Adam Szpunar (ur. 27 kwietnia 1913 w Krakowie, zm. 3 grudnia 2002 w Łodzi) był polskim prawnikiem specjalizującym się w prawie cywilnym, a także byłym rektorem Uniwersytetu Łódzkiego.
Życiorys
W 1934 roku uzyskał dyplom z zakresu prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał do korporacji akademickiej Palestra. Doktoryzował się pod koniec czerwca 1935 roku na podstawie pracy dotyczącej przekazu w Kodeksie zobowiązań, którą przygotował pod kierunkiem Jana Gwiazdomorskiego. Otrzymał stypendium Funduszu Kultury Narodowej za tę pracę (opublikowaną w 1937 roku), co umożliwiło mu roczny pobyt w Paryżu (1937/38). W tym czasie uczestniczył w wykładach znakomitych cywilistów, takich jak Capitant, Demogue czy Niboyet. Pobyt ten pozwolił mu również na przygotowanie rozprawy habilitacyjnej dotyczącej nadużycia prawa. W swojej pracy przedstawił nowoczesną koncepcję celowościowej wykładni prawa cywilnego. Była ona gotowa jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, a kolokwium habilitacyjne planował na 1940 rok. W międzyczasie, od zakończenia studiów do września 1939 roku, pracował w krakowskim oddziale Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
Po rozpoczęciu wojny, mimo ustalonego spotkania z Janem Gwiazdomorskim, kierując się przeczuciem, nie stawił się na inaugurację roku akademickiego 1939/40. Dzięki temu uniknął aresztowania w ramach Sonderaktion Krakau. Wyjechał do Kazimierzy Wielkiej, gdzie do końca wojny, dzięki biegłej znajomości języka niemieckiego, pełnił funkcję sekretarza w lokalnej cukrowni. Ten okres wspominał jako „rdzewienie naukowe” z powodu odcięcia od źródeł wiedzy. Nie poddawał się jednak trudnościom i liczył na powrót do pracy na UJ, a swoją pracę habilitacyjną przechowywał w ukryciu na podwórzu rodzinnego domu.
Na jesieni 1945 roku uzyskał habilitację na Wydziale Prawa i Administracji UJ, a publikacja jego pracy miała miejsce w 1947 roku. Po habilitacji rozpoczął pracę jako docent. Po śmierci Fryderyka Zolla II w 1948 roku, postanowił opuścić Kraków.
W 1949 roku został profesorem nadzwyczajnym oraz kierownikiem Katedry Prawa Cywilnego Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie w 1957 roku otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. Pierwsze lata na UŁ były dla niego trudne z uwagi na kwestie materialne i polityczne. Mimo to, udało mu się zorganizować katedrę i przyjąć do niej J. St. Piątowskiego, który został usunięty z Katedry Filozofii Prawa z powodów politycznych. W pierwszej połowie lat 50. wziął udział w Komisji Kodyfikacyjnej przy Ministrze Sprawiedliwości. Analiza protokołów z posiedzeń komisji w tym trudnym okresie ukazuje jego umiejętność zachowania instytucji znanych klasycznemu prawu cywilnemu w obecnej strukturze Kodeksu cywilnego.
W latach 1950–1953 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i Administracji, a następnie był prorektorem Uniwersytetu Łódzkiego w latach 1955–1956 oraz rektorem w latach 1956–1962 (wybranym). Był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Umiejętności oraz doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego (odznaczenie przyznane 19.11.1999). Otrzymał wiele odznaczeń państwowych, w tym Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Uznawany był za wybitnego przedstawiciela polskiej nauki o odpowiedzialności cywilnej.
W latach 1986–1992 był członkiem Komisji ds. Reformy Prawa Cywilnego oraz współtwórcą przepisów dotyczących swobody umów i papierów wartościowych.
Wykładał na wielu zagranicznych uczelniach, takich jak Strasburg, Paryż, Cambridge, Giessen, Yale i Detroit.
W gronie jego habilitowanych uczniów znaleźli się: Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska (sędzia TK w stanie spoczynku), Tomasz Pajor, Wojciech Katner, Małgorzata Pyziak-Szafnicka (sędzia TK w stanie spoczynku) oraz Elżbieta Wojnicka.
W trakcie swojej długoletniej kariery naukowej opublikował ogromną liczbę prac, w tym podręczniki, monografie, artykuły, recenzje oraz glosy. Jego bibliografia liczy ponad 650 pozycji, w tym 17 opracowanych w językach obcych. Jego dorobek na trwałe wpisał się w osiągnięcia polskiej cywilistyki. Do końca życia pozostawał aktywny naukowo, pracując nad kolejnymi publikacjami. Zmarł nagle podczas pracy nad jedną z nich.
Monografie
- Wina poszkodowanego w prawie cywilnym (1971)
- Odszkodowanie w razie śmierci osoby bliskiej (1973)
- Ustalenie odszkodowania w prawie cywilnym (1975)
- Wynagrodzenie szkody wynikłej wskutek wypadku komunikacyjnego (1976)
- Odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru (1978)
- Ochrona dóbr osobistych (1979)
- Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy (1985)
- Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta i rzeczy (1985)
- Odpowiedzialność cywilna. Komentarz w formie glos (1997)
- Odszkodowanie za szkodę majątkową (1998)
- Zadośćuczynienie za szkodę niemajątkową (1999)
- Wynagrodzenie szkody wynikłej wskutek śmierci osoby bliskiej (2000)
Pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu komunalnym na Dołach w Łodzi (kwatera XI, rząd 35, grób 23).