Adam Szydłowski, znany również jako „Poleszuk”, „Jehudo” i „Maurycy” (urodzony 10 marca 1900 roku w Dręszewie, zmarł 4 października 1960 roku w Gdyni) – był podpułkownikiem dyplomowanym piechoty Wojska Polskiego oraz „cichociemnym”.
Życiorys
W trakcie nauki w szkole powszechnej w Radzyminie, w wyniku wybuchu I wojny światowej, w 1915 roku został ewakuowany do Rosji. Ukończył sześć klas w gimnazjum w Permie, gdzie również działał w harcerstwie. W 1918 roku zgłosił się jako ochotnik do polskich oddziałów formujących się na Syberii. Służył jako strzelec, a później kapral w 5 Dywizji Strzelców Polskich, gdzie był dowódcą drużyny w 1 pułku strzelców. Przydzielony do sztabu Dywizji, brał udział w wielu walkach z bolszewikami w całym 1919 roku. 11 stycznia 1920 roku znalazł się w niewoli, z której po ucieczce powrócił do Polski 3 lipca 1921 roku.
Po uzyskaniu matury w 1923 roku, został zawodowym oficerem, służąc kolejno w: 82 Syberyjskim pułku piechoty (1921), Oddziale IV Sztabu Generalnego oraz w 1 pułku strzelców podhalańskich (1923–1925).
26 lutego 1925 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza i przydzielony do 16 batalionu granicznego w Sienkiewiczach. Następnie pełnił służbę w 4 pułku piechoty Legionów w Kielcach. Od 15 lipca do 15 września 1931 roku odbył dwumiesięczną praktykę w artylerii, a od 15 października do 15 grudnia 1931 roku ukończył kurs próbny przy Wyższej Szkole Wojennej. 4 stycznia 1932 roku rozpoczął dwuletni kurs w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu 1 października 1933 roku, uzyskał tytuł oficera dyplomowanego i został przeniesiony do Dowództwa 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu. W 1939 roku służył w dowództwie 23 Górnośląskiej Dywizji Piechoty w Katowicach.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, pełnił rolę szefa sztabu Obszaru Warownego „Śląsk”. 19 września odniósł rany w bitwie pod Maziłami i dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce, 15 października przekroczył granicę polsko-słowacką, a 15 listopada dotarł do Francji, gdzie został skierowany do Camp de Coëtquidan. Tam objął stanowisko szefa sztabu 1 Dywizji Grenadierów, a od maja dowodził 2 batalionem 1 pułku Grenadierów Warszawy.
W czerwcu 1940 roku, po klęsce Francji, przedostał się do nieokupowanej części kraju. Pełnił funkcję polskiego komendanta obozów Camp de Carpiagne i Camp de Garrique, organizując przerzut polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii. W czerwcu 1941 roku, na czele grupy żołnierzy, przekroczył granicę francusko-hiszpańską, gdzie został aresztowany i umieszczony w obozie koncentracyjnym w Miranda de Ebro, gdzie kierował polską grupą. Po zwolnieniu, dotarł przez Gibraltar do Wielkiej Brytanii 6 stycznia 1943 roku, gdzie został przydzielony do Oddziału VI sztabu Naczelnego Wodza, a od 22 stycznia był oficerem sztabu.
23 stycznia 1943 roku złożył przysięgę, a po przeszkoleniu w konspiracji, został przerzucony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzut miał miejsce w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku w ramach operacji „Weller 10”, dowodzonej przez kapitana Stanisława Daniela. Ekipa została zrzucona na placówkę odbiorczą „Przycisk”, 7 km na południowy wschód od Sochaczewa. Po aklimatyzacji, 12 czerwca otrzymał przydział do Okręgu Nowogródek AK na stanowisko komendanta Okręgu, które objął 26 czerwca. Został aresztowany przez NKWD 17 lipca 1944 roku i przebywał w więzieniach (w Wilnie) oraz w łagrach w Ostaszkowie, Kalininie i Morszańsku.
Powrócił do Polski 14 listopada 1947 roku, podejmując różnorodne prace w Gdańsku na stanowiskach referenta, księgowego, zaopatrzeniowca, instruktora handlu i planisty. Zmarł w 1960 roku i został pochowany na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon III, taras IV, rząd 1, grób 30/31).
Awanse
- kapral – 1919 rok
- podporucznik – 1 marca 1923 roku
- porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1925 roku
- kapitan – 1 stycznia 1934 roku
- major – 19 marca 1939 roku
- podpułkownik – 1 marca 1944 roku.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 8890
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
- Medal Niepodległości (2 sierpnia 1931)
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)
- Medal Wojska (czterokrotnie)
- Krzyż Wojenny (Francja)
Życie rodzinne
Był synem Stanisława i Anny z domu Banasiak. Miał dwie żony. Jego pierwszą żoną była Stanisława z domu Wielkosz, z którą miał syna Jacka (1926–1944), który zginął w powstaniu warszawskim. W 1956 roku ożenił się z Bożeną Szeremietiew (ur. 1923). Nie mieli dzieci.
Przypisy
Bibliografia
- Szydłowski Adam. W: Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 132–133. ISBN 83-902499-0-1.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 421. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 204.
- Krzysztof A. Tochman: Szwiec Waldemar. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2014, s. 589–590. ISBN 978-83-63352-26-4.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.