Adam Mikołaj Pieńkiewicz h. Trąby Odmienne
Adam Mikołaj Pieńkiewicz, znany również jako Adam Rustejko Pieńkiewicz (ur. 1811, zm. 26 stycznia 1879 w Kłodawie), był polskim lekarzem, wydawcą, pisarzem oraz poetą romantycznym, a także tłumaczem ukraińskich opowieści i legend.
Życiorys
Urodził się na Litwie w 1811 roku jako syn Stefana (Szczepana) Pieńkiewicza oraz Katarzyny z d. Setkiewicz. Najprawdopodobniej w 1820 roku rozpoczął edukację w Liceum Krzemienieckim. W 1837 roku ukończył Akademię Medyko-Chirurgiczną w Wilnie, gdzie uzyskał tytuł lekarza III klasy. Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę jako lekarz w Wiłkomierzu.
Później kontynuował praktykę lekarską oraz działalność wydawniczą w Wilnie. Był również znawcą folkloru kresowego, a jego prace obejmowały przekłady tekstów oraz legendy z ukraińskiego folkloru. W 1841 roku został zaproszony przez Ludwika Adama Jucewicza do współpracy przy piśmie „Ofiarnik”.
Od lat 50. XIX wieku mieszkał w Mińsku, gdzie aktywnie uczestniczył w życiu literackim. Jego obecność w tym mieście została odnotowana w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. W 1856 roku deklamował swoje utwory podczas „wieczoru owacyjnego” zorganizowanego z okazji wizyty Stanisława Moniuszki oraz Apolinarego Kątskiego w Mińsku.
Ożenił się z Konstancją Maciejowską, również poetką. W 1872 roku przeprowadził się do Kłodawy, gdzie kontynuował praktykę lekarską. Zmarł w Kłodawie jako wdowiec, 26 stycznia 1879 roku, po „długiej i ciężkiej chorobie”. Ostatnie lata życia spędził najprawdopodobniej w trudnej sytuacji materialnej.
Został pochowany na cmentarzu w Kłodawie. W marcu 2015 roku, dzięki staraniom lokalnych działaczy, przeprowadzono renowację jego nagrobka.
Twórczość
Pieńkiewicz był autorem i wydawcą dwóch książek oraz jednego tomu poezji:
- Wybór poezyi z pisarzów Polskich z dodatkiem uwag o celu i duchu prawdziwej poezji (w siedmiu tomach, Wilno, 1836–1837)
- Bojan (Wilno, 1838)
- Pieśni nasze (Wilno, 1848, tom poezji wydany pod pseudonimem Adam herbu Trąb Rustejko)
Recenzenci chwalili wybór poezyi Pieńkiewicza za jego staranność w odkrywaniu tekstów, określając publikację jako „pożyteczną i szlachetną” (Tygodnik Petersburski). Krytykowali jednak umieszczenie obok tekstów uznawanych poetów, również dzieł autorów całkowicie nieznanych (recenzja Józefa Zawadzkiego).
Planował wydanie drugiego tomu „Bojana” oraz „Pieśni naszych”, jednak nigdy do tego nie doszło. Wiele mniejszych utworów jego autorstwa również nie zostało opublikowanych. W tomie „Pieśni nasze” zawarł swój program literacki, który najprawdopodobniej powstał pod wpływem kontaktu z Józefem Korzeniowskim, któremu zadedykował tę publikację. Według jego założeń, poezja powinna wypływać z serca, a jej celem powinno być promowanie moralności; krytykował także twórców, którzy tej idei nie realizowali.
Oprócz tego był autorem przekładów oraz wierszy publikowanych m.in. w wileńskim czasopiśmie „Biruta” (np. wiersz do Jędrzeja Śniadeckiego i piosenka „Piosnka. Wesołość dziewicza”) oraz w lwowskim czasopiśmie „Pienia”. W 1860 roku wysłał Joachimowi Lelewelowi swój tom poezji oraz wiersz „Tren na śmierć A. Mickiewicza”, prosząc o ich publikację w Belgii lub Francji. Lelewel w liście do Eustachego Januszkiewicza zauważył jednak: „Z Rusteykiem też kłopot. Chce być poetą”, a utwory Pieńkiewicza nigdy nie ukazały się na emigracji. Rękopis jego trenu jest przechowywany w Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu.
Przypisy
Bibliografia
Małgorzata M. Grzanka, Z Kresów do Kłodawy. Adam Pieńkiewicz – romantyk, doktór poeta, niestrudzony propagator rodzimej twórczości literackiej, Piotr P. Gołdyn (red.), „Polonia Maior Orientalis”, I, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2014, ISSN 2392-0106.