Adam Winogrodzki

Adam Jerzy Winogrodzki

Adam Jerzy Winogrodzki, noszący herb Korwin, znany również pod pseudonimami „Korwin” i „Ordon”, a także jako Władysław Węgrzynowski (urodzony 25 maja 1901 we Lwowie, zmarły 27 grudnia 1957 w Gdańsku) był porucznikiem Wojska Polskiego, kapitanem Armii Krajowej oraz dowódcą Zgrupowania AK Południe. Po wojnie pełnił funkcję oficera w ludowym Wojsku Polskim.

Życiorys

Był synem Władysława i Heleny. Kształcił się w C. K. Gimnazjum w Złoczowie w latach 1911-1918.

Po zakończeniu I wojny światowej wstąpił do Wojska Polskiego. Został awansowany na podporucznika podlekarza rezerwy z datą 1 czerwca 1919. W latach 1923-1924 pełnił funkcję oficera w służbie czynnej, będąc oficerem nadetatowym 6 batalionu sanitarnego w Łodzi, przydzielonym do Szpitala Rejonowego w Częstochowie oraz odkomenderowanym na studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1924 objął stanowisko dowódcy plutonu w 10 batalionie sanitarnym w Przemyślu. W 1928 był oficerem administracyjnym w dziale sanitarnym 10 batalionu sanitarnego. Od 1929 do lat 30. służył w 38 pułku piechoty w Przemyślu jako oficer administracyjno-sanitarny. W 1938 został przeniesiony do rezerwy. W latach 1938-1939 pełnił funkcję dyrektora ds. kadr w Dyrekcji Okręgowej Poczty w Przemyślu. Zgodnie z informacjami Mieczysława Granatowskiego, był oficerem rezerwy broni pancernej i pracował na poczcie we Lwowie.

W obliczu zagrożenia konfliktem zbrojnym został zmobilizowany w 1939 roku. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, a następnie trafił do niewoli niemieckiej pod Sądową Wisznią. Po ucieczce z obozu jenieckiego w Krakowie w grudniu 1939 roku, powrócił do Przemyśla. Od tego momentu działał w ZWZ, awansując do stopnia kapitana służby stałej. W konspiracji posługiwał się pseudonimami „Korwin” i „Ordon”, a także fałszywą tożsamością Władysław Węgrzynowski podczas działalności w Sanoku. Od kwietnia do listopada 1940 był komendantem Obwodu ZWZ w Przemyślu. Następnie pełnił rolę oficera operacyjnego Inspektoratu Przemyśl. Wiosną przybył na teren sanocczyzny, gdzie rozpoczął odbudowę organizacyjną Obwodu AK Sanok. Od 15 lutego 1943 pełnił funkcję komendanta Obwodu AK w Sanoku, podejmując działania dotyczące likwidacji konfidentów współpracujących z Niemcami, zatwierdzane przez Wojskowy Sąd Specjalny.

Po doniesieniach o rabunkach dokonywanych przez jego podwładnych oraz zarzutach o łamanie zasad konspiracji, na przełomie kwietnia i maja 1944 został przeniesiony na stanowisko oficera szkoleniowego Inspektoratu AK Jasło. Od 1 lipca 1944 objął dowództwo Zgrupowania „Południe” (oddział OP-11 Józefa Czuchry, „Orskiego”, „Skalnego” Wojciecha Rosolskiego oraz OP-23 „KN-23”). Siedzibą komendy zgrupowania był zamek baronów Gubrynowiczów w Porażu. Główne zadania zgrupowania obejmowały walkę z wycofującymi się wojskami niemieckimi, walkę z bojówkami ukraińskimi oraz ochronę ludności przed ich atakami. Na zapleczu zgrupowania działał oddział polskiej samoobrony pod dowództwem Józefa Pawłusiewicza oraz partyzantka radziecka pod dowództwem kapitana Mikołaja Kunickiego.

We wrześniu 1944, po przełamaniu linii frontu i nawiązaniu kontaktu z 242 Brygadą Pancerną Armii Czerwonej, 19 września Winogrodzki rozformował zgrupowanie i nakazał złożenie broni oraz przekazanie jej Sowietom. Wówczas jego osoba w oddziale „Południe” została uznana za zaginioną. Znaczna część żołnierzy tego Zgrupowania przystąpiła do służby w Wojsku Polskim, w tym oficerowie kontrwywiadu i saperów Obwodu, kwatermistrz Obwodu oraz komendanci placówek AK w Sanoku, Czarnej, Ustrzykach Dolnych i Krosnie, natomiast niektórzy, w tym komendant wywiadu AK, dołączyli do Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa. Pozostali wstąpili do polskiej samoobrony przed UPA. 21 września 1944 Adam Winogrodzki zgłosił się do RKU w Rzeszowie i wstąpił do ludowego Wojska Polskiego, awansując na stopień majora.

W 1950 roku zarzucono mu rzekome kontakty z Niemcami podczas okupacji w 1943, opierając się na przypadkowym spotkaniu z Oskarem Schmidtem (Austriakiem, który utrzymywał dobre relacje z Niemcami, jednocześnie pomagając Polakom). Jan Radożycki, znany jako „Owczarek”, negatywnie ocenił osobę Adama Winogrodzkiego, oskarżając go o pijaństwo, łamanie zasad konspiracji oraz niesprawiedliwe traktowanie. Po wojnie Winogrodzki znalazł się w konflikcie z jego zastępcą w Zgrupowaniu „Południe”, porucznikiem Józefem Czuchrą, co dodatkowo podsycało kontrowersje wokół jego osoby.

Po wojnie został przeniesiony do rezerwy, a pod koniec życia osiągnął stopień podpułkownika w stanie spoczynku. Pracował zawodowo w Przedsiębiorstwach Komunikacji Samochodowej, gdzie był dyrektorem w PKS Katowice, a od 1950 roku zatrudniony w PKS Gdańsk na stanowisku inspektora kontroli technicznej w zarządzie okręgu. Mieszkał przy ulicy Aleja Zwycięstwa 57 w Gdańsku. Zmarł 27 grudnia 1957 roku w Gdańsku i został pochowany na Cmentarzu Srebrzysko 30 grudnia 1957 roku.

Jego żoną od 1948 roku była Jadwiga z domu Bielska, wcześniej żona Stanisława Krasickiego (1905-2000), z którą miał syna Adama (1926-2007).

Upamiętnienie

Na koniec lat 80. (około 1988) wybito medal upamiętniający o treści „Pamięci OP 23 „Południe” 2 Pułku Strzelców Podhalańskich majora Korwina / Bieszczady • Ziemia Sanocka • Beskid Niski” (awers), z umieszczonymi na krzyżu znakiem Polski Walczącej i napisami 1944, AK, OP23 (rewers). Projektantami medalu byli Roman Schramm i Janina Lis-Romkiewicz.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Medal Niepodległości – 29 grudnia 1933 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Odznaka za Rany i Kontuzje

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Teodor Gąsiorowski, Andrzej Zagórski: Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956. T. 11. Kraków: Barbara, 2005, s. 149-150. ISBN 83-921802-1-6.
• Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3. Brak numerów stron w książce
• Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992. Brak numerów stron w książce
• Adam Winogrodzki: Droga żołnierza do wolności i demokracji. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 522-557. ISBN 978-83-903080-5-0.