskich odbytego w Warszawie 11–12–13 października 1909 r. Warszawa: E. Wende i sp., 1910 s. 553–577
Asymilacja czy polonizacja. Izraelita, 1910
Uwag kilka o istocie i leczeniu niemocy płciowej pochodzenia nerwowego. Gazeta Lekarska 45 (4, 5, 6), s. 73–77, 103–108, 123–128, 1910
O stanach psychopochodnych. Neurologja Polska 2, 1911
Wizel A., Zylberlast N. Zjawiska psychogalwaniczne u umysłowo chorych. Neurologja Polska 3 (3), s. 239–247, 1913
Zaburzenia płciowe pochodzenia psychicznego. Studjum kliniczne i psychologiczne. Warszawa: Skład główny w księgarni E. Wende i S-ka, 1914
Troubles sexuels d′ordre psychique; étude clinique et psychologique. Revue Clinique d′Urologie 3, 73; 181; 407, 1914.
Bezład kojarzeniowy w schizofrenji. Przyczynek do psychologji i patologji kojarzenia. Przegląd Filozoficzny 24 (3/4), s. 172–195, 1921
O cierpieniach psychicznych reaktywnych albo psychopochodnych. Lekarz Wojskowy 2 (50), s. 1581–1591, 1921
W sprawie otępienia rzekomego i zespołu Gansera. Kwartalnik Kliniczny Szpitala Starozakonnych 1 (3), s. 141–156, 1922
Z powodu oceny „Zarysu psychiatrji klinicznej” M. Bornsztajna kilka uwag krytycznych. Polska Gazeta Lekarska 2 (25), s. 453–454, 1922
Wizel A., Prussak L. O leczeniu bezwładu postępującego szczepieniem zimnicy na mocy własnych doświadczeń. Warszawskie Czasopismo Lekarskie 1 (3), s. 93–98, 1924
Wizel A., Prussak L. Le traitement de la paralysie générale par l′inoculation du paludisme. Encéphale 20, 99–109, 1925
O postaciach niedorozwiniętych schizofrenji. W: Pamiętnik szpitala dla psychicznie i nerwowo chorych „Kochanówka” (pod Łodzią) ku uczczeniu ś.p. prof. dr. med. Antoniego Mikulskiego. Łódź, 1925 s. 59–92
„Jak nieść pierwszą pomoc lekarską psychicznie choremu”. W: Kalendarz lekarski Warszawskiego Czasopisma Lekarskiego na rok 1925. Cz. I. Warszawa 1925, s. 342–345
Les formes frustes de la schizophrénie. Annales médico-psychologiques 84, 425–451, 1926
„Leczenie zimnicą porażenia postępującego” W: Kalendarz lekarski Warszawskiego Czasopisma Lekarskiego na rok 1926. Warszawa 1926, s. 224–231
Postacie niedorozwinięte schizofrenii. Warszawskie Czasopismo Lekarskie, 1926
Wizel A., Markuszewicz R. Premiers résultats du traitement paludéen dans la schizophrénie. Encéphale 22, 669–680, 1927.
Wizel A., Markuszewicz R. Sprawozdanie z pierwszych prób leczenia schizofrenji zimnicą. Warszawskie Czasopismo Lekarskie 4 (7), s. 270–275, 1927
Pamiętnik pacjentki (wyd. 2). Warszawa: F. Hoesick, 1928
Wizel A., Markuszewicz R. Drugie sprawozdanie z prób leczenia schizofrenji zimnicą. Gazeta Lekarska 7 (41), s. 744–746, 1928
Wizel A., Markuszewicz R. Zweite Mitteilung uber die Versuche der Malariatherapie bei der Schizophrenie. Jahrbücher für Psychiatrie und Neurologie 46, s. 255–261, 1929
Linki zewnętrzne
Prace Adama Wizla w bibliotece Polona