Adam Młodzianowski

Adam Młodzianowski (ur. 14 sierpnia 1917 w Kaliszu, zm. 15 kwietnia 1985 w Londynie) był polskim artystą plastykiem, który specjalizował się w grafice książkowej, drzeworycie, aranżacji wnętrz muzealnych oraz brał udział w powstaniu warszawskim.

Życiorys

Adam pochodził z rodziny ziemiańskiej, która osiedliła się na ziemi kaliskiej w XIX wieku. Jego rodzicami byli Tomasz oraz Maria z d. Skórzewska. W 1934 roku egzamin dojrzałości zdał w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu. Edukację artystyczną rozpoczął najprawdopodobniej w Warszawie, gdzie podczas okupacji niemieckiej odbył tajne studia z zakresu drzeworytu u Tadeusza Cieślewskiego (syna) oraz grafiki użytkowej u Tadeusza Gronowskiego i Bonawentury Lenarta. Już w 1945 roku uzyskał dyplom ukończenia studiów w krakowskim Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych.

Młodzianowski należał do Grupy 9. Grafików, z którą regularnie wystawiał swoje prace, głównie drzeworyty, przez cały okres jej funkcjonowania (1947–1960). Był długoletnim wykładowcą oraz profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Tworzył graficzne opracowania licznych książek oraz nut dla Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w Krakowie, a także dla Wydawnictwa Literackiego oraz Wydawnictwa „Arkady”. Jako twórca ekslibrisów, zasłynął z realizacji drzeworytów oraz pocztówek świątecznych, zarówno wielkanocnych, jak i bożonarodzeniowych. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień na wystawach oraz konkursach sztuki w Polsce i za granicą za swoją wszechstronną twórczość.

Wśród jego najważniejszych osiągnięć znajdują się wystawy, które zorganizował, takie jak „Skarbiec koronny” (1960), „Zbrojownia” (1963), „Wschód w zbiorach wawelskich” (1965) oraz „Wawel zaginiony” (1975) na Zamku Królewskim na Wawelu. Młodzianowski zaaranżował także wnętrza muzealne w zamku w Baranowie Sandomierskim (1967), wystawy stałe na zamku w Pieskowej Skale (1970) oraz „Broń w dawnych wiekach” w Wielkim Refektarzu zamku w Malborku (1970) i renesansowym ratuszu w Tarnowie (1972). W 1970 roku zaprezentował w Londynie wystawę „Tysiąc lat sztuki w Polsce”. Ekspozycje na Wawelu i w Pieskowej Skale realizował we współpracy z prof. Jerzym Szablowskim, ówczesnym dyrektorem obu instytucji. Zajmował się także projektowaniem wnętrz Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem. Oprócz działalności praktycznej, zajmował się również teorią wystawiennictwa, pisząc na ten temat kilka rozpraw.

W 1968 roku stworzył plastyczne opracowanie filmu dokumentalnego „Straż wawelskiego skarbca”, którego reżyserem i scenarzystą był Zbigniew Bochenek.

Na cztery dni przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, Młodzianowski wyjechał z rodziną do Wielkiej Brytanii. Choć początkowo planował powrót do kraju, dramatyczne wydarzenia skłoniły go do zmiany decyzji i pozostania w Anglii na stałe. Zmarł w Londynie w 1985 roku.

Małżeństwo

Podczas II wojny światowej ożenił się z Marią Anną. Para doczekała się syna, Rafała (ur. 23 czerwca 1943).

Wybrana twórczość

Drzeworyty

Fryderyk Chopin, lata 40. XX w.
Teatr, 1948
Huta w Węgierskiej Górce, 1949
Mościce, 1949
Kalisz, 1949
Jelenia Góra, 1949
Radiofonizacja wsi, ok. 1950
Fregata
Driady i Pan
Planety, lata 60. XX w. – cykl
Ptaki, lata 60. XX w.
Konstrukcja, 1964
Dwie gracje, 1965

Ekslibrisy

Ex Libris Mieczysława Wejmana
Ex Libris Gianni Mantero
Ex Libris Edwarda Pierzynki
Ex Libris Jacka i Jolanty
Ex Libris Ewy Kotuli
Ex Libris Jerzego Szablowskiego
Ex Libris Eli Bagier
Ex Libris F. Ścibałły
Ex Libris Józefa Szmidta

Plakaty

IIe Festival International de Musique Contemporaine – Varsovie 1958 („Warszawska Jesień”), 1958

Ilustracje i opracowania graficzne książek

Dziewięciu grafików (okładka), aut. Andrzej Banach, wyd. Towarzystwo Miłośników Książki, 1948
O ilustracji, aut. Andrzej Banach, wyd. Wydawnictwo M. Kot, 1950
Od Katowic do Stalinogrodu (okładka), aut. Stanisław Ziemba, wyd. Wydawnictwo Literackie, 1953
Muzyka polskiego Odrodzenia, aut. Józef Chomiński, wyd. PWM, 1953
Igrce w Barbakanie (okładka), aut. Adam Polewka, wyd. Wydawnictwo Literackie, 1953
13 portretów śląskich (okładka), aut. Wilhelm Szewczyk, wyd. Wydawnictwo Literackie, 1953
Mozart (okładka), aut. Stefan Jarociński, wyd. PWM, 1954
Tematy muzyczne w plastyce polskiej, aut. Andrzej Banach, wyd. PWM, 1956
Polskie kolędy i pastorałki – Antologia, oprac. Ewa Grotnik, wyd. PWM, 1957 – wspólnie z Władysławem Dulębą
Pamiętniki (obwoluta), aut. Ignacy Jan Paderewski, wyd. PWM, 1961
Harnasie Karola Szymanowskiego, aut. Jarosław Iwaszkiewicz, wyd. PWM, 1964
Muzyka w miniaturze polskiej, aut. Zofia Rozanow, wyd. PWM, 1965
Zbiory Zamku Królewskiego na Wawelu, wstęp – Jerzy Szablowski, wybór zdjęć – Andrzej Fischinger, Jerzy Szablowski, wyd. „Arkady”, 1969
Etiudy na fortepian – 1 (okładka), opr. Wiera Sawicka, Gabriela Stempniowa, wyd. PWM, 1973
Zbigniew Drzewiecki, aut. Stefan Kisielewski, wyd. PWM, 1973

Nagrody i wyróżnienia

I nagroda na wystawie „Salon Zimowy”, 1947
Nagroda Ziemi Krakowskiej, 1950
II nagroda w dziale grafiki użytkowej na wystawie „Polskie Dzieło Plastyczne w XV-lecie PRL”, 1961
Medal brązowy na Międzynarodowej Wystawie Exlibrisu, Paryż, 1962

Przypisy

Bibliografia

Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Wydawnictwo Kurpisz, 2001, ISBN 83-86600-48-9
Bogusław Mansfeld, Adam Młodzianowski (1916–1985), bazhum.muzhp.pl
Młodzianowski Folder, calameo.com