Adam Kulawik

Adam Kulawik (urodzony 24 grudnia 1938 roku w Krakowie) to teoretyk literatury oraz autor licznych prac z zakresu teorii literackiej i podręczników akademickich, specjalizujący się w poetyce. Stworzył także prozodyjną teorię wiersza.

Kariera naukowa

Był uczniem profesor Marii Dłuskiej, obok takich znakomitych badaczy jak Z. Kopczyńska, L. Pszczołowska, S. Sawicki, T. Kuryś, Z. Siatkowski oraz S. Balbus. Uczestniczył również w wykładach prowadzonych przez Stanisława Pigonia, Henryka Markiewicza i Zenona Klemensiewicza, co znacząco wpłynęło na jego zainteresowania badawcze. Kulawik napisał dwie prace magisterskie – jedną z poetyki, a drugą z językoznawstwa. Jego szerokie zainteresowania doprowadziły do powstania rewolucyjnej teorii wiersza, która opiera się nie na powtarzalności ekwiwalentnych jednostek metrycznych, lecz na prozodyjnych elementach mowy.

Studia polonistyczne ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1964 roku rozpoczął pracę jako redaktor w krakowskim oddziale Wydawnictwa Ossolineum. Od 1969 roku był pracownikiem naukowym w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stopień doktora uzyskał w 1974 roku na podstawie pracy dotyczącej poezji Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, a habilitację uzyskał w 1986 roku dzięki rozprawie zatytułowanej Wprowadzenie do teorii wiersza. Wykładał na uniwersytetach we Francji, między innymi w Aix-en-Provence (1977–1980) oraz w Caen (1987–1993). Jest twórcą Katedry Teorii Literatury w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, gdzie pracował w latach 1995–1996.

W okresie od 1998 do 2009 roku kierował Katedrą Poetyki i Teorii Literatury na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. W 2000 roku otrzymał nominację profesorską. Kulawik jest uznawany za eksperta oraz aktywnego propagatora twórczości Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

Wybrane publikacje

Zarys poetyki (Ewa Miodońska-Brookes, Adam Kulawik, Marian Tatara) (Warszawa 1972)
Bal i Arkadia — dwa kluczowe motywy liryki Gałczyńskiego, „Przegląd Humanistyczny” nr 6 (1974)
Tak zwany wiersz emocyjny wśród innych metod kształtowania wiersza (Wrocław 1975)
Konstanty Ildefons Gałczyński (Wrocław 1977)
Wprowadzenie do lektury wiersza współczesnego (Wrocław 1977)
Wprowadzenie do teorii wiersza (1988, wyd. 2 jako Teoria wiersza, Kraków 1995)
Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego (Warszawa 1990, wyd. 2 Kraków 1994, wyd. 3 Kraków 1997)
Wersologia: studium wiersza, metru i kompozycji wersyfikacyjnej (Kraków 1999)
O wersecie biblijnym, „Ruch Literacki” z. 1 (1999)
Jak zrobiony jest „Weiser Dawidek” Pawła Huellego i co z tego wynika, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia Historicolitteraria” (Kraków 2002)
Wersyfikacja i stylistyka w technice aktorskiej (Kraków 2005)
Dzieło i życie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. T. 1, T.2 (pod red. Adama Kulawika i Jerzego S. Ossowskiego) (Kraków 2005)
Posłowie, [w:] A. Kawa, Alchemia, Kraków 2011.
Zarys poetyki (Wydawnictwo Antykwa, Kraków 2013)
Poezja to jest złoty szerszeń. Rzecz o poematach K.I. Gałczyńskiego (Wydawnictwo Antykwa, Kraków 2015)
Fenomen Lalki, czyli Zrozumieć Prusa (Wydawnictwo Antykwa, Kraków 2020)

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Za pierwszą edycję książki Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego (1990) otrzymał nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. We wrześniu 2006 roku, razem z Jerzym S. Ossowskim, został uhonorowany nagrodą Krakowska Książka Miesiąca za książkę biograficzną Dzieło i życie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. W maju 2015 roku nagrodę tę przyznano mu również za książkę Poezja to jest złoty szerszeń. Rzecz o poematach K.I. Gałczyńskiego. W 2009 roku, za wybitne zasługi dla Krakowa, otrzymał od prezydenta Jacka Majchrowskiego Odznakę „Honoris Gratia”.

Przypisy

Bibliografia

Nominacje profesorskie. [dostęp 2009-09-17].
Agnieszka Luberda: Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca za Gałczyńskiego. [dostęp 2010-09-27].
Krakowska inauguracja Roku Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. [dostęp 2009-09-17].
A. Kulawik, Esej „O potrzebie poezji”. [dostęp 2010-04-27].
Patrycja Stachowiak: Cała Polska czyta studentom polonistyki. Wywiad z Prof. Kulawikiem. [dostęp 2010-10-27].
Profesor Adam Kulawik ma gen przyjaźni. Relacja z jubileuszu 45-lecia pracy naukowo-dydaktycznej i 70-lecia urodzin. [dostęp 2010-10-27].
Od poetyki do hermeneutyki literaturoznawczej. Prace ofiarowane Prof. Adamowi Kulawikowi w 70. rocznicę urodzin, red. T. Bujnicki i J.S. Ossowski, Kraków 2008.
A. Kulawik, Tak zwany wiersz emocyjny wśród innych metod kształtowania wiersza, „Przegląd Humanistyczny” 1975, nr 6 (117), s. 51-67.
Leksykon Profesorów Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie 1946–2006 (pod redakcją Józefa Hampla, Feliksa Kiryka, Iwony Pietrzkiewicz), Kraków 2006, s. 286–287 (z fotografią).
Arkadiusz Sylwester Mastalski, Ostatnia „wielka narracja” w polskich badaniach wersologicznych. Prozodyjna teoria wiersza Adama Kulawika w trzydziestą rocznicę publikacji «Istoty wierszowej organizacji tekstu», „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis: Studia Poetica”, t. 2 (2014), s. 183-199.
Arkadiusz Sylwester Mastalski, Enjambment and Versification (a Side Note to Works by Giorgio Agamben and Adam Kulawik), „Forum of Poetics/Forum Poetyki” No. 25 (Summer 2021), online: http://fp.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/ASMastalski_EnjambmentAndVersification_ForumOFPoetic_25_2021.pdf
http://polonistyka.up.krakow.pl/struktura/katedra-poetyki-i-teorii-literatury.html [dostęp 13 maja 2015].
https://archive.ph/20150513113350/http://lamelli.com.pl/panel-boczny/krakowska-ksiazka-miesiaca-adam-kulawik-poezja-to-jest-zloty-szerszen-rzecz-o-poematach-k-i-galczynskiego/ [dostęp 13 maja 2015].