Adam Staniszewski (ur. 8 lipca 1889 w Krakowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) był polskim działaczem niepodległościowym, taternikiem, przemysłowcem oraz porucznikiem kawalerii Wojska Polskiego, który padł ofiarą zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się 8 lipca 1889 roku w Krakowie jako syn Walentego (1859–1920), adwokata, oraz Aldony z Żędzianowskich (1864–1920). Miał rodzeństwo: Zofię oraz Karola (1904–1976), doktora praw.
W 1908 roku dołączył do Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego. Służył w Legii Cudzoziemskiej, gdzie brał udział w działaniach w Algierii oraz Indochinach.
W trakcie I wojny światowej walczył w 2 pułku ułanów Legionów Polskich oraz w Szpitalu Koni Artylerii. W 1917 roku został uwzględniony w wniosku Komendy Legionów Polskich o nadanie mu austriackiego Krzyża Wojskowego Karola. 15 lipca 1919 roku, jako podoficer byłych Legionów, otrzymał nominację na podporucznika w kawalerii, a jego przydział trafił do 2 pułku ułanów. 21 sierpnia tego samego roku został przeniesiony do 3 pułku dragonów. Brał udział w wojnie z bolszewikami w 18 pułku ułanów. 19 stycznia 1921 roku, zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920, uzyskał stopień porucznika w kawalerii, będąc w grupie oficerów byłych Legionów Polskich. 25 października 1921 roku zdemobilizowano go, a następnie przydzielono do rezerwy w 1 pułku szwoleżerów. 8 stycznia 1924 roku potwierdzono jego awans na porucznika, przyznając mu starszeństwo od 1 czerwca 1919 oraz 460. lokatę w korpusie oficerów rezerwy jazdy. W tym czasie miał przydział w rezerwie do 6 pułku strzelców konnych w Żółkwi. W 1934 roku, jako oficer rezerwy, figurował w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto i był przydzielony do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VI, w grupie oficerów „powyżej 40 roku życia”. Mieszkał najpierw we Lwowie, a później w Katowicach przy ul. Konopnickiej 3.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, po agresji ZSRR na Polskę, został wzięty do niewoli przez Sowietów i osadzony w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, a jego ciało potajemnie pochowano w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach, gdzie od 17 czerwca 2000 roku znajduje się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Figuruje na tzw. liście Gajdideja (poz. 3258).
5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło pośmiertnie mianował go na stopień kapitana. Awans ogłoszono 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W masywie Granatów w polskich Tatrach Wysokich znajduje się żleb noszący jego imię.
Ordery i odznaczenia
Krzyż Niepodległości – 16 marca 1933 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz drugi „za udział w b. Legionach Polskich”).
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
Pierwsza lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Piotr Hapanowicz: Staniszewski Walenty (1859–1920). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XLII. Polska Akademia Nauk, 2004.