Adam Lizakowski

Adam Lizakowski (urodzony 24 grudnia 1956 roku w Dzierżoniowie) to polski tłumacz, poeta oraz fotograf.

Życiorys

Urodził się w Dzierżoniowie, gdzie mieszkał w Pieszycach. Pracował jako instruktor teatralny w Zakładowym Domu Kultury „Prządka”. W grudniu 1981 roku, w czasie wprowadzania stanu wojennego, przebywał w Austrii, gdzie w marcu 1982 roku uzyskał azyl polityczny, a w czerwcu zdecydował się na emigrację do USA. Od 1982 roku mieszkał w San Francisco, gdzie w 1988 roku przyjął obywatelstwo amerykańskie, a w 1991 roku przeniósł się do Chicago. Po 35 latach spędzonych za granicą, w 2016 roku powrócił na stałe do Polski.

Debiutował w czerwcu 1980 roku w ogólnopolskim „Tygodniku Kulturalnym” redagowanym przez Tadeusza Nowaka. Na emigracji publikował w licznych pismach Polonii amerykańskiej, takich jak „Dziennik Związkowy”, „Relaks”, kalifornijski miesięcznik „Razem”, „Gwieździe Polarnej”, kanadyjskim magazynie „Aha”, „Dzienniku Chicagowskim”, „Reklamie” oraz nowojorskim „Nowym Dzienniku” w dodatku kulturalnym „Przegląd Polski”. W 2009 roku został członkiem redakcji miesięcznika „Życie Kolorado” wydawanego w Denver. Od 1988 roku, dzięki rekomendacji Czesława Miłosza, 21 jego wierszy ukazywało się na łamach paryskiej „Kultury” aż do śmierci jej redaktora w 2000 roku. Publikował również swoje wiersze w krakowskim „Tygodniku Powszechnym” za pośrednictwem poety z Berkeley.

Jego twórczość została przetłumaczona na takie języki jak: angielski, arabski, białoruski, chiński, francuski, hebrajski, hiszpański, litewski, rosyjski, niemiecki oraz ukraiński.

Był współzałożycielem grup poetyckich „Krak” w Los Angeles – San Francisco oraz „Niezapłacony Rent” w Chicago. Pełnił funkcję redaktora naczelnego miesięcznika społeczno-kulturalnego „Razem” w San Francisco w latach 1986–1989 oraz kwartalnika poetyckiego „Dwa Końce Języka” w Chicago w latach 1993–1996. W Polsce współpracuje z „Zeszytami Poetyckimi” oraz „Rocznikiem Dzierżoniowskim”. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich od 1993 roku.

Adam Lizakowski jest także tłumaczem poezji amerykańskiej, przekładając m.in. utwory Walta Whitmana, Williama C. Williamsa, Allena Ginsberga, Langstona Hughesa, Mai Angelou, Charlesa Simica, Louise Glück, Carla Sandburga oraz Boba Dylana. Z języka angielskiego przetłumaczył ponad 50 wierszy chińskiego filozofa Laozi, a także wiele utworów perskiego poety Rumiego. Od wielu lat jest promotorem polskiej kultury za granicą, organizując ponad 200 spotkań literacko-artystycznych w San Francisco i Chicago. Studiował creative writing poetry na Columbia College Chicago (BA) oraz na Northwestern University w Chicago (MA). Jego profesorami byli m.in. Tony Trigilio, David Trinidad, Ed Roberson oraz Reginald Gibbons.

Twórczość

Sztuki teatralne

  • Człowiek, który myślał, że jest koniem – komedia (1988)
  • Czterech – tragikomedia (1993)
  • Wódz – dramat (2004)
  • Piotr Włast – dramat (2005)
  • Piotr Włast, sztuka teatralna. Pierwsze publiczne czytanie pierwszego aktu miało miejsce podczas zebrania „Towarzystwa Miłośników Dzierżoniowa” w Dzierżoniowie – jesień 2005.
  • Wódz, sztuka teatralna publikowana w odcinkach w tygodniku „Reklama” – w 2007 roku – wydawanym w Chicago, redaktor naczelny Wojciech Laskowski.
  • Wódz, sztuka teatralna publikowana w miesięczniku „aha!” – w numerze 16 (173), 2010 – wydawanym w Vancouver, Kanada. Wydawca i redaktor naczelny Andrzej Jar.

