Adam Werka (ur. 2 czerwca 1917 w Dublanach koło Lwowa, zm. 16 grudnia 2000 w Warszawie) to polski malarz, marynista oraz grafik.
Życiorys
Przed wybuchem II wojny światowej mieszkał w Bydgoszczy, gdzie uczęszczał do szkoły. Choć w jego rodzinie nie było tradycji marynistycznych, często spędzał czas na Wybrzeżu. Marzył o zostaniu marynarzem, jednak z powodu poważnej wady wzroku zdecydował się na malowanie morza (w rzeczywistości był na morzu tylko kilka razy jako pasażer na statkach PLO).
Powołany do Wojska Polskiego, służył w stopniu chorążego w pułku artylerii konnej (prawdopodobnie w 11 Dywizjonie Artylerii Konnej). Podczas kampanii wrześniowej, w trakcie próby dotarcia do Warszawy, został wzięty do niewoli przez Niemców.
Po zakończeniu wojny w 1945 roku, zamieszkał z żoną i synem najpierw w Łodzi, gdzie stworzył swoje pierwsze prace, które nie były jeszcze związane z tematyką morską. Po kilku latach przeniósł się do Warszawy.
Twórczość
Zaczął publikować swoje prace w latach pięćdziesiątych XX wieku. W tym samym czasie rozpoczął pracę w redakcji graficznej wydawnictwa Wiedza Powszechna w Warszawie, gdzie z czasem został stałym współpracownikiem (ilustratorem) popularnego w okresie PRL miesięcznika marynistycznego „Morze”.
Jego styl charakteryzował się realistycznym podejściem do malarstwa morskiego. Prace Adama Werki nie były wystawiane w galeriach ani muzeach, co mogło być spowodowane tym, że zaliczały się do tzw. grafiki użytkowej. W 1997 roku Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku zakupiło 21 obrazów artysty, które zostały zaprezentowane w „Katalogu Zbiorów Malarstwa i Rysunku Centralnego Muzeum Morskiego” wydanym w 2010 roku. Wykonał liczne ilustracje do czasopism i książek o tematyce marynistycznej, takich jak „Morze”, „Miniatury Morskie”, „Mały Modelarz”, przedstawiające polskie statki handlowe, pasażerskie, okręty oraz znane żaglowce i jachty. Zilustrował także kalendarze „Morza” (1983, 1986-1990) oraz monografię Jana Piwowońskiego „Flota spod biało-czerwonej” (Warszawa, 1989), poświęconą historii polskiej marynarki wojennej i floty handlowej do końca lat 80. XX wieku.
Publikacja ta była podsumowaniem jego długoletniej twórczości, ponieważ po przemianach polityczno-gospodarczych w Polsce po 1989 roku miesięcznik „Morze”, będący głównym miejscem jego pracy i publikacji, został zlikwidowany niedługo przed jego śmiercią.
W swojej twórczości wypracował charakterystyczny styl malowania statków i okrętów, który był rozpoznawalny dla czytelników czasopism i publikacji marynistycznych oraz inspiracją dla współczesnych malarzy i grafików.
Według wspomnień jego syna Tomasza (2003 r.): „Ojciec nigdy nie miał pracowni, więc wszystkie prace powstawały w domu przy ul. Franciszkańskiej 10 na Nowym Mieście w Warszawie, na standardowym biurku w zagraconym pokoju (18 m²), pełnym książek, farb i papierów. W tym samym pomieszczeniu znajdowała się sypialnia moich rodziców. Dlatego praca mojego ojca do późnej nocy była na pewno trudna do zniesienia dla mojej mamy, ale znosiła to bez narzekań.”
W dniach 25 czerwca 2016 – 28 listopada 2017 roku w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni miała miejsce wystawa monograficzna rysunków artysty poświęconych okrętom Polskiej Marynarki Wojennej. Ekspozycji towarzyszył katalog, w którym zawarto obszerny życiorys twórcy.
Wybrane okręty i statki namalowane przez A. Werkę
Okręty
- ORP Warszawa
- ORP Garland
- ORP Błyskawica
- ORP Burza
- ORP Grom
- ORP Dragon
- ORP Conrad
- ORP Orzeł
- ORP Batory
Statki pasażerskie i handlowe
- MS Batory
- TSS Stefan Batory
- MS Chrobry
- MSY Gazolina
- MS Gorlice
- SS Jagiełło
- MS Piłsudski
- SS Polonia
- SS Puck
- SS Pułaski
- MS Sobieski
- SS Szczecin
Żaglowce i jachty
- s/y Opty
- s/y Zawisza Czarny
- STS Dar Młodzieży
- SV Dar Pomorza
- ORP Iskra
Przypisy
Bibliografia
Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 978-83-100-8902-1.
Aneta Baranowska, Lech Trawicki: Wielkie dni małej floty w malarstwie Adama Werki. Katalog wystawy [w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni]. Gdynia 2016.
Linki zewnętrzne