Adam Wawrosz

Adam Wawrosz (urodzony 24 grudnia 1913 w Końskiej, zmarły 18 grudnia 1971 w Trzyńcu) był polskim poetą, pisarzem oraz działaczem narodowym, który mieszkał na Zaolziu.

Życiorys

Przyszedł na świat w wiosce Końska w rodzinie krawca jako najmłodszy z dziewięciorga dzieci. Jego ojciec zginął w trakcie I wojny światowej, a matka musiała wychować siedmioro dzieci (dwoje z nich zmarło w młodym wieku). Małego Adama matka wysłała do dziadków w Tyrze, gdzie poznał ludową kulturę Beskidów. Początkowo uczęszczał do polskiej szkoły podstawowej, jednak pod wpływem gajowego, który pracował dla jego dziadka, przeniesiono go do szkoły czeskojęzycznej. Po jej ukończeniu, wracając do rodziny, bracia przypomnieli mu o zmarłym ojcu, wręczając mu polską książkę, co spowodowało, że zrozumiał, iż został wprowadzony w błąd.

Po powrocie do domu, wzorując się na ojcu, ukończył kurs krawiecki w Suchiej Górnej, jednak nie podjął pracy jako krawiec. Zamiast tego, ukończył kurs reżyserski oraz kurs lalkarstwa w Starych Trokach na Wileńszczyźnie, angażując się w teatr kukiełkowy oraz twórczość kabaretową.

W obliczu wybuchu II wojny światowej, Wawrosz zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego i brał udział w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Polesie” pod dowództwem generała Kleeberga. Uczestniczył w bitwie pod Kockiem we wrześniu 1939 roku. Po porażce kampanii wrześniowej został uwięziony przez Niemców i trafił do obozu koncentracyjnego. Powodem jego aresztowania był wiersz o Hitlerze, napisany przed wojną:

W ciągu swojego pobytu był więźniem w obozach Gross-Born, Sachsenhausen oraz Dachau. Po wojnie podjął pracę w hucie w Trzyńcu. Był aktywnym członkiem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego (PZKO) w Czechosłowacji. W latach 1958–1962 pełnił funkcję dyrektora artystycznego w lalkowym teatrze „Bajka” przy ZG PZKO, a później prowadził polską rubrykę w „Hutniku Trzynieckim”. Wawrosz publikował również w takich gazetach jak „Głos Ludu”, „Zwrot”, „Kalendarz Śląski” oraz innych pismach.

Pisał w literackim języku polskim oraz w śląskiej gwarze cieszyńskiej. Teksty w gwarze stanowiły istotę jego twórczości, skupiając się na codziennym życiu w regionie, jego kulturze i tradycjach. Po polsku opisał swoje wspomnienia z obozu koncentracyjnego. Wawrosz był autorem zarówno poezji, jak i prozy, a także dramatów dla amatorskiego teatru.

Dzieła

Niezapominajki (1954, 1968) – zbiór wierszy
Na śćmiywku (1959) – proza
Z naszej nolepy (1969) – proza
Z Adamowej dzichty (1977) – pośmiertna kompilacja poetyckiego i prozatorskiego dorobku pisarza