Tomiki wierszy

  • Cannibalism Poetry (1984)
  • Anteroon Poetry (1986)
  • Wiersze Amerykańskie (1990)
  • Złodzieje Czereśni – wydanie amerykańskie. Wyd. Artex Publishing. Stevens Point (1990)
  • Współczesny Prymitywizm. Wyd. Niezapłacony Rent. Chicago (1992)
  • Nie Zapłacony Czynsz. Wiersze pieszyckie z rysunkami Grzegorza Marszałka. Wyd. OBOK Dzierżoniów (1996)
  • Na kalifornijskim brzegu (1996)
  • Chicago Miasto Nadziei (1998)
  • Złodzieje Czereśni. Wyd. Grupa Poetycka Niezapłacony Rent. Polskie wydanie (2000)
  • Legenda o Poszukiwaniu Ojczyzny (2001)
  • Chicago City of Hope in Poetry and Photography (2005)
  • Dzieci Gór Sowich (2007)
  • Chicago miasto wiary. City of belief. Wydawnictwo Książkowe IBIS. Wydanie dwujęzyczne. Warszawa (2008)
  • Pieszyckie Łąki (2010)
  • 156 Listów poetyckich z Chicago do Pieszyc. Wyd. Urząd Miasta Pieszyce (2012)
  • Bogaty Strumień – Dzierżoniów. Wyd. Urząd Miasta Dzierżoniów (2012)
  • Wiersze spod Krzywej Wieży. Wyd. Urząd Miasta Ząbkowice Śląskie (2014)
  • Bielawa Randka Trzech Sylab. Wyd. Seria Sudecka proza i poezja. Bielawa (2014)
  • 40 Listów Poetyckich z Chicago do Pieszyc. Wydanie dwujęzyczne po polsku i angielsku. Wyd. The Fahrenheit Center for Study Abroad. Chicago. USA (2014)
  • Dziennik pieszycki. Seria Sudecka poezja i proza tom XVII. Wydawnictwo: Miejska Biblioteka Publiczna w Bielawie. Bielawa (2016)
  • Jak zdobyto Dziki Zachód. Wiersze i poematy. Wyd. Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu (2017)
  • Gdybym twą miłość miał Ameryko! Wybór wierszy. Wyd. Literary Waves Publishing. Londyn (2022)
  • Pieszycka księga umarłych. Kolekcja Literacka. Seria III tom I. Ilustracje Piotr Wojciechowski. Wyd. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich. Oddział Warszawski (2022)

Proza

  • Słownik idiomów amerykańskich. Wydawnictwo Grupa Poetycka Niezapłacony Rent. Chicago (1996)
  • Kuzyn Józef albo emigracja loteryjna po roku 1989 do Ameryki, czyli wyprawa po złote runo. Wyd. Adam Marszałek. Toruń (2003)
  • Zapiski znad Zatoki San Francisco. Wyd. Otwarty Rozdział. Rzeszów (2004)
  • Czy poeta Czesław Miłosz był kosmitą? Seria Sudecka poezja i proza. Tom XLVI. Wydawnictwo: Miejska Biblioteka Publiczna w Bielawie. Bielawa (2024)
  • Czesław Miłosz w Ameryce. Na podstawie wspomnień i fotografii Adama Lizakowskiego. Wyd. Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku. Redakcja Kamil K. Pilichiewicz. Białystok (2024)

