Adam Staszczyk

Adam Staszczyk (urodzony 24 października 1850 roku w Krakowie, zmarł 30 kwietnia 1909 roku tamże) był ślusarzem, cechmistrzem ślusarskim, poetą i literatem.

Życiorys

Pochodził z rodziny rzemieślniczej, jako syn Tomasza i Marii z domu Szpaczek. Informacja o dacie urodzenia 1853, która pojawia się w nekrologach oraz na rodzinnym grobowcu, jest nieprawdziwa. Na podstawie księgi metrykalnej Kościoła Mariackiego (t. XIV str. 187) ustalono, że właściwa data urodzenia i chrztu to 29 października 1850 roku. W wieku 20 lat Staszczyk został wyzwolony na czeladnika ślusarskiego przez mistrza Szymona Śliwińskiego, teścia Michała Bałuckiego. Dalszą edukację kontynuował samodzielnie podczas służby w austriackim pułku artylerii górskiej w Tyrolu, a później we Włoszech, Niemczech i Francji. W Warszawie pracował jako wykładowca w szkole kolejowej, gdzie uczył ślusarstwa oraz rysunku zawodowego. W tym okresie był także współpracownikiem „Gazety Rzemieślniczej” wydawanej w Warszawie. Po powrocie do Krakowa w 1892 roku został wybrany na podstarszego cechu ślusarzy, a w 1895 roku na zastępcę cechmistrza, by 30 stycznia 1898 roku objąć stanowisko cechmistrza. W kalendarzu Józefa Czecha z 1908 roku znalazła się jedyna reklama zakładu Adama Staszczyka, której treść ukazuje jego działalność zawodową: „Adam Staszczyk, dostawca dla CK inżynierii wojskowej i CK klinik UJ, odznaczony na wystawach srebrnymi i złotymi oraz rządowymi medalami, w Krakowie przy ul. Krowoderskiej 50, wyroby wszelkie okucia budowlane zwyczajne i artystyczne w różnych stylach, jak drzwi, balkony, okna żelazne do kościołów, dachy, schody żelazne, krzyże oraz sprzęty żelazne dla potrzeb szpitalnych i klinicznych, urządzenia sal operacyjnych, łóżka, szafy na instrumenty chirurgiczne, stoły operacyjne, umywalnie, irygatory, siatki i materace druciane po przystępnych cenach.” Do dziś zachowały się żelazne drzwi z ażurową kratą do krypty kościoła OO Pijarów, ogrodzenie figury Matki Boskiej na Nowym Kleparzu, brama wejściowa oraz schody w kamienicy przy ul. Kanoniczej 22, a także konstrukcja ornamentacyjna zdobiona elementami neogotyckimi chóru kościoła SS Norbertanek na Zwierzyńcu.

Z dokumentów archiwalnych miasta Krakowa odtworzył na rysunku z 1903 roku baszty rusznikarzy i nożowników, które znajdowały się niegdyś u wylotu ulicy św. Anny oraz zaprezentował przypuszczalny wygląd Bramy Wiślnej.

Twórczość literacką rozpoczął od obrazu ludowego ze śpiewami i tańcami pt. „Noc Świętojańska”, który zdobył nagrodę na konkursie literackim w Krakowie w 1879 roku i został entuzjastycznie przyjęty przez publiczność. Nawiązał do ludowej tradycji w kolejnej sztuce „Błędne ogniki”, której premiera miała miejsce 26 grudnia 1879 roku. Kolejną jego sztuką była „Wiara, nadzieja i miłość” z muzyką Zygmunta Noskowskiego, wystawiona w 1882 roku. Tematyka ludowa pojawia się również w utworach takich jak „Nasia Bracia”, „Górnicy Salin”, „Pan Cechmistrz” oraz „Dziedzictwo Orłów”. Dramaty poświęcone tematyce historyczno-patriotycznej to m.in. „Kościuszko w Petersburgu” wystawiony w 1894 roku, „Dziesiąty Pawilon” z 1897 roku o powstaniu styczniowym 1863, „Filaretów” z 1896 roku, „Noc w Belwederze” z 1898 roku oraz „Bartosza Głowackiego” z 1905 roku. Okolicznościowe wiersze, takie jak „Mój Kraków” i „Za krajem”, zebrano w tomiku „Poezje” opublikowanym w 1902 roku. Sztuki Adama Staszczyka były wystawiane przez teatry zawodowe w Krakowie, Warszawie, Poznaniu i Lwowie, a także przez zespoły amatorskie, zwłaszcza śląskie i polonijne.

Adam Staszczyk spoczywa na cmentarzu Rakowickim, a na jego grobie znajduje się rzeźba „Krakowskie pacholę” autorstwa Michała Korpala.