Adam Stefan Dzwonkowski

Adam Stefan Aleksander Dzwonkowski (ur. 1815 w Siennicy na Mazowszu, zm. 24 stycznia 1885 w Warszawie) był polskim wydawcą i księgarzem.

Życiorys

W wieku 15 lat zgłosił się jako ochotnik do 2 pułku Ułanów, biorąc udział w bitwach pod Olszynką Grochowską oraz Ostrołęką, gdzie odniósł poważne rany. Po tych wydarzeniach otrzymał awans na porucznika.

Po powstaniu listopadowym zmuszony był do emigracji. Ukryty na duńskim żaglowcu, dotarł z Gdańska do Kopenhagi, gdzie poznał Carla Augusta Guldberga. Na jego namowę w 1834 roku przeniósł się do Norwegii. Wraz z Guldbergiem założył spółkę, która rozpoczęła wydawanie pierwszego ilustrowanego tygodnika w Norwegii – Skillng Magazin. Wkrótce uruchomiono kolejne wydawnictwa, w tym miesięcznik „Bondevennen” („Przyjaciel chłopa”) w 1835 roku oraz „Sőndagens Intelligents-Sedlel” (niedzielny dziennik dla inteligencji) w 1836 roku. Pod redakcją Ola Hansena wydawano również „Norweskie Wiadomości Parlamentarne”, a następnie rozpoczęto publikację podręczników szkolnych. W ciągu 20 lat, od 1835 do 1855, Dzwonkowski stał się jednym z najważniejszych wydawców prasy i książek w Norwegii, współpracując najpierw z Gulbergiem, później z Dybwadem, a na koniec działając samodzielnie. Jednak rozwój jego działalności okazał się zbyt ambitny, co doprowadziło go do kłopotów finansowych. W rezultacie musiał sprzedać dom oraz drukarnię W. C. Fabritillsowi, obecnie największej firmie wydawniczej w Norwegii. Wkrótce po tym Guldberg opuścił spółkę, a Dzwonkowski przez trzy lata współpracował z C. A. Dybwadem. W 1847 roku Dybwad spłacił Dzwonkowskiego, co pozwoliło mu na założenie własnej księgarni.

W 1842 roku Dzwonkowski, wraz z innymi członkami rady katolików wówczas zamieszkałych w stolicy Norwegii, wystosował list do króla Karla Johana, prosząc o oficjalne uznanie społeczności katolickiej. Dekret królewski z 6 marca 1843 roku zezwolił na założenie kościoła i przybycie księży. Wówczas w jego domu przy ulicy Storgata 27 urządzono kaplicę pod wezwaniem św. Olafa. W niedzielę Palmową, 9 kwietnia 1843 roku, odprawiono tam mszę świętą, którą odwiedzała szwedzka królowa podczas swoich wizyt w Christianii. Dzwonkowski cały czas utrzymywał kontakt z rodziną i Polską. W efekcie, w 1843 roku, podczas pobytu u rodziców w Siennicy, wciągnięty został przez swojego brata Władysława do Związku Narodu Polskiego, co zmusiło go do ucieczki z Królestwa Polskiego w 1844 roku.

W 1852 roku zmarła jego żona. Kilkanaście lat później próbował wydawać magazyn literacki, jednak gdy przedsięwzięcie nie powiodło się, sprzedał firmę i wyjechał do Francji, a następnie do Szwajcarii. Po powrocie do Warszawy założył Zakład Artystyczno-Litograficzny oraz księgarnię przy ulicy Miodowej nr 482 (obecnie 6). W Gazecie Warszawskiej, w numerze 280 z 20 grudnia 1869 roku, ukazał się artykuł zatytułowany „Na Gwiazdkę”, który informował o tytułach książek wydanych przez jego zakład, zachęcając do ich zakupu jako prezenty z okazji nadchodzących świąt.

Rodzina

Dzwonkowski urodził się w rodzinie ziemiańskiej, jako syn Stanisława Dzwonkowskiego (1779–1860) oraz Ludwiki z Czarnków (1881–1952). Miał trzy siostry: Stefanię (1820–1867), Annę (1813–1865) i Józefę Aleksandrę (1811–1853), żonę Erazma Dłużewskiego (1814–1856), oraz brata Władysława (1818–1880). W latach 1835–1852 był mężem Marii Teresy z domu de Serre, córki francuskiego konsula w Christianii. Miał z nią syna Stanisława (1845–1890) oraz trzy córki: Marię (1837–1902), żonę Wincentego Kryńskiego (ur. 1828), Matyldę, żonę Franciszka Rugiewicza oraz Jadwigę. Po śmierci pierwszej żony Dzwonkowski ożenił się ponownie w 1867 roku z wdową po Kazimierzu Kellnerze (1811–1864), Marią z Zalewskich (ur. ok. 1825).