Wybrane publikacje

  • Zapiski Znad Zatoki San Francisco w odcinkach w tygodniku „Gwiazda Polarna” – w latach 1995/1996 – wydawanym w Stevens Point w stanie Wisconsin. Redaktor naczelny Jacek Hilger
  • List znad jeziora Michigan. Aktor polonijny do wynajęcia. „Przegląd Artystyczno-Literacki”. Nr 1–2 (95–96). Styczeń–luty 2000. Toruń
  • Kuzyn Józef, albo emigracja loteryjna do Ameryki, czyli wyprawa po złote runo. Akcent. Literatura i sztuka. Kwartalnik. Nr 1–2 (91–92) 2003. Lublin
  • Czy warto być poetą? „Pracownia. Pismo Literackie”. Kwartalnik. Nr 32 (2. 2003). Wydawca Ostrołęckie Centrum Kultury
  • Zapiski Znad Zatoki San Francisco. Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne Fraza. Seria: Biblioteka Fraza. Otwarty Rozdział. Rzeszów 2004
  • Zapiski Znad Zatoki San Francisco w odcinkach w tygodniku „Reklama” – w latach 2007/2008 – wydawanym w Chicago. Redaktor naczelny Wojciech Laskowski
  • Zapiski Znad Zatoki San Francisco w odcinkach w miesięczniku „Życie Kolorado” (od roku 2011) wydawanym w Denver w stanie Kolorado. Wydawca i redaktor Katarzyna Hypsher
  • Allen Ginsberg w Polsce. Andrzej Pietrasz rozmawia z Adamem Lizakowskim o Allenie Ginsbergu. 2014, wydawnictwo: Semper. Warszawa
  • Langston Hughes (1902–1967). Najczarniejszy poeta białej Ameryki. Podgląd. Kwartalnik literacki OW SPP. Nr 1 (4). 2016. Warszawa
  • O twórczości Adama Lizakowskiego. Stanisław Stanik. „Poezja Dzisiaj”. Nr 121/122. 2017. Warszawa
  • Poeta, tylko głowa nie ta. „Podgląd”. Kwartalnik literacki OW SPP. Nr 3 (14). 2018. Warszawa
  • Czy są jeszcze jacyś ludzie pióra na emigracji? „Fraza”. Poezja Proza Esej. Nr 3 (105). 2019. Rzeszów
  • Buty z hiszpańskiej skóry, czyli toksyczna miłość (Boba Dylana). „Zeszyty Ciechanowskie”. Nr 22. 2020. Związek Literatów na Mazowszu. Ciechanów
  • Moje spotkania z Adamem Zagajewskim. „Fraza”. Poezja Proza Esej. Nr 1–2 (111–112). 2021. Rzeszów
  • Norwid w Nowym Yorku. Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne „Pro Libris”. Nr 3–4 (76–77) 2021. Zielona Góra
  • Przemyślenia własne na temat książki Magdaleny Grochowskiej pt. Różewicz. Rekonstrukcja (tom 1). Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne „Pro Libris”. Nr 1–2 (78–79) 2022. Zielona Góra
  • Giedroyc – Norwidem? Miesięcznik Społeczno-Kulturalny „Śląsk”. Nr 4 (319). Kwiecień 2022. Katowice
  • Jak zostałem Noblistą? Miesięcznik Społeczno-Kulturalny „Śląsk”. Nr 5 (320). Maj 2022. Katowice
  • Wiersze kalifornijskie. Miesięcznik „Twórczość” 2 (927). Luty 2023 r. Warszawa
  • Piotr Janicki. „Epea. Pismo literackie”. Syriusz C. Nr 1/2022 (8). Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku. 2022. Białystok
  • Jerzy Sikora, Poetyckie wskrzeszanie umarłych, „Nowy Napis Co Tydzień”, 2023. Nr 197. Kraków
  • Siedem wierszy Charlesa Simica w przekładach z języka angielskiego Adama Lizakowskiego. Format Literacki. Nr 7 (2023). Wyd. SPP we Wrocławiu
  • „Piszę, aby zirytować Boga i rozśmieszyć śmierć”. Charles Simic (1938–2023). Dziesięć wierszy Charlesa Simica w przekładzie z jęz. ang. Adama Lizakowskiego. „Topos”. Dwumiesięcznik Literacki. Nr 3 (187). 2023. Gdynia
  • Adam Lizakowski, Rzeczywistość przygląda się poezji (J. Sikora, Życie bez karnawału: szkice krytycznoliterackie). „Topos”. Nr 4 (188) 2023. Dwumiesięcznik Literacki. Gdynia
  • Adam Lizakowski. Z „Pieszyckiej księgi umarłych”. Poezja–Proza–Eseje–Sztuki Wyzwolone. „Format Literacki”. Nr 9 (2023). Listopad 2023. Wrocław
  • Adam Lizakowski. Czy warto być poetą? Format Literacki. Nr 11(2024). Kwiecień 2024. Wrocław
  • Adam Lizakowski. Panie Epikur, pisać wierszy nie przestanę. (Sas, Plecionka z sitowia). „Topos”. Dwumiesięcznik Literacki. Nr3 (193) 2024. Gdynia.
  • Adam Lizakowski. Ameryki Miłosza. Kwartalnik Artystyczny. Kujawy i Pomorze. Nr 122. (2/2024). Lato 2024
  • Adam Lizakowski. Trzy wiersze. Kwartalnik Artystyczny. Kujawy i Pomorze. Nr 124. (4/2024). Zima 2024

