Adam Szymański

Adam Szymański (pseudonim A. Lach, ur. 16 lipca 1852 w Hruszniewie, zm. 6 kwietnia 1916 w Moskwie) był polskim pisarzem, publicystą oraz prawnikiem.

Życiorys

W latach 1872–1877 uczęszczał do gimnazjum w Siedlcach. Ukończył studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim w 1877 roku. W latach 1878–1879 był więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej z powodu swojej działalności w Rządzie Narodowym, a także za założenie oraz prowadzenie Związku Synów Ojczyzny wspólnie z Janem Ludwikiem Popławskim od 1877 roku. Następnie został zesłany na Syberię, gdzie prowadził m.in. badania geograficzne oraz etnograficzne poświęcone Jakutom. Początkowo mieszkał w Jakucku, a od 1882 roku w Kireńsku i Bałagańsku. Od 1885 lub 1886 roku, dzięki Lorisowi Melikowi, mógł przebywać w europejskiej części Rosji, poza terenami dawnej Polski. W tym samym roku dołączył do Cesarskiego Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. Powrócił z Syberii w 1895 roku i osiedlił się w Warszawie, a od 1902 roku mieszkał w Krakowie. W latach 1904–1913 był wydawcą i redaktorem czasopisma „Reforma Szkolna”. Jego „Szkice” zostały przetłumaczone na niemal wszystkie języki europejskie. Był mężem Nadieżdy Smeckiej i miał jednego syna, Jana (1881–1953), który odziedziczył po nim bibliotekę. Zmarł i został pochowany w Moskwie.

Materiały archiwalne Adama Szymańskiego są przechowywane w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-24.

Twórczość (wybór)

Srul z Lubartowa (1885) – opowiadanie, część tomu Szkice, pierwsza publikacja w czasopiśmie „Kraj” – wydanie z 1897 na Wikiźródłach
Szkice (1916) – zbiór opowiadań
Jak siać, aby i praca ludzka, i ziarno nie szły na marne? : istotne informacje o siewie dla wszystkich gospodarstw, z licznymi rysunkami i informacjami o siewnikach wędrownych (1894)
Unter Ansiedlern und Verschickten (pol. Wśród osadników i deportowanych)(1894)
Maciej Mazur: szkic z Syberyi (1904) – pamiętniki
Wśród Słoweńców: szkice z życia uspolecznionych pobratymców (1907)
Z jakuckiego Olimpu: baśń (1910)
Aksinja: opowiadanie z życia moskiewskiej Lechii (1911)
Lew Tołstoj: istota jego działalności (1911) – broszura, zawierająca „zagajenie” ku czci pisarza

Przypisy

Książki o autorze

Hanna Maria Małgowska: Adam Szymański a rosyjscy epicy wygnania: analogie i różnice. Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie, 1989. Brak numerów stron w książce.
Bogdan Burdziej: Inny świat ludzkiej nadziei: „Szkice” Adama Szymańskiego na tle literatury zsyłkowej. Nakładem autora, 1991. Brak numerów stron w książce.

Bibliografia

Joanna Arvaniti: Adam Szymański. W: Polscy badacze Syberii. Warszawa: Archiwum Polskiej Akademii Nauk, 2008, s. 40-41. ISBN 83-92-2103-0-0.
Bogdan Burdziej: Szymański Adam. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 50. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 130–134. ISBN 978-83-63352-36-3.
Ś.p. Adam Szymański Czas 1916 nr 202 (20 kwietnia).