Adam Urbanek

Adam Urbanek (ur. 15 kwietnia 1928 w Krośnie, zm. 3 czerwca 2014 w Warszawie) był polskim biologiem ewolucyjnym, paleontologiem oraz paleozoologiem. Pełnił funkcję Honorowego Przewodniczącego Komitetu „Człowiek i Środowisko” w Polskiej Akademii Nauk.

Pracował w Instytucie Paleobiologii PAN i był członkiem Komitetu Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej PAN.

Działalność naukowa

Od 1973 roku był członkiem korespondencyjnym PAN, a od 1983 roku członkiem rzeczywistym. Pełnił funkcję członka Prezydium PAN w latach 1975–1989 oraz 1993–1998, a także był sekretarzem Wydziału II – Nauk Biologicznych PAN w latach 1975–1986. W latach 1987–1989 był wiceprezesem PAN. Posiadał tytuł profesora zwyczajnego oraz stopień naukowy dr nauk geologicznych, a także był członkiem zagranicznym Rosyjskiej Akademii Nauk.

Był członkiem Rady Naukowej Muzeum i Instytutu Zoologii PAN, a w latach 1990–2002 przewodniczył jej. Działał także jako przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN oraz jako zastępca przewodniczącego Rady Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN.

Członkostwo w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Paleontologicznym (IPA) oraz przewodniczenie Grupie Badań nad Graptolitami w latach 1975-1978 to kolejne aspekty jego działalności. Był również członkiem Międzynarodowej Unii Nauk Biologicznych (IUBS) i członkiem Komitetu Wykonawczego w latach 1988–1991. Należał do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Wydział IV Nauk Biologicznych.

Był również członkiem Rady Fundacji „Natura optima dux”, która ma na celu utworzenie Muzeum Historii Naturalnej w Warszawie, oraz członkiem redakcji czasopisma „Paleontological Journal”.

Zmarł i został pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera B40-1-5).

Nagrody i wyróżnienia

1976 – Nagroda Państwowa I stopnia
1985 – Nagroda „Problemów”
Medal PAN im. Mikołaja Kopernika
1997 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów za serię monografii dotyczących badań nad sylurskimi graptolitami
2002 – Medal Uniwersytetu Warszawskiego (jako pracownik Wydziału Geologii)
2002 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Działalność społeczna

Był współsygnatariuszem listu otwartego polskich naukowców do Prezesa Rady Ministrów Jarosława Kaczyńskiego w obronie nauczania teorii ewolucji. Należał do Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów. W latach 1981–1982 pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika.

Książki

Kuźnicki L., Urbanek A. 1967-1970. Zasady nauki o ewolucji. T. 1-2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
Urbanek, A. 2007. Jedno istnieje tylko zwierzę… Myśli przewodnie biologii porównawczej. Muzeum i Instytut Zoologii, Polska Akademia Nauk. xii + 260 str.