Słuchowiska radiowe

  • Zapiski znad Zatoki San Francisco (1997/1998). Promocja „Zapisków” w odcinkach w stacji radiowej WPNA, 1490 AM Oak Park/Chicago/IL., w codziennym programie radiowym pt. „Sami Swoi” prowadzonym przez Małgorzatę i Andrzeja Kieszów. Czytał Andrzej Kiesz.
  • Zapiski Znad Zatoki San Francisco (2004–2005). Promocja „Zapisków” w odcinkach w stacji radiowej WNWI – 1080 AM Oak Lawn/Chicago/IL., w codziennym programie radiowym pt. „Wietrzne Radio” prowadzonym przez Maćka Barana i Janusza Bosowskiego. Czytał autor Adam Lizakowski.
  • 156 Listów Poetyckich z Chicago do Pieszyc (wiosna 2013). Czytanie wszystkich listów w odcinkach w codziennym programie radiowym pt. „Radio Przeciek” nadawanym od poniedziałku do piątku przez stację WNWI – 1080 AM, Oak Lawn/Chicago/IL. Czytał prowadzący ten program Jarosław Maculewicz.

Nagrody literackie

  • Golden Poetry Award – Sacramento (1987)
  • Golden Poetry Award – Sacramento (1990)
  • Międzynarodowy Konkurs Poetycki im. Marka Hłaski w Wiedniu (1990)
  • Międzynarodowy Konkurs „Zachodnie losy Polaków” im. gen. Stanisława Maczka na pamiętnik emigranta z lat 1939–1989, pierwsza nagroda za „Zapiski znad Zatoki San Francisco” (1996)
  • Nagroda Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich z Kanady, przyznana za szczególne osiągnięcia w dziedzinie kultury polskiej. Adam Lizakowski otrzymał nagrodę za „całokształt twórczości poetyckiej, ze szczególnym uwzględnieniem tomów „Złodzieje czereśni. Wiersze i poematy” oraz „Legenda o poszukiwaniu ojczyzny”, charakteryzujących się „niezwykłą precyzją słowa i stanowiących oryginalną, inspirującą artystycznie formę ekspresji dla wyrażenia pełnej skali doświadczeń emigracyjnej egzystencji” (2000)
  • „Laur UNESCO”. Nagrodę wręczono 10 kwietnia 2008 roku podczas inauguracji VIII Światowego Dnia Poezji, organizowanego pod patronatem Polskiego Komitetu ds. UNESCO i Ministra Kultury w Warszawie (2008)
  • Pierwsze miejsce w konkursie pt. „Old Father William’s Frabjous and Curious Poetry Contest”, organizowanym przez Caffeine Theatre w Chicago (2010)
  • Pierwsze miejsce w konkursie organizowanym przez Columbia College Chicago, Department of English, School of Liberal Arts and Sciences Poetry Award (dawniej Elma Stuckey Poetry Award) (2010)
  • Stypendium im. Davida R. Rubina. Chicago, 28 marca 2011 roku.
  • Nagroda im. Klemensa Janickiego. Bydgoszcz 2013 – w uznaniu zasług dla literatury polskiej. Kapituła podkreśliła w liście do poety: „Podkreślamy literackie i humanistyczne treści Pana twórczości i jesteśmy dumni, że znajdzie się Pan w gronie naszych laureatów”.
