Adam Philippe de Custine
Adam Philippe de Custine (ur. 4 lutego 1740 w Metzu; zm. 28 sierpnia 1793 w Paryżu) był francuskim generałem, znanym jako wąsaty generał („général moustache”).
Życiorys
Custine pochodził z szlacheckiej rodziny z tradycjami wojskowymi. W trakcie wojny siedmioletniej wykazał się swoimi umiejętnościami jako dowódca, kiedy minister Étienne-François de Choiseul powierzył mu dowództwo nad pułkiem dragonów.
W latach 1780-1782 przebywał w Ameryce, gdzie uczestniczył w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do Francji został odznaczony tytułem maréchal de camp (generała-brygady) oraz mianowany wojskowym gubernatorem Tulonu.
W 1789 roku był deputowanym szlachty z okręgu Metz do Stanów Generalnych. W czasie monarchii konstytucyjnej awansował na generała-porucznika w 1791 roku. Jako zwolennik zdecydowanych działań ofensywnych, podczas wojny o obronę rewolucyjnej Francji, prowadził działania przeciwko wojskom I koalicji antyfrancuskiej.
W latach 1792-1793 pełnił funkcję dowódcy Armii Wogezów, odnosząc liczne sukcesy militarne. Jego siły zajęły takie miasta jak Spira, Wormacja, Moguncja i Frankfurt od września do października 1792 roku. Z powodu swojego charakterystycznego wyglądu, w tym dużych wąsów, zyskał popularność wśród żołnierzy, którzy nazywali go wąsatym generałem. W marcu 1793 roku został mianowany dowódcą Armii Renu, a od połowy maja tego samego roku dowodził Armią Północy i Ardenów.
W lipcu 1793 roku został odwołany ze swojego stanowiska przez rząd Republiki, a następnie uwięziony i skazany na śmierć z powodu swojego arystokratycznego pochodzenia oraz rzekomej zdrady. 28 sierpnia 1793 roku został zgilotynowany. Jego śmierć była wynikiem działań rojalistów, w tym kontrrewolucjonisty hrabiego d’Antraigues, który z emigracji manipulował siecią swoich agentów w Paryżu. W poufnej korespondencji z września tego roku twierdził, że dziewięciu świadków oskarżających generała to rojaliści, którzy dążyli do jego „wykończenia” za zdradę własnej klasy społecznej.
Wnukiem Custine’a był pisarz Astolphe de Custine.
Bibliografia
- Jan Baszkiewicz, Stefan Meller: Rewolucja francuska 1789-1794: Społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00848-0. Brak numerów stron w książce
- Arthur Chuquet: Les Guerres de la Révolution; t. 6: L’Expédition de Custine. Paris: 1892. Brak numerów stron w książce