Adam Szymon Pragier
Adam Szymon Pragier (urodzony 12 grudnia 1886 w Warszawie, zmarł 24 lipca 1976 w Penley) był polskim ekonomistą, doktorem habilitowanym nauk prawnych, profesorem Wolnej Wszechnicy Polskiej, a także działaczem socjalistycznym, politykiem oraz żołnierzem Legionów Polskich.
Życiorys
Pragier był aktywny w Polskiej Partii Socjalistycznej oraz w latach 1906–1914 w PPS-Lewicy. W latach 1907–1908 pełnił funkcję redaktora czasopisma „Myśl Socjalistyczna”. Uzyskał tytuł doktora prawa w 1910 roku, broniąc pracy doktorskiej pt. Die Produktivgenossenschaften der schweizerischen Arbeiter (Spółdzielnie produkcyjne robotników szwajcarskich) na Uniwersytecie w Zurychu. W 1914 roku ochotniczo wstąpił do Legionów Polskich, jednak został zwolniony z powodu choroby serca. Po okresie rekonwalescencji został powołany do armii austriackiej, gdzie służył w garnizonie w Morawskiej Ostrawie. W 1918 roku dołączył do Polskiej Organizacji Wojskowej w Krakowie.
W kwietniu 1919 roku ponownie wstąpił do PPS. W latach 1922–1930 był posłem na Sejm I i II kadencji. Od 1919 roku był profesorem Wolnej Wszechnicy Polskiej.
W latach 1921–1937 był członkiem Rady Naczelnej, a w latach 1924–1925 członkiem CKW PPS. W 1930 roku został uwięziony w twierdzy brzeskiej, a w 1932 roku w procesie brzeskim skazany na 3 lata pozbawienia wolności. W latach 1933–1935 przebywał na emigracji w Paryżu, po czym wrócił do Polski i odbył zasądzoną karę, która trwała kilka miesięcy w 1935 roku.
Po agresji Niemiec i ZSRR na Polskę w 1939 roku przebywał na emigracji we Francji i Wielkiej Brytanii. Współpracował przy powołaniu 30 września 1939 roku rządu Władysława Sikorskiego oraz przy zapewnieniu ciągłości władz Rzeczypospolitej po internowaniu prezydenta RP Ignacego Mościckiego i Rządu RP w Rumunii 18 września 1939 roku.
W latach 1941–1947 był członkiem Komitetu Zagranicznego PPS. Od 3 lutego 1942 roku zasiadał w Radzie Narodowej (substytucie parlamentu na emigracji). W latach 1944–1949 pełnił funkcję ministra informacji i dokumentacji w rządach Tomasza Arciszewskiego i Tadeusza Komorowskiego. W 1946 roku został usunięty z PPS.
Od 1947 roku był liderem Związku Socjalistów Polskich na Obczyźnie. W latach 1949–1951 ponownie zasiadał w Radzie Narodowej, a w latach 1954–1970 był członkiem Rady RP, z przewodniczeniem w latach 1963–1968.
Po wygaśnięciu kadencji prezydenta Augusta Zaleskiego stanął po jego stronie, sprzeciwiając się Radzie Trzech, i pozostał jednym z najwierniejszych zwolenników jego prezydentury. Był stałym współpracownikiem londyńskich „Wiadomości”, gdzie wraz z partnerką życiową Stefania Zahorską prowadził rubrykę Puszka, komentując aktualne wydarzenia międzynarodowe (pod pseudonimem „Pandora”). Publicystyka Adama Pragiera obejmowała zarówno sprawy międzynarodowe (zwłaszcza w kontekście rywalizacji Zachód-Wschód), jak i kwestie krajowe. Pragier niezmiennie opowiadał się za zachowaniem ciągłości prawnej Rządu RP na uchodźstwie, przypisując mu kluczową rolę w walce o odzyskanie niepodległości Polski.
Był także członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie oraz członkiem Wielkiej Loży Narodowej „Kopernik”.
Pragier został odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (1965) oraz Medalem Niepodległości. W 1967 roku otrzymał Nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.
Jego żoną od 1912 roku była Eugenia Pragierowa z domu Berke, działaczka PPS, a po 1948 roku członek PZPR. Po wybuchu II wojny światowej małżonkowie żyli w faktycznej separacji i nie mieli dzieci.
Pochowany jest na Hampstead Cemetery w Londynie (section P2, gr. 9B).
Prace
-
Czas przeszły dokonany, Londyn 1966, Wyd. Bolesław Świderski
-
Puszka Pandory, Londyn 1969, Wyd. Polska Fundacja Kulturalna
-
Czas teraźniejszy, Londyn 1975, Wyd. Polska Fundacja Kulturalna
Przypisy
Bibliografia
-
Leksykon historii Polski z 1995
-
Grzegorz Szturo, Kraj i emigracja w publicystyce Adama Pragiera: lata 1945–1956
-
Emigracja polska wobec problemów przebudowy i sowietyzacji kraju po drugiej wojnie światowej: studia / pod redakcją Ryszarda Sudzińskiego. Toruń 2007
-
Profil na stronie Biblioteki Sejmowej