Adam Stabrawa, znany także jako „Szałas” i „Borowy” (ur. 25 września 1908 w Myślenicach, zm. 22 kwietnia 1991 w Vancouver, Kanada) był oficerem artylerii II Rzeczypospolitej, uczestnikiem kampanii wrześniowej, żołnierzem Narodowej Organizacji Wojskowej oraz Armii Krajowej, a także dowódcą 1 pułku strzelców podhalańskich AK. Otrzymał odznaczenie Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Adam Stabrawa przyszedł na świat w rodzinie Andrzeja, który był zarządcą podatkowym, oraz Heleny z Klebertów. Miał dwóch braci: Andrzeja i Władysława oraz siostrę. W 1927 roku ukończył Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach. W następnym roku rozpoczął Kurs Szkoły Podchorążych w Oficerskiej Szkole Piechoty w Komorowie, a w 1928 roku przeniósł się do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu. 15 sierpnia 1930 roku, Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem z datą starszeństwa 15 sierpnia 1930 oraz 71. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a minister spraw wojskowych przydzielił go do 24 pułku artylerii lekkiej w Jarosławiu. 12 marca 1933 roku awansował na porucznika z datą starszeństwa 1 stycznia 1933 oraz 75. lokatą w korpusie oficerów artylerii. W marcu 1939 roku uzyskał stopień kapitana z datą starszeństwa 19 marca 1939 oraz 89. lokatą w korpusie oficerów artylerii, pełniąc w tym czasie funkcję oficera administracyjno-gospodarczego w 24 pal.
W trakcie kampanii wrześniowej dowodził 9. baterią. Brał udział w szlaku bojowym Armii „Karpaty”, walcząc od linii Wisłoki aż do Lwowa, gdzie 22 września został wzięty do niewoli przez Niemców. Po trzech dniach udało mu się uciec, a w październiku wrócił do Myślenic, gdzie przez pewien czas ukrywał się jako nieujawniony oficer. W tym okresie nawiązał współpracę z Narodową Organizacją Wojskową (NOW) pod pseudonimem „Szałas”, działając w sztabie Komendy Powiatowej w Myślenicach. W maju 1942 roku został mianowany zastępcą komendanta Podokręgu Kraków-Miasto, a po aresztowaniu dotychczasowego komendanta, majora Szweda, ps. „Horawski”, przejął jego obowiązki, formalnie obejmując stanowisko komendanta od października. Pod jego kierownictwem rozpoczęto akcję scaleniową z Armią Krajową od listopada 1942 roku.
W listopadzie 1943 roku awansował do stopnia majora i objął dowództwo Obwodu Nowy Targ Inspektoratu AK Nowy Sącz, zastępując zdekonspirowanego porucznika Krystyna Więckowskiego, znanego jako „Zawisza”. Przyjął wtedy pseudonim „Borowy”. Jego głównym zadaniem było formowanie silnych oddziałów partyzanckich, ich szkolenie oraz zaopatrywanie. Część uzbrojenia zdobyto w wyniku akcji na posterunki słowackiej straży granicznej. Po aresztowaniu przez Niemców 27 sierpnia 1944 roku dowódcy Inspektoratu Nowy Sącz, podpułkownika Stanisława Mireckiego „Pocieja” (który zmarł wkrótce z odniesionych ran), Adam Stabrawa przejął dowodzenie Inspektoratu, a 22 września 1944 roku objął dowództwo 1 pułku strzelców podhalańskich AK, który został zorganizowany w ramach akcji „Burza” na jego terenie. Pod koniec roku w jego szeregach znajdowało się 1035 żołnierzy zorganizowanych w cztery bataliony.
1 pspodh. AK brał udział w wielu walkach i potyczkach z Niemcami. Major Stabrawa dążył do utrzymywania dobrych relacji z innymi grupami partyzanckimi działającymi w tym samym regionie, w tym z Batalionami Chłopskimi, chociaż relacje te zaostrzyły się po niewyjaśnionej śmierci jednego z ich dowódców, Kazimierza Wątróbskiego, z rąk żołnierzy AK; oraz z Armią Ludową i sowieckimi partyzantami Iwana Zołotara. 13 grudnia 1944 roku, w niewyjaśnionych okolicznościach, partizanci ci ostrzelali samochód, którym Adam Stabrawa wracał z konspiracyjnego spotkania w Krakowie. Ranny w nogę, powrócił do pułku dopiero po miesiącu.
19 stycznia 1945 roku major Stabrawa wydał rozkaz demobilizacji swoich żołnierzy. Sam, obawiając się aresztowania, ukrywał się w Krakowie (między innymi w klasztorze augustianów). Do lipca 1945 roku zajmował się likwidacją nowosądeckiego Inspektoratu. W tym czasie awansowano go do stopnia podpułkownika oraz odznaczono Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari. 30 sierpnia 1945 roku, razem z grupą oficerów, nielegalnie przekroczył granicę i wkrótce udało mu się dotrzeć do Włoch. Wstąpił do 2 Korpusu, gdzie służył w randze majora (nie uzyskał jednak potwierdzenia ostatniego awansu) w 7 pułku artylerii konnej. W 1945 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Po demobilizacji 31 stycznia 1949 roku, osiedlił się w Wielkiej Brytanii, a następnie, na zaproszenie Huberta Brooksa, swojego podwładnego w AK, przeniósł się do Kanady, gdzie założył własne przedsiębiorstwo. 10 listopada 1990 roku Prezydent RP na uchodźstwie awansował go do stopnia podpułkownika. Zmarł 22 kwietnia następnego roku i został pochowany na cmentarzu w Myślenicach.
W 2020 roku pośmiertnie uhonorowano go Krzyżem z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości.
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
Dawid Golik: Adam Stabrawa »Borowy«. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. 1–2 (108–109)/2010. ISSN 1641-9561.
Grzegorz Mazur: Stabrawa Adam [w:] Polski Słownik Biograficzny. Zeszyt 169 (Tom XLI/2).
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
