Adam Lukas

Adam Lukas

Adam Lukas (urodzony 22 listopada 1891 roku w Krakowie, zmarły między 4 a 7 kwietnia 1940 roku w Katyniu) był kapitanem sanitarnym Wojska Polskiego, działaczem na rzecz niepodległości oraz ofiarą zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Był synem Antoniego i Marii z Janickich oraz bratem Romualda (1897–1940), który był podporucznikiem taborów rezerwy Wojska Polskiego i inżynierem, również zamordowanym w Katyniu.

Lukas był żołnierzem Legionów Polskich, brał udział w kampaniach karpackiej i wołyńskiej, a także uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Na mocy dekretu z 8 sierpnia 1920 roku został mianowany urzędnikiem wojskowym w X randze i powołany do służby wojskowej na czas wojny, aż do demobilizacji, otrzymując przydział do Ekspozytury Sekcji Opieki Ministerstwa Spraw Wojskowych w Krakowie.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w armii, obejmując stanowisko komendanta parku sanitarnego w Krakowie. Z dniem 1 marca 1924 roku, na mocy rozporządzenia Prezydenta RP, został przekształcony z urzędnika wojskowego na oficera w stopniu porucznika korpusu sanitarnego, w dziale sanitarno-administracyjnym, z datą starszeństwa 1 grudnia 1920 roku i 1.6 lokatą. Jego oddziałem macierzystym był wówczas V batalion sanitarny. W 1929 roku przeniesiono go z 5 Okręgowego Szefostwa Sanitarnego do 5 Szpitala Okręgowego na stanowisko oficera materiałowego. W 1932 roku, będąc w stopniu porucznika (grupa oficerów administracji sanitarnej), pełnił funkcję kierownika kancelarii 5 Szpitala Okręgowego. Awansował na stopień kapitana z datą starszeństwa 19 marca 1938 roku oraz 4 lokatą. W marcu 1939 roku był dowódcą plutonu gospodarczego oraz pomocnikiem kierownika pracowni bakteriologicznej 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie.

W trakcie kampanii wrześniowej został wzięty do niewoli przez Sowietów. Na stan z kwietnia 1940 roku był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 3 a 5 maja 1940 roku został przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD, zgodnie z listą wywózkową bez numeru z 1 kwietnia 1940 roku. Został zamordowany przez NKWD w lesie katyńskim między 4 a 7 kwietnia 1940 roku. Nie został zidentyfikowany podczas ekshumacji przeprowadzonej przez Niemców w 1943 roku. Sąd Grodzki w Krakowie stwierdził jego zgon postanowieniem z 28 lutego 1947 roku.

Lukas był żonaty z Józefą z Dietrichów. W archiwum IPN znajdują się wspomnienia jego siostrzenicy.

Ordery i odznaczenia

  • Krzyż Niepodległości – 15 kwietnia 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
  • Krzyż Walecznych
  • Złoty Krzyż Zasługi – 1938 roku „za zasługi w służbie wojskowej”
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – pośmiertnie 1 stycznia 1986 roku
  • Krzyż Legionowy
  • Odznaka za Rany i Kontuzje

Upamiętnienie

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło pośmiertnie nadał mu stopień majora. Uroczystość ogłoszenia awansu miała miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie wydarzenia „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

28 kwietnia 2013 roku, na cmentarzu w Larnace, pod patronatem Ambasady Polskiej w Nikozji, posadzono Dąb Pamięci kapitana Lukasa.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych Korpusu Sanitarnego, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1930.
  • Dzienniki Personalne, Warszawa, Ministerstwo Spraw Wojskowych.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.