Adam Kozłowiecki

Adam Kozłowiecki SJ

Adam Kozłowiecki SJ (urodzony 1 kwietnia 1911 w Hucie Komorowskiej, zmarły 28 września 2007 w Lusace) był polskim duchownym rzymskokatolickim, członkiem zakonu jezuitów, a także misjonarzem. W latach 1959–1969 piastował funkcję arcybiskupa metropolity Lusaki, a od 1998 roku był kardynałem prezbiterem.

Życiorys

Był synem Adama i Marii z Janochów, pochodzącym z rodziny Kozłowieckich herbu Ostoja. W latach 1921–1925 uczęszczał do Zakładu Naukowo-Wychowawczego św. Józefa w Chyrowie, który był prowadzony przez jezuitów. Następnie kształcił się w Państwowym Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu w latach 1926–1929, gdzie zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był Adam Niebieszczański). 30 lipca 1929 roku wstąpił do zakonu jezuitów (SJ), odbył nowicjat w Starej Wsi, a następnie studiował na Wydziale Filozoficznym w Krakowie (1931–1932) oraz na Wydziale Teologicznym Bobolanum w Lublinie (1933–1937). Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk biskupa Karola Niemiry 24 czerwca 1937 w Lublinie, a uroczyste śluby zakonne złożył 15 sierpnia 1945 w Rzymie.

W latach 1933–1934 pracował jako wychowawca młodzieży w konwikcie Zakładu Naukowo-Wychowawczego Św. Józefa w Chyrowie. 10 listopada 1939 roku został aresztowany przez gestapo. Początkowo przebywał w więzieniu w Krakowie, a następnie w Nowym Wiśniczu koło Bochni. W czerwcu 1940 roku trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz (nr obozowy 1006), a w grudniu 1940 roku został przewieziony do obozu Dachau (nr obozowy 22187), gdzie doczekał się wyzwolenia przez wojska amerykańskie 29 kwietnia 1945. Po krótkim pobycie w Rzymie, na własną prośbę udał się na misję jezuicką do Północnej Rodezji (obecnie Zambia). Organizował tam dom zakonny oraz szkolnictwo katolickie w regionie Kasisi. Od 1950 roku pełnił funkcję administratora apostolskiego wikariatu apostolskiego Lusaka.

4 czerwca 1955 roku papież Pius XII mianował go biskupem tytularnym Diospolis Inferior oraz wikariuszem apostolskim Lusaki. Święcenia biskupie przyjął 11 września 1955 roku z rąk arcybiskupa Jamesa Knoxa. W kwietniu 1959 roku został promocjowany na pierwszego arcybiskupa metropolitę Lusaki. W 1966 roku wybrano go na pierwszego przewodniczącego Konferencji Episkopatu Zambii. Uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II oraz w sesjach Światowego Synodu Biskupów w Watykanie.

29 maja 1969 roku na własną prośbę zrezygnował z pełnienia obowiązków arcybiskupa Lusaki, co umożliwiło nominację zambijskiego księdza Emmanuela Milingo, sam otrzymał stolicę tytularną Potentia in Piceno. Powrócił do pracy misyjnej, będąc proboszczem i wikariuszem w parafiach Zambii (Chingombe, Mumbwa, Chikuni, Chilalantambo, Lusaka, Mulungushi, Mpunde). Pełnił również funkcję przewodniczącego Papieskich Dzieł Misyjnych w Zambii w latach 1970–1991.

Publikował artykuły w krakowskim „Tygodniku Powszechnym” oraz kolońskim piśmie „Die Katholische Missionen”. Ogłaszał listy pasterskie i wydał wspomnienia, takie jak Ucisk i strapienie. Pamiętnik więźnia 1939-1945 (1967) oraz Moja Afryka, moje Chingombe (1998). Otrzymał liczne odznaczenia, w tym Order Zasługi RP oraz zambijski Order Wolności.

W lutym 1998 roku Jan Paweł II nadał mu godność kardynalską, przyznając tytuł prezbitera Kościoła św. Andrzeja na Kwirynale. W chwili nominacji miał 87 lat, przez co nigdy nie uczestniczył w konklawe.

Zmarł wczesnym rankiem 28 września 2007 roku w szpitalu w Lusace. 4 października jego ciało zostało wystawione w archikatedrze w Lusace, gdzie wieczorem odbyła się Msza żałobna, której przewodniczył przełożony prowincji Towarzystwa Jezusowego. Uroczystości pogrzebowe miały miejsce 5 października w stolicy Zambii na Pope’s Square, gdzie przewodniczył arcybiskup metropolita Lusaki Telesphore George Mpundu, a homilię wygłosił emerytowany arcybiskup Lusaki Medardo Joseph Mazombwe. Zmarły misjonarz został pochowany przy nowej archikatedrze Dzieciątka Jezus w Lusace.

Odznaczenia i upamiętnienie

25 maja 1985 roku został odznaczony przez prezydenta Kennetha Kaundę Order of the Grand Companion of Freedom w klasie Wielki Komandor. 19 grudnia 2006 roku otrzymał francuski Order Narodowy Legii Honorowej. 5 kwietnia 1995 roku prezydent Lech Wałęsa nadał mu Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 24 maja 2007 roku, za „wybitne zasługi w pracy misyjnej oraz działalność na rzecz ludzi potrzebujących pomocy”, został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W imieniu prezydenta RP order wręczył kardynałowi Piotr Latawiec, dyrektor Biblioteki Głównej oraz członek Senatu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego podczas oficjalnej wizyty Senatu Uniwersytetu w Zambii, 25 lipca 2007 roku.

Otrzymał również odznakę honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”. Senat UKSW 22 marca 2007 roku postanowił nadać mu tytuł doktor honoris causa, który został wręczony 25 lipca 2007 roku.

Jego imię nosi szkoła w Hucie Komorowskiej w powiecie kolbuszowskim.

Wszystkie pamiątki związane z osobą kardynała, w tym jego pierścień, paliusz biskupi, piuska i pas biskupi, bulle papieskie przydzielające mu tytularne biskupstwa we Włoszech, medale i odznaczenia, przechowywane są w Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej w Starej Wsi k. Brzozowa (woj. podkarpackie).

27 maja 1997 roku otrzymał honorowe obywatelstwo gminy Majdan Królewski. 26 marca 2008 roku powołano w Majdanie Królewskim Fundację im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego – „Serce bez granic”, która ma na celu rekonstrukcję pałacu Kozłowieckich w Hucie Komorowskiej oraz utworzenie Diecezjalnego Centrum Misyjnego o charakterze formacyjno-edukacyjnym. W pierwszą rocznicę śmierci, 2 października 2008 roku, odsłonięto tablicę upamiętniającą wizytę kardynała i nadanie mu Honorowego Obywatelstwa Gminy na budynku urzędu Gminy Majdan Królewski.

31 marca 2011 roku, z okazji setnej rocznicy urodzin Adama Kozłowieckiego, Poczta Polska wyemitowała znaczek pocztowy o nominale 1,95 zł w nakładzie 400 tys. sztuk, upamiętniający jego osobę.

26 września 2011 roku w rodzinnej Hucie Komorowskiej zostało otwarte Muzeum im. kard. Kozłowieckiego.

W 2013 roku pojazd szynowy 36WE Impuls zakupiony przez samorząd województwa podkarpackiego otrzymał imię ks. kardynała Adama Kozłowieckiego SJ, na wniosek Fundacji „Serce bez granic”.