  • Pierwsze miejsce w międzynarodowym konkursie dla Polaków pn. „Jeden Dzień. Polska, jaką pamiętam”. Australia, 2014 rok.
  • Złota Sowa Polonii, nagroda redakcji pisma Polonii w Austrii „Jupiter”, organu Klubu Inteligencji Polskiej w Austrii i Federacji Kongres Polonii w Austrii („redakcja pisma polonijnego „Jupiter” zorganizowała po raz dziesiąty Złote Sowy Polonii dla osób wyróżniających się nie tylko talentem i dokonaniami, ale także aktywnością, kulturą osobistą, postawą moralną i społeczną – życzliwością oraz umiejętnością współpracy z polonijnymi środowiskami. Działających ponad podziałami i broniących dobrego imienia Polski i Polaków na emigracji. Takie polonijne „Oskary”. Przyznawane Polonii przez Polonię – Adam Lizakowski, USA. Poeta. Wiedeń, 21 marca 2015 roku.)

Wyróżnienia

  • Honorowy Członek Towarzystwa Dolnośląskiego w Chicago (2001)
  • Medal Zasłużony Dla Miasta Dzierżoniowa (2005)
  • Honorowy Obywatel Gminy Pieszyce (2008)
  • Odznaczony brązowym medalem „Gloria Artis” przez Ministra Kultury (2010)
  • Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP przez Prezydenta RP (2012)
  • Medal z okazji 50 Lat Nadania Praw Miejskich Pieszycom 1962–2012. Pieszyce (2012)
  • Uhonorowany rezolucją Rady Miasta Chicago za promocję miasta w swojej twórczości poetyckiej. Zaszczytne wyróżnienie w imieniu Rady Miasta Chicago wręczył Alderman Rey Colon z 35th Ward (Chicago, 28 maja 2014)
  • Otrzymał Odznakę Honorową Złotą Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego. Nr odznaki 625. Barbara Zdrojewska. Wrocław, dnia 25 września 2014 roku.
  • Uhonorowany rezolucją State of Illinois. House of Representatives. 98th General Assembly. House of Resolution No. 1249. Offered by Representative Jaine M. Andrade, Jr. – Robert F. Martwick Jr. Rezolucja ta jest podziękowaniem A. Lizakowskiemu za działalność poetycką na niwie dwóch kultur, polskiej i amerykańskiej (Springfield, Illinois, 19 listopada 2014).
  • Dyplom Honorowego Członka Polish American Chamber of Commerce w Chicago wręczono Adamowi Lizakowskiemu w dniu 27 stycznia 2015 roku w Chicago.
  • Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości, przyznany 30 stycznia 2020, a wręczony przez Wojewodę Dolnośląskiego w Urzędzie Wojewódzkim we Wrocławiu, 8 czerwca 2020 roku.
  • Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w popularyzowaniu polskiej kultury i literatury oraz za osiągnięcia w pracy twórczej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Warszawa, 17 marca 2020 roku).

Przypisy