Adam Jerzy Półtawski
Adam Jerzy Półtawski (urodzony 17 maja 1881 w Warszawie, zmarły 19 września 1952 w Krakowie) był polskim grafikiem i typografem, projektującym papiery wartościowe oraz wykładającym w szkołach związanych z przemysłem poligraficznym. Jest znany jako twórca krojów pisma: Antykwa Polska (obecnie znana jako „Antykwa Półtawskiego”, 1924–1928) oraz Mediewal Polski (w wersji projektowej).
Życiorys
Półtawski był synem Antoniego i Kazimiery z Drzewieckich. W 1901 roku ukończył gimnazjum w Warszawie. Następnie studiował historię sztuki, fizykę i chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie uczył się rysunku pod okiem Józefa Mehoffera. Aby rozwijać swoją wiedzę i umiejętności artystyczne, przeniósł się do Monachium, gdzie uczęszczał do tamtejszej Akademii, a później do Paryża i Lipska, gdzie studiował w Wyższej Technicznej Szkole Drukarskiej. Ostatecznie osiedlił się w Berlinie, gdzie kontynuował naukę w Kunstschule des Westens. W 1920 roku ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego.
W okresie międzywojennym pełnił rolę kierownika Zakładów Graficznych Bolesława Wierzbickiego w Warszawie (1912–1914 oraz 1919–1922), gdzie projektował m.in. banknoty polskie z wczesnych lat niepodległości. Później objął stanowisko dyrektora technicznego w Drukarni Łazarskiego (1927–1930).
Półtawski prowadził działalność dydaktyczną, wykładając techniki drukarstwa i grafikę w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie (lata 20. i 30.; był również członkiem zwyczajnym Towarzystwa WSD), Szkole Przemysłu Graficznego (1926–1944), Salezjańskiej Szkole Rzemiosł w Warszawie (1923/1924 oraz 1932–1939), gdzie wspólnie ze Stanisławem Ostoja-Chrostowskim zorganizował Doświadczalną Pracownię Graficzną, oraz Publicznej Dokształcającej Szkole Graficznej w Warszawie (1931–1933). Uczył także technik graficznych na Kursach Księgarskich przy Wolnej Wszechnicy Polskiej. W dwudziestoleciu międzywojennym aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym, organizując i biorąc udział w wielu wystawach graficznych zarówno w kraju, jak i za granicą, koncentrując się głównie na zdobnictwie książkowym i ekslibrisie. Zajmował się również rysunkiem, malarstwem miniaturowym i różnymi technikami graficznymi. Projektował układ drukarski oraz szatę graficzną (w tym inicjały, ornamenty, winiety i przerywniki) czasopisma „Chimera” oraz m.in. Pism zebranych Cypriana Kamila Norwida i dzieła Unia Horodelska, które zdobyło złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku. Zaprojektował również banknot o nominale stu marek, który był pierwszym banknotem wydanym w międzywojennej Polsce. Półtawski był związany z artystycznymi środowiskami Warszawy, Lublina i Kielc.
Podczas okupacji organizował i prowadził tajne kursy graficzne. W czasie powstania warszawskiego wiele jego prac, w tym próbne odbitki i niskonakładowe druki stworzone w Doświadczalnej Pracowni Graficznej, uległo zniszczeniu. Po powstaniu został przymusowo wysiedlony do Żarnowca.
Po wojnie osiedlił się w Lublinie, gdzie aktywnie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków. Ostatnie lata życia spędził w Kielcach, pracując jako kierownik techniczny Drukarni „Jedność” (1945–1949).
Półtawski był członkiem Związku Polskich Artystów Grafików, którego był współzałożycielem, a także Warszawskiego Towarzystwa Artystycznego oraz Koła Artystów Grafików Reklamowych. Był honorowym członkiem Towarzystwa Bibliofilów Polskich. Współredagował publikacje „Grafika Polska” oraz „Grafika” – organ ZPAG.
Jego prace można znaleźć w Bibliotece Narodowej w Warszawie oraz w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Cała kolekcja jego dzieł, w tym prace niepublikowane, znajduje się w posiadaniu rodziny artysty.
Od 27 grudnia 1912 roku był mężem Stefanii z Cichockich (1885–1972). Był ojcem prof. Andrzeja Półtawskiego, filozofa, oraz teściem dr Wandy Półtawskiej, lekarza psychiatry.
Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC12-14-4).
Ordery i odznaczenia
Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie; po raz drugi 22 lipca 1952).
Upamiętnienie
Adam Półtawski został patronem kieleckiej drukarni, która jest związana organizacyjnie z Wydawnictwem Jedność.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Strona poświęcona Antykwie Półtawskiego: janusz.nowacki.strefa.pl [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-08)].
Antykwa Półtawskiego – w formatach TrueType oraz Type 1.
Stefan Wojciechowski, Adam Półtawski, [w:] Słownik pracowników książki polskiej; pod red. I. Treichel, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Łódź 1972, s. 711–712.
Zygmunt Jagodziński: Adam Jerzy Półtawski – europejskiej klasy artysta grafik i typograf. swiatdruku.eu. [dostęp 2016-05-10].